Helsinki Komissiyasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı müzakirə olub

Bakı/19.10.17/Turan: 2016-cı ilin aprelində "dördgünlük müharibə" kimi tanınan toqquşmada 200-ə yaxın insan həyatı itirildi və baş verənlər göstərdi ki, 1994-cü ildə əldə olunmuş atəşkəsdən bəri Dağlıq Qarabağda cərəyan edən durum "donmuş konflikt" deyil. Bu düşüncə ətrafında Helsinki Komissiyasının təşkil etdiyi "Dağlıq Qarabağda müharibənin qarşısını almaq" mövzusunda brifinqdə Azərbaycan-Ermənistan sülh danışıqları müzakirə olunub. Bu barədə "Amerikanın Səsi" məlumat yayıb.

Avropada təhlükəsizlik və əməkdaşlıq üzrə komissiyanın qlobal təhlükəsizlik üzrə eksperti Aleks Tierskinin vasitəçilik etdiyi diskussiyada ATƏT-in Minsk Qrupunun sabiq iki amerikalı həmsədri Keri Kavano və Ceyms Uorlik, Beynəlxalq Böhran Qrupunun Avropa və Orta Asiya Proqramının Direktoru Maqdalena Qrono çıxış edib və iştirakçıların suallarını cavablandırıb.

"1997-ci ildən bəri elə bir ABŞ prezidenti yoxdur ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqda bilməsin", deyə Kavano Vaşinqtonun konfliktə kifayət qədər diqqət yetirdiyini söyləyib.

Onun sözlərinə görə, ABŞ da daxil olmaqla, Qərb dövlətləri münaqişənin tez bir zamanda bütövlüklə həll olunmasını arzulayır və bu yöndə fəaliyyət göstərir. Lakin vasitəçi mövqeyindən çıxış edərək Kavano əlavə edib ki, onların əldə edə biləcəkləri tərəflərin iradə nümayiş etdirməsindən asılıdır.

"ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrləri arasındakı əməkdaşlığın səviyyəsi çoxlarını təəccübləndirib", deyə Kavano ABŞ-la Rusiya arasında başqa sahələrdə ziddiyətlər olduğuna baxmayaraq, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə gəldikdə kifayət qədər effektiv əməkdaşlığın olduğunu önə çəkib.

2016-cı ilin aprelində təmas xəttində qızğın döyüşlər müharibə riskinin böyük olduğunu göstərib.

Kavano vurğulayıb ki, münaqişə baş verərkən Azərbaycan və Ermənistan yenicə müstəqil dövlət olduqları halda, indi o vaxtdan xeyli müddət keçib və bu dövr ərzində həmin dövlətlərin siyasi və iqtisadi formasında əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verib ki, bunlar nəzərə alınmalıdır.

"Atəşkəs rejiminin qüvvədə olmasına baxmayaraq, ölüm halları və yaralanmalar davam edir", deyən bu yaxınlarda ATƏT Minsk Qrupunda həmsədrlik postunu tərk etmiş Uorlik hər iki tərəfdə inkişaf etmiş silahların olduğunu nəzərə alaraq insan itkisi təhlükəsinin hazırda "qat-qat böyük" olduğunu vurğulayıb.

"Səhv hesablama və eskalasiya riski həmişə olduğundan daha yüksəkdir", deyə o qeyd edib.

Eyni zamanda, səfir Uorlik tərəflərin mövqelərinin bir-birindən mediada təsvir olunduğundan elə də uzaq olmadığını bildirib. O, aprel döyüşlərindən sonra vasitəçi səylərinin daha da intensivləşdiyini və bu dövr ərzində bir sıra əlavə təkliflərin irəli sürüldüyünü söyləyib.

Uorlik qeyd edib ki, istənilən sülh müqaviləsi altı başlıca elementə əsaslanmalıdır ki, bunların sırasında sülh üçün siyasi iradə, Dağlıq Qarabağ erməniləri üçün təhlükəsizlik və özünüidarəçilik çərçivəsi, işğal edilmiş digər Azərbaycan rayonlarının geri qaytarılması, Ermənistanla Dağlıq Qarabağ arasında bütövlükdə Laçın rayonu olmadan hansısa dəhlizin mövcudluğu, qaçqınların evlərinə dönməsi və beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin mümkün iştirakı ilə təhlükəsizlik qarantiyaları yer alır.

Maqdalena Qrono və başqa çıxışçılar razılaşırlar ki, ərazi bütövlüyü, xalqların öz müqəddəratını müəyyən etmək hüququ və qeyri-zorakılıq danışıqlar prosesinin təməl prinsipləri kimi saxlanılmalıdır. Həmçinin vurğulanıb ki, problem həll olunmadığı təqdirdə onun sərhədlərdən kənara çıxacağı, Rusiya və İran kimi dövlətlərə təsir göstərəcəyi mümkünlüyü onun həlli istiqamətində səyləri bir qədər də aktuallaşdırır. -03D-