Liz trass Britaniyanın Yeni Baş naziri oldu

Reuters: Bazar ertəsi Liz Trass hakim Mühafizəkarlar Partiyasının liderliyi uğrunda yarışda qalib gələrək, Böyük Britaniyanın növbəti baş naziri olacaq. O, vergilərin azaldılacağına və artan enerji böhranının öhdəsindən gələcəyinə söz verib.

Həftələrlə liderlik uğrunda davam edən hərarətli və mübahisə doğuran mübarizədən sonra hazırda xarici işlər naziri olan Trass Mühafizəkarlar Partiyası üzvlərinin səsverməsində 60 399 səsə qarşı 81 326 səs toplayaraq keçmiş maliyyə naziri Rişi Sunaka qalib gəlib.

"Vergilərin azaldılması və iqtisadiyyatımızın artımı üzrə cəsarətli plan təqdim edəcəyəm", -Trass nəticələr elan edildikdən sonra deyib. "Mən enerji böhranını aradan qaldıracağam, adamların elektrik enerjisinə görə xərclərilə məşğul olacağam, həmçinin enerji təchizatı ilə bağlı uzunmüddətli problemləri həll edəcəyəm".

Trass hakimiyyətə gəlir, çünki ölkə Böyük Britaniyanın Ukraynanın aparıcı tərəfdarı olduğu Avropada yaşam böhranı, sənaye narazılıqları, resessiya və müharibə ilə üzləşir. Göründüyü kimi, o, 2024-cü ildə partiyasının böyük qələbə qazanacağını söyləyərək, yaxın iki il ərzində yeni ümummilli seçkilərin keçiriləcəyini istisna edib.

O, aylarla davam edən qalmaqaldan sonra iyul ayında administrasiyasına dəstəyin  tükəndiyi vaxtda istefasını bəyan etməyə məcbur olan Boris Jonsonu əvəzləyib.

O, rəsmi olaraq istefa verməkdən ötrü çərşənbə axşamı kraliça Yelizaveta ilə görüşmək üçün Şotlandiyaya gedəcək. Trass onun ardınca  gedəcək və monarx ondan  hökuməti formalaşdırmağı xahiş edəcək.

Uzun müddət onun yerinə namizəd olan Trass 2015-ci il seçkilərindən sonra mühafizəkarlardan dördüncü baş nazir olacaq. Bu müddətdə ölkə böhran ardınca böhran yaşayıb və indi onun proqnozlarına görə, onu iyulda 10,1%-ə çatan inflyasiyanın sürətlə artması nəticəsində yaranan uzunmüddətli resessiya gözləyir.

Jonsonun dövründə xarici işlər naziri, 47 yaşlı Trass, yaşam böhranının öhdəsindən gəlmək üçün çevik hərəkət edəcəyinə söz verərək bildirmişdi ki, elektrik enerjisinə görə artan ödənişlərlə bağlı problemlərin həlli və gələcək yanacaq tədarükünün təmin olunması üzrə planı bir həftə ərzində hazırlayacaq.

O, öz seçkiqabağı kampaniyası zamanı işarə etmişdi ki, bəzi iqtisadçıların fikrincə,  inflyasiyaya səbəb olan vergi artımlarını ləğv etməklə və digər yığımları azaltmaqla şərtiliklərə meydan oxuyacaq.

Bu, həmçinin müstəqilliyini qorumaqla İngiltərə Bankının səlahiyyətlərinə yenidən baxılması vədi bəzi investorları funt sterlinq və dövlət istiqrazlarından qurtulmağa sövq edib.

Çoxlarının onun maliyyə naziri hesab etdiyi Kvasi Kvartenq bazar ertəsi bazarı sakitləşdirməyə çalışaraq, Financial Times qəzetindəki məqalədə bildirib ki, Trassın dövründə "bəzi fiskal zəifləmə" lazım gələcək, lakin onun administrasiyası "maliyyə baxımından məsuliyyətli  şəkildə" hərəkət edəcək.

