ABŞ RF-nin Qara Dəniz donanmasını məhv edəcək?

Ukrayna DİN-in müşaviri Anton Qeraşenkonun ABŞ-ın Rusiyanın Qara Dəniz donanmasını məhv etməyi planlaşdırdığı haqqında mayın 20-də səsləndirdiyi bəyanat bu gün real konturlar əldə edir. Qərb müttəfiqləri Rusiya donanmasının bağladığı Ukrayna limanlarını açacaq, həmçinin dəniz yollarından minaları təmizləyəcək və yük gəmilərinin müdafiəsini təmin edəcək dəniz eskadronu yaradır.

Plan Danimarkanın təhlükəsizlik haqqında saziş çərçivəsində Ukraynaya "Harpun" raketləri verəcəyini bəyan etməsindən sonra ortaya çıxıb, bu barədə mayın 23-də ABŞ-ın müdafiə naziri Lloyd Ostin 44 ölkənin, NATO və Avropa İttifaqının nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən “Ukrayna əlaqə qrupu”nun iclasından sonra bildirib.

Onlar 200 mil məsafədən Ukraynanın Qara Dənizin şimal-qərb hissəsini bağlayan Qara Dəniz donanmasının altı gəmisini və iki yeraltı qayığını vurmasına imkan verəcəklər.

Qeraşenko sensasiya yaradan bəyanatını səsləndirərkən, Reuters agentliyi Müttəfiq Donanmaların əraziləri minalardan təmizləyəcəyi və yük gəmilərini rus həbiçilərdən qoruyacağı barədə məlumat yayıb.

U.S.News-un məlumatına görə, Ukrayna hökumətinin iddialarına baxmayaraq, Pentaqon mayın 20-də Rusiyanın ən əhəmiyyətli hərbi-dəniz donanmalarından birinin məhv edilməsi üzrə plan hazırladığını inkar edirdi. Amma rəsmi şəxslər regionda dəniz müharibəsinin miqyasını əsaslı şəkildə dəyişdirəcək yeni silahların tədarükü mümkünlüyünü açıq saxlayırdılar.

“Sizə əminliklə deyə bilərəm ki, bu, doğru deyil”, deyə Pentaqonun mətbuat katibi Con Kirbi bildirib.

Amma Kirbi Qeraşenkonun sonrakı bəyanatlarını təkzib etməyib. Bu bəyanatlar Amerikanın anonim rəsmiləri tərəfindən xəbər agentliklərinə ABŞ-ın Ukraynaya növbəti silah tədarüklərində 200 mil mənzilli ixtisaslaşmış “Harpun” gəmi əleyhinə raketlərin göndərilməsi mümkünlüyünü nəzərdən keçirməsi haqqında verdiyi məlumatlarla təsdiqini tapıb.

Bir müddət əvvəl Pentaqon aprelin 13-də Qara Dənizdə Rusiya donanmasının flaqmanı olan “Moskva” kreyserinin məhv edilməsində iştirakını inkar edərək, özünə bəraət qazandırmaq üçün Ukrayna tərəfinə yalnız gəminin yeri haqqında məlumat verildiyini bildirib.

Ukraynanın dəniz limanlarının açılması əməliyyatının həyata keçirilməsi üçün siyasi əsas hərbiçilərin planları haqqında məlumat sızmamışdan əvvəl yaranmışdı.

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski beynəlxalq ictimaiyyətə ykraynaya yardım göstərmək, xüsusən Ukrayna limanlarının açılmasında istifadə edilə biləcək hərbi texnika vermək xahişi ilə müraciət edib.

“Rusiya, demək olar ki, bütün limanları və ərzaq məhsullarının – taxılımızın, arpamızın, günəbaxanımızın və digər ərzaq məhsullarının ixracı üçün bütün, belə deyək, dəniz imkanlarını bağlayıb”, deyə Zelenski bildirib. “Siz onları fərqli yollarla aça bilərsiniz. Yollardan biri hərbi həldir. Məhz buna görə biz müvafiq silahla bağlı sorğu ilə tərəfdaşlarımıza müraciət edirik”.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ümumdünya Ərzaq Proqramının rəhbəri Devid Bizli mayın 18-də Rusiya prezidenti Vladimir Putinə bu sözlərlə müraciət edib: “Az da olsa ruhunuz varsa, xahiş edirik, bu limanları açın”.

Ümumdünya ərzaq proqramı 125 milyona yaxın insanı qidalandırır və taxılın 50%-ni Ukraynadan alır, deyə o bildirib.

Ukraynanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi mayın 19-da bildirib ki, mayda taxıl ixracı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 64% azalıb.

BMT-nin məlumatıan görə, 2021-ci ildə buğda ixracının 10%-i dünyanın kənd təsərrüfatı məhsulları mənbələrindən biri kimi tanınan Ukraynanın payına düşüb, bir halda ki, dünyada istehsal olunan bütün buğdanın təxminən 17%-ni istehsal edib.

Ukrayna limanları müharibənin başlanğıcından etibarən Rusiyanın mühasirəsi ilə əlaqədar işini dayandırıb və BMT-nin qiymətləndirmələrinə görə, yığılan 20 milyon tona yaxın taxıl ölkədə ilişib qalıb.

