Ekspertlər Azərbaycan Hava Yollarının təyyarə biletlərinin qonşu ölkələrə nisbətən ikiqat baha olduğunu bildirirlər

Bakı/07.04.21/Turan: Koronavirus pandemiyasına baxmayaraq, bəzi ölkələr məhdud sayda uçuşları bərpa ediblər. Artıq Azərbaycandan Türkiyəyə və geri demək olar ki, hər gün uçmaq olar. Aprelin 1-dən isə Azərbaycandan Türkiyəyə hətta yeni nəsil şəxsiyyət vəsiqəsi ilə də getmək mümkündür. Lakin sosial şəbəkə istifadəçiləri bildirirlər ki, qaydalar asanlaşsa da aviabiletlərin qiyməti səyahəti demək olar ki, əlçatmaz edib.

Belə ki, Azərbaycan Hava Yolları  Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin məlumatına görə, Bakı-İstanbul biletinin qiyməti 490 manat civarındadır. Biznes klass bileti isə 765 manata başa gələcək.

Müqayisə üçün Tbilisidən İstanbula Turkiyə aşağı büdcəli aviaşirkətlərinin birinin vasitəsilə 61 manatı ödəyərək getmək olar. Digər Türkiyə şirkətinin aviabiletlərin qiyməti isə 270 manatdır.

Başqa ölkələrə Azərbaycan Hava Yolları  vasitəsilə səyahət də digər şirkətlərin qiymətlərilə müqayisədə azı ikiqat baha başa gəlir.

Azərbaycan Hava Yollarının biletləri niyə bahadır? Niyə Azərbaycanda ucuz uçuşları həyata keçirən Avropanın tanınmış loukoster şirkətləri fəaliyyət göstərmir?

Hələ 2015-ci ildə prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin iclasında aviabiletlərin qiymətinin baha olduğunu bildirmişdi.

“Aviabiletlərin qitməti bəzi hallarda süni şəkildə qaldırılır. Sual olunur: nəyə görə? Nə üçün? Yüksək xidmət göstərilir. Mən bunu alqışlayıram... Ancaq Azərbaycan yanacağı xaricdən almır, özü istehsal edir. Başqa ölkələrə nisbətən ağ neft ucuz qiymətə verilir axı! Nə üçün qiymətlər bahadır?”, - prezident sual edib.

Dövlət başçısı qeyd edib ki, Azərbaycan Hava Yolları dövlət tərəfindən böyük subsidiyalar alır.

“Bütün təyyarələr dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına alınır, bütün aeroportlar dövlət hesabına tikilir, bütün şərait dövlət hesabına yaradılır. Nəyə görə biletlərin qiyməti başqa ölkələrə, şəhərlərə nisbətən baha olmalıdır?”, - o qeyd edib.

2020-ci ildə dövlət dəstəyi tədbirləri çərçivəsində Azərbaycan Hava Yollarına 86 milyon 900 min vəsaitin köçürülməsi təmin edilib. Dövlət büdcəsindən ayrılan maliyyə dəstəyi ilk növbədə Azərbaycan Hava Yollarında və onun tabeli təşkilatlarında çalışan işçilərin əməkhaqları və ona bərabər tutulan ödənişlərə, xarici və daxili qurumlar qarşısında olan kreditor borclara, kommunal və bir sıra digər minimal əməliyyat xərclərinin ödənilməsinə yönəldilib.

İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin məlumatına görə, bu ilin yanvar-fevral aylarında Azərbaycan Hava Yolları 55 min ABŞ dolları dəyərində xidmət ixrac edib. Bu 2020-ci ilin yanvar-fevral ayları ilə müqayisədə 2 milyon 145 min dollar və yaxud 40 dəfə azdır.

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Rüfət Quliyev Turan-a bildirib ki, Azərbaycan Hava Yollarının işində müəyyən neqativ məqamlar var və bu, aviabiletlərin qiymətləridir: “Qiymətlər yüksəkdir. Lakin bunu da nəzərə almaq lazımdır ki, xidmətlərin səviyyəsi, tikilmiş aeroportların və uçuş keyfiyyəti da yüksəkdir. Məsələnin iki tərəfi var və ayırd etmədən yalnız tənqid etmək düzgün olmaz”.

