«Şimali qonşu» regionda siyasi imkanların genişləndirirmi?

Bakı/15.05.21/Turan: Ötən ilin noyabrın 10-da Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında üçtərəfli bəyanatından və Qarabağda Rusiya sülhməramlılarının yerləşdirilməsindən sonra bəzi ekspertlər «şimali qonşunun» regionda siyasi imkanların genişlənməsi haqqında bildirir.

Ekspertlərin çoxusu isə hesab edir ki, Rusiya Qafqaz regionunu öz nəzarəti altından buraxmaq istəmir və bunun üçün əlindən gələni edir, digərləri isə Rusiyanın regionunda mövqelərin zəiflədiyini qeyd edir.

Rusiyanın regionda uzun və qısamüddətli planları nədən ibarətdir?

Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü Elman Nəsirov Turana bildirib ki, Amerika Birləşmiş Ştatlarının xarici siyasətinin prioritet istiqaməti Yaxın və Orta Şərqdirsə, Rusiyanın prioritet sahəsi postsovet məkanıdır. «Həmin postsovet məkanı Rusiya üçün strateji əhəmiyyətli zona sayılır və orada baş verən proseslərə dərhal reaksiya verir. Rusiya bu regionda başqa dövlətlərin fəallığına çox böyük qısqanclıqla qarşılayır».

Deputat qeyd edib ki, Rusiya hökuməti dost olmayan ölkələrin siyahısını dərc edib və bu ölkələrin arasında ABŞ və Çexiya var. «Moskva-Vaşinqton münasibətləri çox mürəkkəb dövrünü yaşayır. Bu kontekstdə Sergey Lavrovun Ermənistana 5-6 may tarixli səfərinə diqqət yetirin. Orada imzalanan sənədlər Ermənistanın bioliji təhlükəsizliklə bağlı idi və Rusiya ilk dəfə belə bir təminat alıb ki, Ermənistandakı bioloji laboratoriyalarına daxil olma imkana malikdir. Halbuki həmin laboratoriyalar Ermənistanın özünə məxsus deyil və onların daha çox ABŞ-a məxsus olduğu haqqında fikirlər geniş yayılıb».

Komitə üzvünün fikrincə, Rusiya artıq İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Ermənistana təsir imkanlarını olduqca gücləndirib. «Əvvəllər Paşinyan həm Qərblə, həm Moskva ilə ikibaşlı oyun oynayırdı. Amma indi məlum məğlubiyyətdən sonra artıq onun davranışı birmənalı Risiya istiqamətlidir və Rusiyadan son dərəcədə asılı vəziyyətə düşüb. Bu ikibaşlı oyuna görə Rusiya Ermənistanı cəzalandırır. Növbəti cəza isə onları ABŞ-dan gözləyə bilər. Çünki Paşinyanın bioloji laboratoriyalarının Rusiyanın üzünə açması ABŞ-ın maraqlarına ziddir».

Nəsirov vurğulayıb ki, Azərbaycanın siyasi rəhbərliyi çox düzgün bir kursu həyata keçirir. «Bu da müxtəlif güc mərkəzləri ilə bərabər məsafədə dayanmaq, milli maraqları qorumaq və müstəqil siyasəti həyata keçirməkdir, eyni zamanda əməkdaşlıq və tərəfdaşlıq mühitinə üstünlük verməkdir».

Deputat bildirib ki, Lavrovun Bakıya səfəri zamanı 2021-2022-ci illərdə Rusiya ilə xarici siyasət məsələlərdə məsləhətləşmələrlə bağlı sənəd imzalandı. «Bu, həm ikitərəfli, həm beynəlxalq münasibətlərdə iki dövlətin əməkdaşlıq mühitini gücləndirməyə xidmət edən bir sənəddir və burada Azərbaycan və Rusiya bərabər tərəflər kimi çıxış edirlər. Azərbaycan dövləti ləyaqətli davranış ortaya qoyur, Rusiyaya hörmətlə yanaşır. Biz qonşularıq, amma strateji tərəfdaş olmaqla yanaşı bərabərhüquqlu münasibətlərə üstünlük veririk».

«Atlas» Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu isə AzadlıqRadiosuna bildirib ki, Azərbaycan yeganə ölkə idi ki, Rusiysnın burada hərbi qüvvələri yox idi. «Ermənistanda hərbi bazası var, Gürcüstan parçalanmışdı və Abxaziya və Osetiyada da var idi. İndi Azərbaycana da qoşunları yerləşdirdi və arzusuna çatdı. Düzdür, 10 noyabr bəyanatına görə, 5 ildən sonra bu məsələyə yenidən baxılmalı və Rusiya çalışacaq ki, Azərbaycanı tərk eləməsin».

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə gəldikdə, politoloq hesab edir ki, Rusiya münaqişənin tam həllini istəmir. «Çünki münaqişə tam həll olunsa Rusiya bölgəni tərk etməli olacaq. Ona görə də münaqişə vasitəsilə həm Azərbaycana, həm Ermənistana təsir imkanlarını itirmək istəmir. Düzdür, bu Azərbaycanın maraqları ilə üst-üstə düşmür».

Ekspert qeyd edib ki, Rusiyanın Azərbaycandakı «beşinci kolon» haqqında da çox danışılır. «Düzdür, müəyyən adamlar hakimiyyətdən uzaqlaşdırılıb, amma həmin kolon hələ də güclüdür, bu yatmış hüceyrələr hələ də mövcüddur və istənilən anda Azərbaycan əleyhinə müəyyən addımlar atıla bilər».

Şahinoğlunun fikrincə Rusiyanın Azərbaycandan istəyi odur ki, Azərbaycan həm Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına, həm də Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzv olsun. «KTMT-yə üzvlüyü Azərbaycanın maraqlarına cavab vermir. Çünki orada Ermənistan var. Avrasiya İqtisadi Birliyinə gəldikdə isə orada Azərbaycan uzaqbaşı müşahidəçi qismində iştirak edə bilər. İstənilən halda Rusiya Azərbaycanı öz orbitinə çəkmək istəyir».

Politoloq hesab edir ki, bu alınmayacaq. «Çinki Azərbaycan artıq Türkiyə ilə hərbi ittifaq qurub və bu ittifaq qurulandan sonra Azərbaycanın Rusiyanın orbitinə keçməsi mümkün olmayacaq».—0—