Bakı/14.08.23/Turan: İyulun sonlarında Şuhrət adlı bloger TikTok-dan istifadə edərək Türkiyədə minimum əmək haqqının növbəti dəfə artırılmasının və inflyasiyanın nəticələrini işıqlandıran sensasion video yayımlayıb. Şuxratın postunun əsas məqsədi minimum əmək haqqı (MƏH) ilə bir gündə hansı ərzaq ala biləcəyini göstərməklə Türkiyə lirəsinin potensial alıcılıq qabiliyyətini vurğulamaq idi.
Şuxratın sözlərinə görə, Türkiyədə minimum əmək haqqı 13260 lirə, yəni gündə 442 lirədir. Bununla belə, birja portalı take-profit.org xəbər verir ki, iyunun 20-nə bu rəqəm cüzi uyğunsuzluqla 13 414 lirə olub. Lakin burada diqqət təkcə bu nüanslara ayrılmır.
Şuxrat 442 lirəyə alına biləcək malların çeşidini abunəçilərinə diqqətlə nümayiş etdirir. Aşağıdakı cədvəldə satın alınan bütün mallar və onların müvafiq xərcləri göstərilir. Biz daha da irəli gedərək Bakı bazarının piştaxtalarında təqdim olunan eyni məhsulların qiymətlərinin müqayisəli təhlilini apardıq.
Təhlil nəticəsində Türkiyə və Azərbaycan bazarları arasında qiymətlərdə ciddi uyğunsuzluq aşkar edilib. Məsələn, Şuxratın Türkiyədə aldığı 20 adda məhsulun orta qiyməti Bakı mağazalarından təxminən 75 faiz aşağı olub. Məsələn, Azərbaycan kontekstində toyuq budu 75%, dilimlənmiş kolbasa 475%, toyuq kolbasası 180%, 1 litr süd isə 125% bahalaşıb.
Azərbaycan manatı ilə hesablayanda 442 lirə 27,87 manatdır. Bu da o deməkdir ki, Türkiyədə minimum əmək haqqı Azərbaycandankından 59% çoxdur. 2023-cü il yanvarın 1-dən Azərbaycanda minimum əmək haqqının 345 manat təşkil etdiyini nəzərə alsaq, bu uyğunsuzluq diqqət çəkir. Əslində, Türkiyədə minimum əmək haqqı mahiyyətcə Azərbaycanda 2023-cü il fevralın 1-nə 856 manat olan orta əmək haqqı qədərdir.
Deməli, aydın olur ki, Azərbaycanda minimum əmək haqqı alan şəxs lirənin məzənnəsinin “sabit” manata nisbətdə qeyri-stabil olduğu Türkiyənin bəxtsiz vətəndaşının ala biləcəyəi zəruri tələbat mallarının 41%-i ala bilər. Əksinə, imkansız türk orta gəlirli azərbaycanlı ilə eyni vəziyyətdədir.
Türkiyə və hətta bütövlükdə Avropa üçün əsas enerji tədarükçüsü olduğunu iddia edən neftlə zəngin ölkənin hökuməti ərzaq əlçatanlığındakı bu bərabərsizliyi aradan qaldırmalıdır. Kifayət qədər vəsait və imkanlara malik olan hökumət bu fərqi aradan qaldırmaq potensialına malikdir, bunun üçün isə yalnız hərəkət istəyi lazımdır.—0—
| Ərzağın adı | Türk lirəsi | AZN | Azərbaycanda qiymət | AZN ilə fərq | %-lə fərq |
| Türkiyədə günlük minimal əmək haqqı | 442 | 27.87 | |||
| Toyuq budu | 51 | 3.22 | 5.65 | + 2.43 | 75% |
| 1 litr süd | 17.5 | 1.10 | 2.48 | + 1.38 | 125% |
| Qatıq | 14.75 | 0.93 | 1.62 | + 0.69 | 74% |
| Əridilmiş pendir | 22.95 | 1.45 | 2.65 | + 1.20 | 82% |
| Doğranmış kolbasa | 8.25 | 0.52 | 2.99 | + 2.47 | 475% |
| Toyuq kolbasası | 22.50 | 1.42 | 3.99 | + 2.57 | 180% |
| Qablaşdırılmış hindquşu | 48.90 | 3.08 | 5.50 | + 2.42 | 78% |
| Doğranmış ll növ çörək | 13.75 | 0.87 | 1.05 | + 0.18 | 20% |
| “Prezident” pendiri | 22.90 | 1.44 | 4.29 | + 2.85 | 197% |
| Kərə yağı | 33.95 | 2.14 | 4.00 | + 1.86 | 86% |
| Qabda 15 yumurta | 39.50 | 2.49 | 2.25 | - 0.24 | 9% |
| 1kq xiyar | 15 | 0.95 | 0.49 | - 0.46 | 48% |
| Pomidor | 10 | 0.63 | 0.65 | + 0.02 | 3% |
| Şaftalı | 20 | 1.26 | 2.09 | + 0.83 | 65% |
| Göyərti | 5 | 0.32 | 0.17 | - 0.15 | 46% |
| Kartof | 15 | 0.95 | 1.05 | + 0.10 | 10% |
| Soğan | 12 | 0.76 | 0.59 | - 0.17 | 22% |
| Spagetti makaronu | 8 | 0.50 | 1.29 | + 0.79 | 158% |
| Bulqur | 16.90 | 1.07 | 2.60 | + 1.53 | 142% |
| Un | 16.90 | 1.07 | 1.49 | + 0.42 | 39% |
| Cəmi | 414.75 | 26.17 | 45.89 | + 19.72 | 75% |
İqtisadiyyat
-
Türkiyə şirkətləri YDA və ASFAT Qazaxıstanın Kurık limanı yaxınlığında gəmiqayırma zavodu tikməyi planlaşdırır. Bu təşəbbüs Qazaxıstanın daxili donanma çatışmazlığını həll etmək məqsədini daşıyır. Qazaxıstanın Nəqliyyat Naziri Marat Karabayev bu barədə bazar ertəsi parlament sessiyasında məlumat verib. Layihə, Qazaxıstanın dəniz imkanlarını və logistika infrastrukturunu gücləndirmək ambisiyalarını vurğulayır.
-
Qazaxıstanın Nəqliyyat Naziri Marat Karabayev ölkənin Avrasiyada aparıcı nəqliyyat və logistika mərkəzinə çevrilməsi üçün cəsarətli yol xəritəsini təqdim etdi. Bazar ertəsi parlamentdə çıxış edən Karabayev, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub dəhlizləri arasında illik 1 trilyon dollarlıq yük axınından pay almaq strategiyalarını ətraflı izah etdi.
-
ASCO-ya məxsus təmir olunmuş “Şahdağ” bərəsi Azərbaycan-Kazaxıstan marşrutu üzrə fəaliyyətini bərpa edərək Xəzər dənizinin hər iki tərəfindəki limanlarda yük maşınlarının sıxlığını azaltmağı hədəfləyir.
-
lakin Putin Zelenskinin mövqeyinə görə bunun "demək olar ki, mümkün olmadığını" deyir Slovakiyanın Baş naziri Robert Fico bazar günü Moskvanı enerji məsələlərini müzakirə etmək üçün ziyarət etdi və 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsindən sonra Vladimir Putinlə danışıqlar aparan üçüncü Aİ ölkəsi lideri oldu. Əvvəlki ziyarətlərə 2022-ci ilin aprelində Avstriyanın kansleri Karl Nehammer və 2024-cü ilin iyulunda Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban daxildir. Slovakiya həmçinin NATO üzvüdür.
Rəy yaz