Zelenski Tramp ilə nadir torpaq metalları və LNG üzrə razılaşma axtarır

Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski cümə günü Reuters-ə verdiyi müsahibədə ölkəsinin geniş nadir torpaq metallarının yataqlarını əks etdirən əvvəllər məxfi saxlanılan xəritəni diqqətlə araşdıraraq keçmiş ABŞ Prezidenti Donald Trampın “müqavilə bağlama” meylinə müraciət etməyə çalışdığını göstərdi.

Ukrayna ilə müharibənin tezliklə başa çatdırılmasını istəyən Tramp bazar ertəsi bildirib ki, ABŞ-ın Kiyevə maliyyə və hərbi dəstəyinin davam etməsi müqabilində Ukrayna nadir torpaq metallarını və digər strateji mineralları Birləşmiş Ştatlara tədarük etməlidir.

"Əgər söhbət razılaşmadan gedirsə, gəlin razılaşma bağlayaq, biz yalnız bunun tərəfdarıyıq", – Zelenski bildirib və hər hansı bir razılaşmanın bir hissəsi olaraq müttəfiqlərdən təhlükəsizlik zəmanətlərinin vacibliyini vurğulayıb.

Keçən payızda Ukrayna Qərb müttəfiqlərinə öz mineral ehtiyatlarına sərmayə qoymaq imkanı təqdim edən bir “qələbə planı” irəli sürüb. Plan Kiyevin danışıqlardakı mövqeyini gücləndirmək və Moskvaya təzyiq göstərmək məqsədi daşıyırdı.

Tərəziyə qoyulan strateji resurslar

Zelenskinin sözlərinə görə, Ukraynanın ümumi mineral ehtiyatlarının 20%-dən azı, o cümlədən nadir torpaq metal yataqlarının təxminən yarısı hazırda Rusiyanın nəzarəti altındadır. O, xəbərdarlıq edib ki, Moskva bu resursları ABŞ-ın düşmənləri olan Şimali Koreya və İranla münasibətlərini möhkəmləndirmək üçün istifadə edə bilər.

"Biz Putini dayandırmalıyıq və sahib olduqlarımızı – çox zəngin Dnepr regionunu, mərkəzi Ukraynanı qorumalıyıq", – deyə o bildirib.

Nadir torpaq metallarından yüksək performanslı maqnitlərin, elektrik mühərriklərinin və istehlak elektronikası istehsalında istifadə edilir. Zelenski Ukraynanın aviasiya və müdafiə sənayesi üçün vacib olan geniş titan ehtiyatlarına, eləcə də nüvə enerjisi və silah istehsalında istifadə olunan uran yataqlarına malik olduğunu vurğulayıb.

"Ukrayna Avropada ən böyük titan ehtiyatlarına malikdir", – deyə o bildirib və əlavə edib ki, bu yataqların əksəriyyəti şimal-qərb bölgəsində yerləşir və döyüşlərdən uzaqdır.

Tranzaksiyaya əsaslanan yanaşmaya keçid

Geosiyasi şəraitin dəyişdiyini nəzərə alaraq, Kiyev xarici siyasətini Trampın "tranzaksiyaya əsaslanan dünyagörüşünə" uyğunlaşdırmağa çalışır.

Bununla belə, Zelenski vurğulayıb ki, Ukrayna öz resurslarını "paylamaq" təklifini irəli sürmür, əksinə, qarşılıqlı faydalı tərəfdaşlıq üçün çağırış edir.

"Amerikalılar ən çox kömək etdilər, ona görə də ən çox qazanmalı olan da amerikalılar olmalıdır. Onlar prioritet hüquqa malik olmalıdır və olacaqlar", – Zelenski bildirib. "Mən bu mövzuda Prezident Trampla danışmaq istərdim."

Onun sözlərinə görə, Rusiya hələ Sovet dövründən qalmış geoloji tədqiqatlardan Ukraynanın strateji resurslarının harada yerləşdiyini dəqiq bilir. Bu məlumatlar 1991-ci ildə Ukrayna müstəqillik qazandıqdan sonra Moskvaya qaytarılıb.

