Venesuela ABŞ-ın yaxınlaşan sanksiyaları fonunda İranla münasibətləri düzəltməyə tələsir

Reuters:  İran və Venesuela, məsələ ilə tanış olan 6 nəfərin fikrincə, Cənubi Amerika ölkəsi xam neft ixracını artıran və daxildə yanacaq qıtlığının aradan qaldırılmasına kömək edən neft mübadilələrindən geri qaldıqdan sonra keçən il dağılmağa başlayan neft ittifaqını düzəltməyə çalışır.

Aprel ayında ABŞ-ın Venesuelanın neft sənayesinə tətbiq etdiyi sanksiyaların  qaytarılması İranla ittifaqın geridə qalmış enerji sektorunu ayaqda saxlamaq üçün kritik əhəmiyyət kəsb edəcək. Keçən il Vaşinqton Venesuelanın rəqabətli prezident seçkilərinə icazə vermə vədi ilə əlaqədar sanksiyaları müvəqqəti olaraq yumşaltdı, lakin bu baş vermədi.

Vəziyyət getdikcə çətinləşir. Venesuela neft şirkəti PDVSA-nın tədarük məlumatlarının və sənədlərinin təhlili göstərir ki, Venesuela İrana ödənişlər üzrə gecikir, bu çatışmazlıq ABŞ-ın 2022-ci ilin sonunda lisenziyalar verməyə başlamasından bəri pisləşib. Bu təsdiqlər dövlət firmasını əvvəlcə İran üçün planlaşdırılan göndərişləri nağd ödəyən müştərilərə yönləndirməyə vadar etdi.

Tərəfdaşlığı xilas etmək üçün Venesuela neft mübadiləsi və müqavilələrində yüz milyonlarla dollar cəlb edən üç illik ittifaqın şərtlərinə əməl etməyə tələsir. Ölkə İrana ağır neft və yanacaq tədarükünü sürətləndirmək hesabına yığılmış borcunu ödəməyə çalışır.

Mənbələrin bildirdiyinə görə, Venesuela həmçinin İran prezidenti İbrahim Rəisinin yaxın aylarda Karakasa səfəri öncəsi kənd təsərrüfatından tutmuş avtomobil istehsalına qədər onlarla yarımçıq qalmış layihəyə yenidən baxmağa çalışır.

2023-cü ilin ortalarından Venesuelaya səfər etmiş əvvəlki iki İran nümayəndə heyəti Venesuelanın ödənişləri edəcəyini vəd edərək, əsaslı razılaşmalar əldə etmədən ayrılıb.

İranın yüksək səviyyəli rəsmisi deyib: "Onlar xüsusilə Venesuelaya ödəmələr baxımından çətinliklərlə üzləşsələr də, hər iki ölkə münasibətlərini gücləndirmək və Amerikanın təzyiqi qarşısında enerji tərəfdaşlığını genişləndirmək öhdəliyində qətiyyətli qalır".
 

Venesuelanın neft naziri Pedro Telleçea fevral ayında pozulmuş münasibətləri etiraf edərək, PDVSA-nın bu il İranla 20 illik müqavilənin əsas hissəsi olan neft emalı zavodları və neft-kimya zavodlarına texniki xidmət göstərəcəyini söylədi.

O, mərkəzi Karabobo əyalətindəki yanacaq paylama zavodunda keçirdiyi brifinqdə deyib: "Biz işçilərimizlə texniki xidmət proqramlarını tamamlayırıq"
Öz gücü ilə icra edilən işlər iranlı mütəxəssislərin Venesuelanın ən kiçik neft emalı zavodunda 110 milyon avro dəyərində əsaslı təmiri başa vurmasından sonra həyata keçirilir və bu, ötən il ölkənin ən böyük neft emalı kompleksi Paraquanada təkrarlanmalı idi. Bu, köhnəlmiş ABŞ istehsalı olan avadanlıqları əvəz etmək üçün İran və Çindən çox ehtiyac duyulan yeni texnoloji avadanlıqların tədarükünə səbəb olacaq.

Venesuela və İranın xarici işlər nazirlikləri və PDVSA ölkələr arasında münasibətlərin vəziyyəti ilə bağlı təfərrüatlı cavab verməyib.