Qafqaz Albaniyasının varisləri Erməni kilsəsinin buyuruğundan qurtulmaq istəyirlər

Bakı/17.11.20/Turan: Azərbaycan xalqının şücaətli müharibəsi sayəsində avtoxton Alban Xristian Kilsəsi erməni qriqoryan keşişlərin 28 illik işğalından azad edilib.

Qafqaz Rusiya İmperiyasının tərkibinə daxil olduqdan sonra, 1836-cı ildə Rus Pravoslav Kilsəsinin Müqəddəs sinodu və Rusiya hökuməti alban katolikosu taxt-tacını və dəftərxanasını ləğv etmək və Qafqazın avtoxton udin-xristian xalqını erməni kilsəsinə birləşdirmək barədə qərar qəbul edib.

Bu, erməni patriarxının Sankt Peterburqa israrlı müraciətləri nəticəsində baş verib. Nəticədə tənəzzül etmək üzrə olan Alban (Qafqaz) kilsəsi ermənilərə verilib. Həmin vaxtdan etibarən albanların zorla erməniləşdirilməsi başlayıb. Amma indiyədək xaçın formasında, memarlıqda, məbədlərin üzərindəki yazılardakı fərqlər görünür, Qafqazdakı udin xristian kilsəsinin rəhbəri Robert Mobili bu fərqlərdən Xudavənd kilsəsinin və Kəlbəcər rayonundakı digər 46 məbədin albanlar tərəfindən tikildiyini müəyyən edir və onların alban kilsəsinə qaytarılmalı olduğunu hesab edir.

R.Mobili hazırda IV əsrdən XIX əsrə qədər mövcud olan Alban (Qafqaz) Apostol Avtokefal Kilsəsinin qanuniləşdirilməsi və ya hüquq dairəsinə qaytarılması kimi çətin proseslə məşğuldur.

Robert Mobili Kiyev dini akademiyasında dini təhsil alıb, Ukraynanın kilsə rəhbərləri, Konstantinopol patriarxı ilə görüşləri olub. Hazırda o, çətin dini ad əldə etmək mərhələsindədir. “Qafqazda alban kilsəsinin qanuni ərazisini bərpa etmək lazımdır. Konstantinopol patriarxına alban kilsəsinin vəziyyətini izah etdikdə o, Qafqaz albanlarının ərazisinin erməni qriqoryan kilsəsinə tabe edilməsinin ədalətsiz olması ilə razılaşıb. Alban kilsəsinin dirçəlişi ideyası Misirdə yerləşən Koptsk Pravoslav Kilsəsi tərəfindən dəstəklənib. Bizim səylərimiz bütün Azərbaycan müsəlmanları tərəfindən birmənalı olaraq dəstəklənir”, deyə R.Mobili izah edib.

Robert Mobili Turan-la söhbətində bildirib ki, hazırda Azərbaycan albanlarının məqsədi erməni avtokefal və alban apostol kilsələrinin mənəvi və maddi (kilsələr, monastırlar) irslərinin bölünməsidir. Əlbəttə, ermənilər Qafqaza gəldikdən sonra öz məbədlərini tikiblər, sonradan Rusiyanın köməyi ilə alban məbədləri də onlara birləşdirilib. İki dinin maddi irsini fərqləndirmək üçün mütəxəssislər lazımdır. Bu, qorunub saxlanmış dini tikililərin təhlili əsasında mümkündür. Daş, yazılar, mamır, sement məhlulu elmi təhlil zamanı 30-40 ilə qədər dəqiqliklə məbədin tikildiyi vaxt haqqında məlumat verir, deyə R.Mobili bildirib.

O, Azərbaycan dövlətinin dəstəyini hiss edir. “Prezident İ.Əliyev bildirib ki, dövlət Qarabağda memarlıq abidələrini, tarixi abidələri bərpa edəcək”, deyə R.Mobili xatırladıb.

Qarabağı tərk edən ermənilərin Gəncəsər (Ağdərə rayonunda, Qandzasar – erm.), Xudavənd (Kəlbəcər rayonunda, Dadivank – erm.), Ağoğlan (Laçın rayonunda) və digər alban kilsələrini və monastırlarını dağıtması onu narahat edir. Videogörüntülərdə ermənilərin məbədlərin divarlarından daş plitələri sökdükləri, dini şəkilləri, daş xaçları daşıdıqları görünür. Azərbaycan hakimiyyəti bu torpaqlara daxil olana qədər Qafqaz albanlarının varisləri mətbuat vasitəsilə bu məbədlərin qorunmasını tələb edə, Rusiya sülhməramlılarının təcili tədbirlər görəcəyinə ümid edə bilər.

R.Mobili qeyd edib ki, erməni barbarlar alban kilsəsinin elementlərini, əlamətlərini çıxarırlar, erməni dininə xas dəyərsiz elementləri orada saxlayırlar. Onlar sonradan Qarabağda qalan və Azərbaycan tərəfindən təhqir edilən məhz erməni dini irsi olduğunu bəyan etmək üçün belə edirlər. R.Mobili Azərbaycanın Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin kollegiyasında bu məsələni qaldıracaq.

Erməni əhali Qarabağdan getdikdən sonra Azərbaycanda erməni kilsəsi statusu ləğv edilməlidir. Bu status qalarsa, onlar həmişə multikonfessional Azərbaycanın dini dünyasını daxildən dağıdacaqlar”, R.Mobili belə hesab edir. -0-