Ölkə mediası nədən yazır? (media-icmal 06.01.21)

2021-ci il yanvarın 4-də Tarif Şurasının qərarı ilə Aİ-92 markalı benzinin qiymətinin 90 qəpikdən 1 manata, dizel yanacağının 60 qəpikdən 80 qəpiyə qaldırılması ölkə mediasında pandemiya və İkinci Qarabağ müharibəsi mövzularını belə arxa plana keçirib.

Bu məsələyə media müxtəlif rakurslardan yanaşır, bu bahalaşmanın səbəblərini, hansı sahələrə təsir göstərdiyini, dolayısı ilə zəncirvari qiymət bahalaşmasına səbəb ola bilməsini şərh edirlər...  

"Sfera.az" saytında  "Marketlərdə kəskin bahalaşma - Qiymətlər nə qədər artdı?" sərlövhəli məqalədə yanvarın 4-də Azərbaycanda kütləvi istehlakda olan Aİ-92 markalı bnzinin və dizel yanacağının bahalaşması şərh edilir.  

Müəllif deyir ki, hər iki yanacağın qiymətlərinin qalxması artıq əksər ərzaq məhsullarının bahalaşmasına səbəb olub, özü də hələ Tarif Şurasının qərarı açıqlanmadan onlara ərzaqların yeni qiymətləri təqdim olunub.

Müəllifin sözlərinə görə, yeni siyahıda donmuş məhsullar orta hesabla 15, yağlar 10, yuyucu vasitələr 20 faiz bahalaşıb.

İqtisadçı-alim Qubad İbadoğlu hesab edir ki, Tarif Şurasının qərarı digər sahələrdə də qiymət artımına gətirib çıxaracaq:

"İlk növbədə taksi, ictimai nəqliyyat xidmətlərində, eləcə də nəqliyyatda daşımaların məsrəfi artdığına görə istehlak mallarından tutmuş tikinti mallarınadək bahalaşacaq. Ən çox bahalaşmaya məruz qalan sahələrdən biri də kənd təsərrüfatı məhsulları olacaq. Çünki kənd təsərrüfatı istehsalında dizel yanacağı daha çox istifadə olunur.

 Məlumat üçün qeyd edim ki, ötən ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanda 1 milyon 881,3 min ton dizel yanacağı, 1 milyon 66,3 min ton avtomobil benzini istehsal olunub. İstehsal olunmuş dizel yanacağının 25 faizi kənd təsərrüfatında istehlak olunub", deyə Q.İbadoğlu bildirir.

Q.İbadoğlu əlavə edir ki, bu, son deyil, nəqliyyatda gediş haqqının, suyun, elektrik enerjisinin, digər kommunal xidmətlərin qiyməti də bahalaşacaq.

"Yenisabah.az" saytında  "Maşın bazarında nə olacaq?  - Çıxış yolu qalmır" sərlövəhli məqalədə məlum bahalaşmanın maşın bazarına təsiri araşdırılır.

Müəllif benzinin qiymətinin bahalaşmasının maşın bazarına necə təsir göstərəcəyini diqqət mərkəzinə çəkir.

Nəqliyyat məsələləri üzrə ekspert Elməddin Muradlıya görə, yanacağın qiyməti avtomobillərin qiymətinə böyük təsir göstərməyəcək: "İndiki artım o qədər də fantastik bir məbləğ deyil, sadəcə 10 qəpik artım olub".

Onun fikrincə, qiymət müəyyən qədər dizel mühərrikli avtomobillərə təsir göstərə bilər: "Yəqin ki, dizel mühərrikli avtomobil idarə edənlər artıq benzinlə dizel arasında elə bir kəskin fərq olmadığını görüb avtomobillərini sata və ya dəyişə bilərlər", deyə ekspert mümkün dinamikanı göstərir.

Onun sözlərinə görə, istənilən halda dizel benzinə nisbətən əksər sürücülərə sərf edir, çünki başqa çıxış yolu qalmır.

"Bizimyolinfo.az" saytı "Bahalaşmanın günahkarı kimdi? sərlövhəli məqalədə verilən suala cavab axtarır.

Müəllifin sözlərinə görə, yanvar ayında pensiyaların qalxacağı barədə xəbər çıxandan bazarda qiymətlər bahalaşmağa başlamışdı.

Müəllif vurğulayır ki, pensiya 5 manat yüksəlirsə, evində pensiyaçı olmayan, özünün də pensiya yaşına çıxıb çıxmayacağı bəlli olmayanlar bahalıqdan əziyyət çəkməyə başlayırlar.

"Bu gecə yanacağın qiymətinin qalxması artıq əksər ərzaq məhsullarının bahalaşmasına səbəb olub. Supermarketlərdən daxil olan məlumata görə, hələ Tarif Şurasının qərarı açıqlanmadan onlara ərzaqların yeni qiymətləri təqim olunub", deyə müəllif bildirir.

Onun fikrincə, kommunal sahədə birdən-birə kəskin bahalaşmaya onsuz da əldən düşmüş vəziyyətdə olan insanlar etiraz edəcəkdilər, amma sıra ictimai nəqliyyat və kommunal - avtobus, metro, qaz, işıq, su və s. gələcək.

Müəllif əlavə edir ki, Aİ-92 benzini və dizel yanacağı ölkədə istehsal olunur, xammal kənardan gətirilmir, işçi haqqı ciddi artmayıb, bazarda tələblə təklif arasında fərq dəyişməyib, odur ki, bahalaşmaya əsas olmayıb.

"Redaktor.az" saytı  "Benzin və dizelin bahalaşması hansı sahələrə təsir edəcək? – açıqlama" sərlövhəli məqalədə yanacağın bahalaşmasının təsir göstərəcəyi sahələri təqdim edir. 

Deputat Vüqar Bayramov hesab edir ki, benzin və dizel yanacağının bahalaşması kənd təsərrüfatı və ictimai sərnişindaşıma sektoruna birbaşa təsir göstərəcək. Deputata görə, xüsusilə dizelin bahalaşması kənd təsərrüfatına ciddi təsir edəcək: "Bu sahədə istifadə edilən yanacağın əhəmiyyətli hissəsi dizeldir. Bu baxımdan, dizel yanacağında artımdan sonra hər iki sektor üzrə dəstək paketinin gücləndirilməsi gözlənilir. İl yeni başladığı üçün kənd təsərrüfatında subsidiyaların məbləğinin yenidən hesablanması və artırılması mümkündür".

V.Bayramov aqrar sektorda subsidiyaların məbləği hesablanan zaman dizel yanacağındakı qiymət artımının nəzərə alınmasını təklif edir. Ona görə, yanacağın qiyməti ilə yaranan fərq nəzərə alınmaqla subsidiyalar təyin olunmalıdır.

V.Bayramovun sözlərinə görə, ictimai nəqliyyatda qiymət artımı olmayacaq, çünki hökumət ictimai nəqliyyatda sahibkarlar üçün dəstək mexanizmi hazırlayır, sərnişindaşımada da xüsusi dəstəyin olacağı gözlənilir.