Türkiyənin keçmiş daxili işlər naziri: “22 martda Moskvada törədilən terror aksiyası  kəşfiyyat savaşlarının bir hissəsidir”

Ölkənin ən təcrübəli dövlət və siyasət adamlarından biri Sadettin Tantan Turan İnformasiya Agentliyinin suallarını cavablandırdı.

Turan: Rusiyada keçirilən prezident seçkisindən 5 gün sonra Moskvada bir mədəniyyət mərkəzində törədilən terror aksiyasında 137 nəfər öldü, 180  nəfər yaralandı. Terror aksiyasının səbəblərilə bağlı fikrinizi öyrənə bilərikmi?

Tantan: Keçmişdəki “savaş” məfhumu artıq geridə qalıb. Savaşda kimin güclü olduğunu iqtisadiyyat, kəşfiyyat və nüvə silahları kimi faktorlar müəyyənləşdirir. Terror aksiyaları kəşfiyyat savaşlarının ünsürlərindən biridir. 22 martda Moskvada törədilən terror aksiyası  kəşfiyyat savaşlarının bir hissəsidir.

Turan: Bu hadisədə təhlükəsizlik tədbirlərinin zəif olduğu açıq şəkildə görünür. Təhlükəsizlik üzrə təcrübəli mütəxəssis kimi bu barədə nə demək istərdiniz?

Tantan: Bu hadisənin kimə fayda gətirəcəyini zaman göstərəcək.Terror aksiyasını İŞİD terror təşkilatı öz üstünə götürdüyünə görə Rusiya Suriyada daha geniş sahədə və daha sərt hərəkət etmək üçün bəhanə əldə etdi. Ancaq proseslərin hansı səmtə doğru gedəcəyini görməyimiz lazım gələcək.

Turan: Hadisədən bir neçə saat sonra Rusiya baş verənləri birbaşa Ukrayna ilə əlaqələndirməyə çalışdı. Bu barədə nə demək istərdiniz: Ukrayna ilə müharibənin ərazisini genişləndirərək yeni bölgələrə hücum edəcək? Bu hadisədən necə istifadə etməyə çalışacaq?

Tantan: Rusiya bu hadisədən hər sahədə öz lehinə istifadə etməyə çalışacaq. Ancaq şübhəli şəxslərin yaxalanması və İŞİD terror təşkilatının bu aksiyanın məsuliyyətini öz üstünə götürməsi işin məsuliyyətini Ukraynanın boynuna qoya  bilməyəcəyini göstərir. Rusiya ilə Avropa müharibənin astanasındadır. Prezident Makronun siyasi liderlik nümayiş etdirməyə çalışması Fransa və Rusiya arasında açıq gərginliyə səbəb oldu. Ukraynadan çox, ümumiyyətlə, Avropanı əhatə edən bir gərginlik atmosferi yarana bilər. Ancaq birinci və ikinci dünya savaşının infrastrukturunu ingilislərin hazırladığını və tərk etdikləri coğrafiyalara tələlər qurduqlarını unutmamaq lazımdır. Avropada yaşanan bu gərginlikdə böyük ingilis oyununun səhnəyə qoyulacağını görməzdən gəlməməliyik. Bu proseslərdə Rusiya qalib gəldiyini düşünərkən məğlub ola bilər.

Turan: Təxminən iki həftə əvvəl Rusiyanın Odessaya raketlər yağdırması nəticəsində 14 vətəndaş öldü. Savaşda proseslər Qara dənizə sıçraya bilərmi? Belə bir ehtimalla bağlı proqnozunuz?

Tantan: İmperialist qüvvələrin oyununa gələn Zelenski öz xalqına və ölkəsinə böyük zərər vurdu. Böyük səhvlər olmasa, savaş Qara dənizə keçməz. Enerji, turizm və nəqliyyat xidmətlərində Türkiyənin  Rusiyaya ehtiyacı var. Ona görə savaşın Qara dənizə keçməməsi üçün Türkiyə həlledici roldadır. Türkiyənin ən böyük və Qara dənizin açarı 1936-cı ildə imzalanmış Montrö Konvensiyasıdır. Montrö Konvensiyası qüvvədən düşmədikcə savaş Qara dənizə keçməz.

Turan: İstər Rusiya-Ukrayna müharibəsində, istərsə də Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərdə Türkiyə nə edir, nə etməlidir?

Tantan: İmperialist qüvvələr Qafqaz coğrafiyasında Türkiyənin güclü olmasını heç vaxt istəməyiblər. Birinci Dünya Müharibəsində müttəfiq Almaniya belə bunu istəməmişdi. Türkiyə Azərbaycanla əməkdaşlığını davam etdirəcək. İran ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərdə gərginliyin yüksəlməməsi üçün Türkiyə öz nüfuzundan istifadə etməlidir. Qarabağın bir türk yurdu olduğunu bütün ölkələr qəbul etməli və Zəngəzur dəhlizinin açılmasına nail olunmalıdır.