Ekspert: "Asiyanın, Afrikanın qidaya, tibbə əli çatmayan ölkələrindən geri qalırıq"

Azərbaycana İrandan gətirilən bəzi şirniyyatlarda GMO (genetik materialı dəyişdirilmiş orqanizmlərə verilən addır) aşkarlanıb.

"Qida təhlükəsizliyi haqqında" Qanuna görə, qeydiyyatdan keçməyən genetik modifikasiya olunmuş yem məhsullarının istehsalı, emalı, dövriyyəsi qadağandır. Qeydiyyata alınması üçün həmin məhsullar həyat və sağlamlığa zərərli olmamalı, istehlak xüsusiyyətləri ilə bağlı istifadəçilər aldadılmamalıdırlar.

Bundan əvvəl də ölkədə GMO tərkibli olmasa da, müddəti keçmiş, antisanitar şəraitdə hazırlanan, tərkibi yazılandan fərqli olan bir sıra yerli və xarici qida məhsullarının aşkarlandığı açıqlanıb. Digər tərəfdən, ayrı-ayrı şikayətlərə görə, marketlərdə qiymətlər bahalaşdıqca, bir sıra yerli və xarici keyfiyyətli məhsulların saxtaları satışa çıxarılır. Şikayətlərə görə, belə hallar daha çox yağlar, şokoladlar və digər şirniyyatlara bağlı özünü göstərir.

Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) məlumatına görə, ötən ilin ilk yarım ilində qida zəhərlənməsi ilə bağlı 422 zərərçəkən qeydiyyata alınıb. 2023-cü ildə bu, 1128, 2022-də isə 1122 olub.

Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən Turana bildirilib ki, qurum tərəfindən istehlakçı hüquqlarının qorunması və əhalinin təhlükəsiz qida məhsulları ilə təmin edilməsi istiqamətində tədbirlər davam etdirilir: “Ölkəyə idxal edilən qida məhsulları yoxlama nəzarət tədbirlərinə cəlb edilərək risk qiymətləndirilməsi əsasında müvafiq müayinələr həyata keçirilir”.

Agentlikdən qeyd olunub ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, genetik modifikasiya olunmuş bitkilər, həmçinin müasir biotexnoloji və gen mühəndisliyi metodları ilə yaradılmış kənd təsərrüfatı bitki materialları, elmi tədqiqat, sınaq və sərgilərdə nümayiş məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan, genetik modifikasiya olunmuş bitkilərin genetik materiallarından istifadə edilərək istehsal olunan qida məhsullarının ölkəyə gətirilməsi, istehsalı, dövriyyəsi qanunla qadağandır: “Ötən müddət ərzində bu sahədə qanunun icrasının təmin edilməsi məqsədilə AQTA tərəfindən qanunamüvafiq tədbirlər görülərək, bu cür qida məhsullarının idxalına icazə verilmir və belə halların qarşısı qətiyyətlə alınır. Hazırda Agentlik GMO məhsullarla bağlı yoxlama-nəzarət tədbirlərini daha da gücləndirilib”.

Qurumdan bildirilib ki, Azərbaycana GMO qida məhsulları idxal edilməsi yolverilməzdir: “Bununla bağlı bu sahədə fəaliyyət göstərən sahibkarlara xəbərdarlıq edirik. Belə məhsulların qanunsuz olaraq ölkəmizə idxal edilməsi cəhdlərinin qarşısı isə qətiyyətlə alınacaq və qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq, sərt tədbirlər görüləcəkdir”.

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov isə Azadlıq Radiosuna deyib ki, ölkə qanunvericiliyində qidaların yalnız təhlükəsizlik məsələsi var: "Keyfiyyət məsələsi yoxdur. Amma təhlükəsiz qida həm də keyfiyyətsiz ola bilər. Ölkədə qida keyfiyyətinə nəzarət edən heç bir qurum yoxdur. Bu məsələ qalıb istehlakçıların, distributorların öz vicdanına... Yalnız təhlükəsizliklə bağlı monitorinqlər aparılır. Ona görə də gərək insanlar diqqətli olsunlar. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan uzunömürlülər reytinqində 190 ölkə arasında 115-ci yerdədir. Yəni, biz Asiyanın, Afrikanın qidaya, tibbə əli çatmayan ölkələrindən geri qalırıq. Azərbaycan istehlakçıları apteklərdə növbədə duran istehlakçılardır. Azərbaycanda apteklərin sayı bir çox digər ölkələrdən 20 dəfə artıqdır".

Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanda GMO-nun lobbiçiliyini aparan insanlar var: "Təəssüflər olsun ki, iki il öncə "Qida təhlükəsizliyi haqqında" Qanun qəbul olunan zaman quşları və heyvanları yemləmək üçün xaricdən GMO tərkibli yemlərin ölkəyə gətirilməsinə yaşıl işıq yandırılıb. Eyni zamanda illərdir ki, bir çox ölkələrdən, o cümlədən İran və Türkiyədən Azərbaycana GMO gəlir".

İrandan gətirilən məhsullara toxunan ekspert qeyd edib ki, bu malların üzərində tərkib və istehsalçı barədə məlumat Azərbaycan dilində deyil: “Bu, ciddi problemdir”.