Bundan əlavə, Zelenski Ukrayna ilə Vaşinqton arasında ABŞ-ın mayeləşdirilmiş təbii qazını (LNG) saxlamaq üçün Ukraynanın yeraltı qaz anbarlarının istifadəsi barədə müzakirələrin aparıldığını açıqlayıb.

"Mən bilirəm ki, Tramp administrasiyası bu məsələyə çox maraq göstərir... Biz ABŞ-dan LNG tədarükünə dair müqavilələr bağlamağa hazırıq və razıyıq. Və əlbəttə ki, bütün Avropa üçün qaz habı olacağıq", – deyə o bildirib.

Trampla birbaşa görüş tələbi

Bu müsahibə 14-16 fevral tarixlərində keçiriləcək Münhen Təhlükəsizlik Konfransı ərəfəsində yayımlanıb. Burada Qərb liderləri müharibənin kritik məqamında bir araya gələcəklər.

Zelenski tədbirdə iştirak edəcəyini bildirib və Trampın Rusiya və Ukrayna üzrə xüsusi elçisi, istefada olan leytenant-general Kit Kellog ilə görüşməyi planlaşdırır. Lakin Ukrayna lideri vurğulayıb ki, Tramp Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə görüşdən əvvəl onunla birbaşa görüşməlidir.

"Əks halda, Ukraynasız Ukrayna haqqında dialoq olacaq", – deyə o xəbərdarlıq edib.

Tramp cümə günü bildirib ki, gələn həftə Zelenski ilə danışmağı planlaşdırır. Ukrayna prezidenti isə əsas prioritetinin Ukraynanın təhlükəsizlik zəmanətləri əldə etməsi olduğunu qeyd edib.

Bununla yanaşı, Zelenski komandası ilə Kellog və Trampın milli təhlükəsizlik müşaviri Maykl Voltz arasında mütəmadi təmasların qurulduğunu bildirib.

"Hər gün əlaqə saxlayırıq, ümumi məsələləri müzakirə edirik, lakin detallar bir qədər sonra məlum olacaq", – deyə o əlavə edib.

Hərbi təzyiq və yeni çağırış planları

Diplomatik səylərlə yanaşı, Ukrayna ordusu şərqdə irəliləyən Rusiya qüvvələrini dayandırmaq üçün çətin mübarizə aparır. Moskva aylarla bu istiqamətdə qoşun toplayır və genişmiqyaslı hücumlar həyata keçirir. Ukrayna isə canlı qüvvə çatışmazlığı ilə üzləşir və bu boşluğu doldurmaq üçün yeni çağırış planlarını nəzərdən keçirir.

Zelenski təsdiqləyib ki, cümə axşamı Ukrayna qoşunları Rusiyanın Kursk bölgəsində yeni hücuma keçərək 2,5 km (1,5 mil) irəliləyiblər. Rusiya bu ərazidə Ukrayna hücumunu qeydə aldığını, lakin onu dəf etdiyini bildirib.

Prezident həmçinin Rusiyanın tərəfində döyüşən minlərlə Şimali Koreya əsgərinin bir neçə həftəlik fasilədən sonra yenidən Ukraynaya qarşı hərbi əməliyyatlara başladığını təsdiqləyib.

Kiyev yaxın günlərdə 18-24 yaş arası gənclər üçün cəlbedici hərbi xidmət müqavilələri təqdim etməyi planlaşdırır. Lakin Zelenski neçə nəfərin çağırışa qoşulacağı barədə məlumat verməkdən imtina edib.

Ukrayna müharibə meydanında və diplomatik arenada qeyri-müəyyənliklə üz-üzə qaldığı bir vaxtda, Zelenski Vaşinqtondan həm strateji razılaşmalar, həm də siyasi dəstək almağa ümid edir – hər şey gec olmamışdan əvvəl.