Aviasiya Təhlükəsizliyi: AZAL-ın qəzalar tarixinə baxış

Azərbaycanın milli aviaşirkəti olan Azərbaycan Hava Yolları (AZAL) ölkəni dünya ilə əlaqələndirməkdə mühüm rol oynayıb. Buna baxmayaraq, şirkətin tarixi, sürətlə modernləşən bir sahədə aviasiya təhlükəsizliyini təmin etməyin mürəkkəbliyini və çətinliklərini vurğulayan bir sıra faciəli hadisələrlə yadda qalıb.

Qəzaların qara tarixi

Naxçıvan faciəsi: 5 dekabr 1995-ci il

Naxçıvandan Bakıya uçan Tu-134B-3 təyyarəsində uçuş zamanı mühərrikin sıradan çıxması və ekipajın səhvi ciddi fəlakətə səbəb oldu. Təyyarə məcburi eniş zamanı şumlanmış sahəyə endi, elektrik xətləri ilə toqquşdu və alovlandı. Təyyarədəki 82 sərnişin və ekipaj üzvündən 52-si həlak oldu. Bu hadisə keçmiş Sovet İttifaqından sonra yaranan dövrün əməliyyat və texniki risklərinin qaranlıq bir xatırlatmasına çevrildi.

Gəncədə təlim qəzaya çevrildi: 15 may 1997-ci il

Yak-40 təyyarəsi adi təlim uçuşunu həyata keçirərkən qəfil eniş etdi və qəzaya uğradı. Təyyarədə olan 6 ekipaj üzvü həyatını itirdi. Bu hadisə pilot təlimlərindəki riskləri və simulyator əsaslı təlimlərin riskləri minimuma endirmək üçün vacibliyini bir daha vurğuladı.

Xəzər dənizində faciə: 2005-ci il

Bakıdan Aktauya uçan An-140 təyyarəsi çətin hava şəraitində ekipajın məkan oriyentasiyasını itirməsindən sonra Xəzər dənizinə düşdü. Təyyarədə olan 23 sərnişin və ekipaj üzvü həlak oldu. Bu hadisə çətin hava şəraitində pilotların daha yaxşı təlim keçməsinə və təkmilləşdirilmiş naviqasiya sistemlərinə ehtiyac olduğunu göstərdi.

Embraer 190 qəzası: 25 dekabr 2024-cü il

Son olaraq, Bakından Qroznıya uçan Embraer 190 təyyarəsi Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında quş sürüsü ilə toqquşmadan sonra qəzaya uğradı. Pilotların idarəni bərpa etmək səylərinə baxmayaraq, toqquşma mühərriklərə ciddi ziyan vurdu və qəza enişinə səbəb oldu. Təyyarədə olan 67 sərnişin və ekipaj üzvündən 28-i sağ qaldı, lakin çoxu ağır xəsarətlər aldı. Bu faciə quşlarla toqquşma risklərinin, xüsusilə miqrasiya dövrlərində quş fəaliyyəti yüksək olan bölgələrdə artan təhlükəsini vurğuladı.

Təhlükəsizlik və dayanıqlılıq üzrə dərslər

AZAL-ın qəza tarixi əməliyyat təhlükəsizliyində davamlı təkmilləşmələrə ehtiyac olduğunu göstərir. Hər bir faciə öz dərslərini gətirsə də, mütəxəssislər bildirirlər ki, pilotların təlimi, texniki xidmət protokolları və müasir texnologiyalara investisiyalar sahəsində hələ də təkmilləşmə üçün geniş imkanlar mövcuddur.

"Beynəlxalq aviasiya təhlükəsizliyi daim dəyişən bir hədəfdir," – deyə Bakıda yerləşən aviasiya analitiki Elvin Məmmədov bildirir. "Bu hadisələr ciddi nəzarət və beynəlxalq təhlükəsizlik standartlarına riayət edilməsinin niyə mütləq olduğunu bir daha xatırladır."

Son illərdə AZAL öz təyyarə parkını modernləşdirmək və təhlükəsizlik tədbirlərinə sərmayə qoymaq sahəsində ciddi addımlar atıb. Şirkət həmçinin beynəlxalq aviasiya təşkilatları ilə əməkdaşlıq edərək standartlarını yüksəltməyə çalışır. Bununla belə, Embraer 190 qəzası sistemdəki zəifliklərin hələ də tam aradan qaldırılmadığına dair suallar doğurub.

Regional nəqliyyat mərkəzi kimi mövqeyini gücləndirməyə çalışan bir ölkə üçün aviasiya təhlükəsizliyində səhvlər yüksək qiymətə başa gələ bilər. Azərbaycanın transkontinental ticarət və turizmdə artan rolu ilə, AZAL-ın sərnişin təhlükəsizliyini təmin etmək qabiliyyəti onun reputasiyası və gələcək inkişafı üçün həlledici olacaq.