Azərbaycanın Avropa ilə qaz əməkdaşlığının hazırkı durumu: imkanlar və çətinliklər

Bu yazıda Azərbaycanın Avropa ilə enerji əməkdaşlığı, xüsusilə də qalıq yanacaq (neft və qaz) və yaşıl enerji tədarükü retrospektiv və perspektiv müstəvidə təhlil olunur.

Azərbaycanda neft hasilatının 2012-ci ildən bəri azalması təbii proseslə əlaqələndirilsə də bu ölkədə resurs gəlirlərini azaldan yeganə faktor deyildir. Resurs gəlirlərinin  azalmasını şərtləndirən amillərdən biri də artan  nəql, əməliyyat  xərcləri və əsaslı məsrəflər. Bu xərclərin artımı layihələrin icrası üzrə rentabellik səviyyəsi ilə əlaqəli olmaqla yanaşı  məsrəflərin çoxalmasına COVİD-19 pendemiyasından və post pandemiya dövründəki proseslərdən qaynaqlanan qlobal  inflyasiya göstəriciləri də təsirsiz ötüşməyib.

2024-cü il  müstəqil Azərbaycan iqtisadiyyatında gəlirlərin və sərmayələrin cəlb edilməsində əvəzsiz rola malik olan neft və qaz sənayesi üçün ciddi çağırışlarla zəngindir. Neft hasilatının azalması (1) ilə yanaşı,  əməliyyat və nəql xərclərinin artması (2), eləcə də dünya bazar  qiymətlərinin nisbi  ucuzlaşması (3)  neft və qaz  gəlirlərinin azalmasını da şərtləndirir. Bu yazıda Azərbaycanda son illər azalan resurs gəlirlərinin səbəblərini araşdırır və qeyd olunan 3 faktor üzrə mövcud durumu dəyərləndiririk.

Beynəlxalq nüfuzlu reytinq agentliyi Fitch Ratings Azərbaycanın uzunmüddətli xarici valyuta üzrə emitent defolt reytinqini (IDR) "BB+" səviyyəsindən "BBB-" səviyyəsinə — sabit proqnozla investisiya dərəcəsinə (!) yüksəltdi, lakin ölkənin iqtisadi inkişafına mane olan bir sıra əngəlləri vurğuladı.