“Trassın qələbəsindən sonra o, maliyyə naziri olacaqmı” sualına cavabında Kvartenq Reuters agentliyinə bunu bilmədiyini deyib.

Trassın qarşısında  görüləcək işlərin uzun, bahalı və çətin siyahısı durur ki, müxalifətçi qanunvericilərin sözlərinə görə,  bu, mühafizəkar hökumətin 12 illik pis işinin nəticəsidir. Bəziləri erkən seçkiyə çağırıblar, lakin Trassın sözlərinə görə,  buna yol verməyəcək.

 Deputat-veteran- mühafizəkar David Devis onun baş nazir kimi üzərinə götürməli olduğu vəzifələri təsvir edib: “çox güman ki, 1979-cu ildə mühafizəkar Marqaret Tetçerdən sonra müharibədən sonrakı baş nazirlərin vəzifəsinin çətinliyinə görə ikinci olacaq”.

"Əslində, namizədlərdən hər hansı birinin, bu yolla gedənlərin heç birinin bunun nəticəsinin nə qədər böyük olacağını bildiyini düşünmürəm", - o  deyib və əlavə edib ki, xərclərin on milyardlarla funt sterlinqlə hesablana bilər.

Trass deyib ki, güclü bir kabinet təyin edəcək, ona yaxın mənbənin "prezident üsulu" adlandırdığı idarəçilikdən imtina edəcək və o, seçki yarışında Sunakı dəstəkləyən bəzi qanunvericiləri öz tərəfinə çəkmək üçün çox çalışmalı olacaq.

Onun partiya üzvləri arasında qələbəsi həm də bu yüzillikdə mühafizəkarların rəhbərliyinə  keçirilən seçkilər arasında ən kiçik qələbə idi.

Hökumət İnstitutunun Analitika Mərkəzi bildirib ki, Trassın sələflərindən daha zəif bir başlanğıc nöqtəsinə sahib olacaq, çünki o, öz partiyasının qanunvericiləri arasında ən populyar seçim deyildi.

Əvvəla, o, enerji daşıyıcılarının qiymətlərinin artması ilə bağlı aktual problemin həllinə yönələcək. Oktyabrda kommunal xidmətlərə görə orta illik hesablamanın 80% artaraq 3,549 funt sterlinqə çatacağı, 2023-cü ildə isə 6,000 funt sterlinqə çatacağı gözlənilir ki, bu da şəxsi maliyyənin azalmasına gətirib çıxaracaq.

Böyük Britaniya elektrik enerjisinə görə istehlak hesablarına dəstək təklifində Avropanın digər iri ölkələrindən geridə qalıb, müxalifət qanunvericiləri bunda mühafizəkarlar liderlik uğrunda mübarizə apararkən hərəkət etməyə qadir olmayan zombi-hökuməti günahlandırırlar.

"Biz son baş nazirdən milyonlarla ev təsərrüfatına təsir edən yeganə və ən mühüm şey olan yaşam böhranından daha çox yayda korporativ vergilərin azaldılacağı haqda çox eşitmişik", - müxalifət bəyan edib.  Bu barədə Leyboristlər Partiyasının lideri Key Starmer bildirib.

May ayında hökumət 37 milyard funt sterlinq məbləğində yaşayış minimumunun dəstəklənməsi sxemi çərçivəsində elektrik enerjisinə görə ödəmələrdə ev təsərrüfatlarına kömək üçün 15 milyard funt sterlinqlik dəstək paketini işə salıb.

Bu il İtaliyanın büdcəsində xalqa kömək üçün 52 milyard avrodan çox (51,75 milyard dollar) vəsait ayrılıb. Fransada elektrik enerjisi hesablarının artırılması 4% ilə məhdudlaşdırılıb, Almaniya isə bazar günü bildirib ki, istehlakçıların və müəssisələrin inflyasiya artımından müdafiəsi üçün ən azı 65 milyard avro xərcləyəcək.

 (1 dollar = 1,0049 avro)

(1 dollar = 0,8715 funt)