Post-münaqişə dövrü hüquq müdafiə fəaliyyəti üçün yeni reallıqlar yaradır – fəal

Bakı/13.02.21/Turan: Azərbaycan və Ermənistan arasında 44 günlük müharibə başa çatdıqdan sonra post-münaqişə dövründə insan hüquqları üçün yeni reallıqlar yaranır. Bu fikri “Amerikanın Səsi”nin Azərbaycan xidmətinə Bakı İnsan Hüquqları Klubunun rəhbəri Rəsul Cəfərov bildirib.

Fəal hesab edir ki, insanların birgə yaşayışı və barışıq prosesinin başladığı mərhələdə Azərbaycan insan hüquqları sahəsindəki problemləri həll etməlidir. İlk növbədə söhbət vətəndaş cəmiyyətinin problemlərindən gedir.

“Çünki post-konflikt dövrünü vətəndaş cəmiyyəti olmadan təsəvvür etmək mümkün deyil. Dövlətin öz funksiyaları var, rəsmilərin öz funksiyaları var, amma burada proses həm də insanlararası bir prosesdir və insanlararası ünsiyyətin, kommunikasiyaların qurulması üçün mütləq Azərbaycan tərəfdə, yəni Azərbaycan qanunvericiliyi ilə tənzimlənən məsələlərdə tam rahatlıq olmalıdır. Yəni qeyri-hökumət təşkilatlarının Azərbaycan ərazisində, o cümlədən də Dağlıq Qarabağda rahat fəaliyyət göstərməsi üçün qeyd etdiyim vətəndaş cəmiyyətinin məsələləri həll olunmalıdır”, deyə Cəfərov bildirib.

Hüquq müdafiə problemlərinin həllində ədalətli məhkəmələrin təmin olunması və siyasi məhbus məsələsinin həlli əsas vəzifələrdəndir. Cəfərovun sözlərinə görə, insan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində bu ümumi məsələlərlə yanaşı, digər münaqişələrin təcrübəsinə əsaslanaraq, spesifik sahələr də möcduddur.

“Bilirik ki, digər konfliktlərin, bitmiş və yaxud da davam edən konfliktlərin təcrübəsi onu göstərir ki, üç istiqamətdə, üç sahə üzrə: birgə yaşayış, barışıq və keçid ədaləti, yəni bu üç sahədə spesifik fəaliyyətlər olmalıdır. Bu fəaliyyətlər ən müxtəlif sahələri əhatə edə bilər. Məsələn, həqiqət və barışıq komissiyalarının yaradılmasından tutmuş nifrət nitqinin azaldılması tədbirlərinə qədər. Mən əslində hesab edirəm ki, nifrət nitqinin azaldılması tədbirləri artıq bu mərhələdə başlanmalıdır”, deyə Cəfərov qeyd edib.

O, vətəndaş cəmiyyətinin, beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatlarının və humanitar təşkilatların işi üçün müvafiq şərait yaradılmasının vacibliyini qeyd edib.

“Bu prosessiz, bu addımlarsız post-konflikt dövründə insan haqlarının daha yaxşı qorunması və düzgün istiqamətdə addımların atılması barədə danışa bilmərik”, deyə hüquq müdafiəçisi qeyd edib.

Qərbin insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinə dəstəyindən danışan Rəsul Cəfərov deyib ki, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra qəbul edilmiş beynəlxalq sazişlərə əsasən, insan hüquqları heç bir ölkənin daxili məsələsi deyil.

Onun fikrincə, Qərb ölkələrindən əsas gözləntilər vətəndaş cəmiyyətinin durumu, ədalətli məhkəmə sistemi, Avropa Məhkəməsinin qərarlarının icrası kimi hüquq müdafiəçiləri və vətəndaş cəmiyyəti üzvlərini narahat edən məsələlərin Azərbaycan rəsmiləri ilə görüşlərdə müzakirə edilməsi ilə bağlıdır. O, beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatlarının Azərbaycanda öz fəaliyyətini bərpa edəcəyinə ümidini ifadə edib.

“2014-cü ilə qədər bir sıra Qərb təşkilatları Azərbaycanda fəaliyyət göstərirdi və mən hesab edirəm ki, bu təşkilatların fəaliyyətinin mərhələli şəkildə bərpası yaxşı olar”, deyə Cəfərov bildirib.

Cəfərovun sözlərinə görə, Qərbin beynəlxalq təşkilatları post-konflikt dövründə öz mandatlarına uyğun olaraq fəaliyyət göstərə bilərlər.

“30 ilə yaxın işğal olub. Qarabağda işğal altında olan ərazilərdə xeyli dağıntılar olub. Ekoloji məsələlər var orda, ətraf mühit, mülkiyyət məsələləri, hazırda köçüşlə bağlı proses gedir, yəni artıq keçmiş məcburi köçkünlərin qayıdışı prosesi - bütün bunlar nəticə etibarilə insan haqları ilə bağlı olduğundan Qərbdəki təşkilatların, qurumların və yaxud da ekspertlərin, fərdlərin, tanınmış simaların, o cümlədən hökumətlərin də, əlbəttə ki, təşəbbüsləri, maraqlı layihələri, təklifləri olması və o layihələrin Azərbaycan tərəfindən qəbul edilməsi üçün bir fəaliyyət göstərməsi də arzuolunandır”, deyə Cəfərov qeyd edib. -06В-