Fransada "Sumqayıt: SSRİ-nin dağılmasının başlanğıcı" nəşri təqdim edilib

Bakı/31.03.23/Turan: Dünən Parisdə "Sumqayıt: SSRİ-nin dağılmasının başlanğıcı" kitabını təqdim etmək üçün Fransanın paytaxtına gələn Aslan İsmayılov tərəfindən təşkil edilmiş ədəbi dəyirmi masa keçirilib.  

Bunun üçün "Fransa-Azərbaycan Dialoqu" Assosiasiyası tərəfindən dəyirmi masa təşkil edilib. Tədbirdə Fransa jurnalistləri və beynəlxalq jurnalistlər, müəssisə, assosiasiya rəhbərləri və ziyalıların nümayəndələri iştirak ediblər.

Sumqayıt prosesində ittiham aktı 400 səhifədən ibarət olub. Cildləri hər gün oxumaq "qorxuducu idi". İstintaqın bütün nöqteyi-nəzərləri "bu qırğının sponsoru" kimi SSRİ-ni göstərirdi. Azərbaycanlılar və ermənilər "Rusiyanın bu manipulyasiyasının əlavə qurbanları" olub.

Müəllif 2008-ci ildə Krımda və hazırda Donbasda baş verənləri müqayisə edir, "bu proses Sumqayıtda baş verənlərlə bənzərdir, çünki Rusiyanın siyasəti hökmranlıq naminə bölməkdən ibarətdir".

Sumqayıtda kütləvi iğtişaşlar 27-29 fevral 1988-ci il tarixlərində baş verib. Həmin vaxt bu hadisələr Azərbaycan ərazilərinin bir hissəsinə - Qarabağa iddia edən Ermənistanın əlində mühüm karta çevrilib.

Məşhur azərbaycanlı vəkil Aslan İsmayılovun kitabı 2010-cu ildə işıq üzü görüb. İsmayılov Sumqayıt hadisələri haqqında cinayət işində dövlət ittihamını müdafiə edən prokuror olub.

İsmayılov bildirib ki, Sumqayıt hadisələri geosiyasi, regional xarakterli müxtəlif maraqların toqquşmasına, sovet sistemində böhrana və erməni milliyyətçi qruplarının ambisiyalarına səbəb olub.

Onun fikrincə, həmin vaxt erməni milliyyətçi dairələri azərbaycanlılarla birgə yaşamağın mümkün olmadığını sübut etməyə çalışırdılar və onlar hadisələri başladıblar - 1987-ci ildə azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası və Qarabağın Azərbaycandan ayrılması uğrunda açıq mübarizə başlayıb.

Ermənilərin talan edilməsi məqsədilə ilk təxribat Naxçıvanda, ikincisi Gəncədə törədilib. Hər iki halda yerli hakimiyyət təxribatların qarşısını almağa müvəffəq olub.

Keçmiş prokuror yada salır ki, Sumqayıt işini Moskvanın, Belarusun istintaq qrupları, habelə Ermənistanın istintaq orqanları aparırdı. Və talanlara erməni Eduard Qriqoryanın rəhbərlik etdiyi sübut olunub. Amma yenə də istintaq mühüm faktlar aradan qaldırılmaqla aparılıb. Nəticədə hər şey hadisələrin xuliqan ünsürlər tərəfindən təşkil olunması kimi qələmə verilib.

İttiham aktında Qərb mətbuatının yazdığı kimi minlərlə deyil, 32 nəfərin - 26 erməninin və erməniləri müdafiə edən 6 azərbaycanlının öldürüldüyü qeyd edilirdi.

Sonradan zorakılıq vüsət alıb, bu da hər iki tərəfdən bir milyondan çox insanın köçürülməsinə, Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsinə və hələ də davam edən çoxillik düşmənçiliyə gətirib çıxarıb.