Yemək, mənzil və nümayəndəlik xərcləri gəlirdən necə çıxılır?

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 fevral 2009-cu il tarixli 48 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi haqqında” Əsasnamənin 1-ci maddəsinə görə[1],

Əvvəllər vergi ödəyicisinin riskli kateqoriyaya aid edilməsi heç bir qanununvericilik aktına istinad edilmədən vergi orqanının təşəbbüsü əsasında aparılırdı ki, bu da vergi ödəyicilərinin haqlı narazılıqlarına səbəb olurdu. Sonradan, 28 iyul 2020-ci ildə vergi orqanlarının bu sahədə əldə etdiyi praktiki biliklər əsasında Nazirlər Kabineti “Riskli vergi ödəyicisinin, o cümlədən riskli əməliyyatların meyarları”nın təsdiq olunması haqda qərar qəbul etdi.[1] Ancaq bu sənəd həqiqi riskli vergi ödəyicilərinin aşkar olunması ilə bağlı gözləntiləri doğrultmadı, çünki müəyyənləşdirilən meyarlar baxımından çox sərt, praktiki nöqteyi-nəzərdən isə yarımçıq bir qərar idi. Fikrimcə, qərarın bir mühüm çatışmazlığını qeyd etsəm, onun yarımçıqlığı barədə aydın təsəvvür yaranar: qəribə də olsa, sənəddə riskli vergi ödəyiciləri siyahısına salınmış vergi ödəyicisinin bu “qara siyahıdan” çıxarılması mexanizmi göstərilməmişdi.

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinin ən zəif yeri onun dayanıqsız (dəyişkən) olmasıdır. Ölkəmizdə qanunvericiliyin (xüsusilə, vergi və gömrük normalarının) dəyişkənliyi təkcə Vergi Məcəlləsi üçün deyil, bütün normativ hüquqi aktlar üçün xarakterikdir. Bu da vergi ödəyicilərinin, sahibkarların gələcəklə bağlı planlarını həyata keçiriməyə mane olur, yerli investisiyaların həcminə və xarici investisyaların cəlbi prosesinə neqativ təsir göstərir. Xüsusilə, vergi güzəşt və azadolmalarının müddət göstərilmədən verilməsi və anidən ləğvi qərarlarına vergi ödəyiciləri dəfələrlə şahid olublar. Vergi Məcəlləsində 1 yanvar 2025-ci ildən qüvvəyə minən dəyişikliklər arasında bu qəbildən olanlar da var.

Hər ilin sonunda Milli Məclisə büdcə paketi ilə yanaşı, Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə və digər əlaqəli normativ hüquqi aktlara (qanunlara, Nazirlər Kabinetinin qaydalarına və sair) dəyişikliklər edilməsi ilə bağlı xüsusi qanunvericilik layihəsi paketi təqdim olunur. Bu, artıq ənənə halını alıb və 2024-cü il də bu mənada sürpriz olmadı.[1] Vergi Məcəlləsində Məcəlləyə dəyişikliklərin edilməsi müddətləri praktikadakından fərqli olsa da, daha konkretdir. Məcəllənin “Azərbaycan Respublikasının vergi qanunvericiliyi” adlanan 2-ci maddəsinin 8-ci bəndinə görə, əgər