Limanların mühasirəsi davam edərsə, milyonlarla insanın ölümünə gətirib çıxaracaq, deyə Devid Bizli CNN-ə bildirib, belə ki, bütün dünyada ölkələr eyni zamanda qidalanmada ən çox tələbat olan qarğıdalı və günəbaxan yağının və konsentrə yemin əsas ixracçılarından biri olan Ukraynaya ümid edir.

Qlobal aclıq “yeni maksimuma” çatıb, bu barədə mayın 19-da BMT-nin baş katibi Antoniu Quterriş bildirib. Qiymətləndirmələrə görə, bütün dünyada “on milyonlarla” insan “ərzaq təhlükəsizliyinin olmadığı bir vəziyyətə düşəcəklər, bunun ardınca yetərincə qidalanmama, kütləvi aclıq və illərlə davam edən böhran şəraitində aclıq gələcək”.

Bizli eyni zamanda Tvitter-də belə bir bəyanat yerləşdirib: “Ukraynadakı limanların açılmasının qeyri-mümkün olması qlobal ərzaq təhlükəsizliyi müharibəsinin elan edilməsi olacaq... Bizim bu limanların açılmasına imkan yaratmağımız həddindən artıq zəruridir, çünki söhbət təkcə Ukraynadan getmir; söhbət bütün dünyada aclıqdan ölmək üzrə olan ən yoxsul insanlardan gedir”.

Təxminən 13.6 mln. Bütün dünyada məhz bu qədər uşaq immun sistemini həddindən artıq zəiflədən aclığın ağır formasından əziyyət çəkir, bu barədə çərşənbə axşamı BMT-nin Uşaq Humanitar Agentliyi bildirib və qida çatışmazlığının “fəlakətli” artımını Ukraynadakı müharibə ilə əlaqələndirib.

ABŞ-ın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına görə, bütün dünyada ölkələr çörək, makaron məmulatları və qablaşdırılmış məhsulların istehsalı üçün istifadə olunan taxılla bağlı Ukraynaya ümid edir: Misir Ukrayna buğdasının ən böyük idxalçısıdır, Livan və Pakistan kimi ölkələr isə buğdanın böyük hissəsini Ukraynadan alır. Ukrayna buğdası humanitar fəaliyyətdə həlledici rol oynayır, belə ki, Ümumdünya Ərzaq Proqramı üçün buğdanın yarısına yaxını bu ölkədən daxil olur.

“Sadəlövh olmamalıyıq, - deyə Almaniyanın xarici işlər naziri Annalena Berbok bildirib. – Bu, əlavə ziyan deyil, bu, Rusiyanın müharibəsinə qarşı birliyi zəiflətmək məqsədi daşıyan hibrid müharibə alətidir”.

“Qanuna əsasən, aclıq cinayəti sizdən insanların öldüyünə dair dəlil tələb etmir – onların qəsdən yeməkdən məhrum edilməsi kifayətdir”, deyə Sülh Fondunun humanitar böhranlar üzrə eksperti və icraçı direktoru Aleks de Vaal bildirib. “Bugünki Ukrayna, bəlkə də, 1930-cu illərin Qolodomoruna çox da bənzəmir, amma indi, beynəlxalq prokurorlar Ukraynada olduğu bir vaxtda onlar üçün potensial maraq doğura bilər”.

Qərb mənbələrinin məlumatına görə, modifikasiyasından asılı olaraq 120 km-dən 280 km-ə qədər mənzili olan ən az 20 “Harpun” raketinin istehsal müddəti bir neçə həftə təşkil edəcək. Limanlar açılmasa, onlar Rusiyanın suüstü və sualtı gəmilərdən ibarət dəniz qrupunu məhv etmək iqtidarında olacaq. Mənbələr həmçinin “nə qədər lazımdırsa, o qədər raket tədarük ediləcəyini” bildirirlər.

Bu halda Ukrayna taxılına ehtiyacı olan ölkələrin tərkibinə daxil olmağa hazır olduğu müttəfiq eskadronunun yaxın həftələrdə Qara Dənizə daxil olacağını gözləmək olar.

Türkiyə, Rusiya ilə xüsusi münasibətlərinin olmasına baxmayaraq, Rusiya ordusu Ukraynanı işğal etdiyi andan etibarən etdiyi kimi, hərbi gəmilərin Qara Dənizə daxil olmasına mane ola bilməyəcək. Ankara bunu regionda hərbi gərginliyə yol verməmək məqsədi ilə izah etmişdi. Amma bu gün Türkiyə BMT-nin himayəsi altında keçiriləcək hərbi missiyaya mane ola bilməyəcək, özü də onun Ukrayna və NATO arasında öhdəlikləri var.

Rusiyanın Qərblə hərbi münaqişəsi real olaraq onun üçün Qara Dəniz donanmasını itirmək təhlükəsi yaradır və o, bu donanmanı əvvəlki həcmdə bərpa etmək iqtidarında olmayacaq. Ən yaxşı halda donanma Sevastopol bazasına geri çəkiləcək və burada bağlı qalacaq.

Amma ən əsası, qeyd etmək lazımdır ki, “ərzaq təhlükəsizliyi” əməliyyatı faktiki olaraq Rusiyanın Odessa və Nikolayevin ələ keçirilməsi və Pridnestrovyeyə quru dəhlizi açılması üzrə ilkin planlarını pozur, eyni zamanda Rusiyanı Ukraynadakı obyektlərə raket zərbələri endirmək üçün donanmadan istifadə etmək imkanından məhrum edir. İntiqam qaçılmaz olur.