Deputatın fikrincə Azərbaycan Hava Yolları loukoster şirkətləri ilə uyğunlaşa bilmir: “Səbəb isə odur ki, istənilən monopolist elə monopolist də qalmağa çalışır”. Komitə üzvü vurğulayıb ki, dövlət mərhələli şəkildə öz islahatlarını aparır: “Birinci mərhələdə proseslər kommersiya nöqteyi-nəzərdən nəzarətə götürülür. Yəni, bu gün bizi və cənab prezidenti ən çox narahat edən məsələ iri dövlət şirkətlərinin səmərəliliyidir. Həmin şirkətlər gəlir gətirməlidir”.

Rüfət Quliyevin fikrincə, Azərbaycan Hava Yolları da yerli və beynəlxalq layihələrə dövlətdən vəsait yox, iqtisadi prosesin digər iştirakçıları kimi banklardan kredit götürməlidir:  “Adi sahibkar kredit götürür, işləyir, özü də qazanır, kreditini da qaytarır və dövlətə vergi də ödəyir. İri dövlət şirkətlərinə də münasibət belə olmalıdır. Əlbəttə ki, verilən kreditlərin faizi da aşağı, təxminən 5-6 faiz olmalıdır. Həmin uğurlu kredit modeli Cənubi Koreyada var. Orada 6-7 özəl maliyyə qurumu var və onlar cuzi faizlə şirkətlərə müxtəlif layihələr üçün pul verirlər. Düşünürəm ki, Azərbaycanda da iri dövlət şirkətlərimiz üçün oxşar sistemi yaraymaq lazımdır.”

İqtisadçı Nemət Əliyev “Azadlıq” radiosuna bildirib ki, Azərbaycan Hava Yollarının qiymətlərinin baha olması barədə səslənən fikirlər çılpaqlığı ilə həqiqətin özüdür: “Digər ölkələrin bilet satış qiymətləri ilə müqayisə edəndə Azərbaycan Hava Yollarının satış qiymətləri həqiqətən yüksəkdir”.

Ekspert hesab edir ki, bu, anormal bir prosesdir: “Gürcüstanda bilet satış qiyməti ucuzdursa, Azərbaycanda niyə baha olmalıdır? Niyə Azərbaycan vətəndaşları hansısa Avropa ölkəsinə uçmaq üçün Azərbaycan Hava Yollarından yox, Gürcüstana gedib oradan bilet almalıdır? Bu, anormal bir haldır.”

Nemət Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycan əhalisinin sosial vəziyyəti bahalı bilet almağa imkan vermir: “Orta əməkhaqqının səviyyəsinə görə Azərbaycan Gürcüstan, Rusiya, Türkiyədən geridə qalır. Ötən ilin ortalarından başlayaraq Azərbaycanda orta əməkhaqqının səviyyəsi azalmağa başlayıb və bir müddət sonra bir az da aşağı düşəcək. Belə olan halda Azərbaycan Hava Yollarının bilet satış qiyməti aşağı olmalıdır”.

Ekspertin fikrincə, Azərbaycan Hava Yollarının bilet satış qiymətinin baha olmasının normal iqtisadi izahı yoxdur: “Qiymətin artımı üçün iqtisadi əsas o halda olar ki, xərclər yüksək olsun. Azərbaycan Hava Yollarının uçuşları həyata keçirməsi üçün xərcləri həqiqətən də yüksəkdir. Ona görə yüksəkdir ki, Azərbaycan Hava Yolları illərdir süni şəkildə istifadə olunan ehtiyat hissələrinin, xammalın, materialın qiymətlərində şişirtmələr həyata keçirir. Əminəm ki, Maliyyə Nazirliyi normal şəkildə orada təftiş aparsa, bunlar çılpaqlığı ilə üzə çıxacaq. Bütün iri şirkətlərdə vəziyyət eynidir və korrupsiya halları var”, - o qeyd edib.

Bu ilin martın 30-da prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan Hava Yolları İnvestisiya Holdinqinin idarəetməsinə verilib. -0-