Ekspert: �Azərbaycanın proporsional seçki sisteminə ehtiyyacı var�

Bakı/25.06.19/Turan: Gürcüstanda 2020-ci il parlament seçkilərinin tamamilə proporsional sistem (səslər ayrı-ayrı şəxslərə deyil, partiyalara verilir) üzrə keçirilməsinə razılıq verilib. İndiyədək ölkədə yarımproporsional, yarımmajoritar sistem tətbiq olunurdu. Tam proporsional sistemə 2024-cü ildən etibarən keçilməsi nəzərdə tutulmuşdu.

Azərbaycanda parlament majoritar sistem vasitəsilə seçilir. Bu seçki sisteminə uyğun olaraq, deputatlığa namizəd seçkilərdə fərdi qaydada iştirak etməlidir və o, seçkili orqana deputat seçilmək üçün seçki dairəsi üzrə digər namizədlərə nisbətdə daha çox səs toplamalıdır. 2005-ci ildə Konstitusiyaya əlavələr və dəyişiklik edilənə qədər ölkə deputatlarının 25%-i proporsional, qalan 75%-i isə majoritar sistem ilə seçilirdi. 2020-ci ildə nəzərdə tutulmuş parlament seçkilərinə qədər Azərbaycanda da proporsional sistem majoritar sistemi əvəzləyə biləcəkmi?

Seçki məsələləri üzrə ekspert Anar Məmmədli hesab edir ki, Azərbaycanda proposional sistemə keçid ola bilər və bu seçki sisteminə keçid parlamentar ənənələrin formalaşması baxımından bütün dünyada təqdir olunur. Lakin ölkənin hakim siyasi elitası proporsional seçki sisteminin bərpasında maraqlı deyil. Çünki ölkədə oliqarxik sistem formalaşıb və hətta hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının ölkənin idarə sistemində heç bir rolu yoxdur. "Əgər partiyalar, hətta YAP idarəetmədən uzaqlaşdırılıbsa, ölkə yalnız bir qrup şəxslər tərəfindən idarə olunursa, başqa partiyalarla hesablaşmaq onların marağında olmayacaq", deyə Məmmədli bildirib.

Məmmədli ölkədə majoritar sistemin özünü doğrultmadığını qeyd edib.

"Mövcud parlamentin tərkibinə baxsaq, 125 deputatdan maksimum 80 deputat müzakirələrdə aktiv iştirak edir. Qalanlar isə çağırış boyu ümumiyyətlə bir kəlmə söz demirlər. Bu, onun nəticəsidir ki, deputatın üstündə partiya nəzarəti yoxdur. Əgər bu deputatlar hər hansı partiyanın adından seçilsəydi, partiya maraqları onları məcbur edəcəkdi ki, təşəbbüslə çıxış etsinlər, təklif versinlər. Bu rəqabət olmadığı üçün bitərəf deputatlar bütün bunları etmir", deyə o bildirib.

Ekspertin sözlərinə görə, məhz buna görə Azərbaycanın proporsional seçki sisteminə ehtiyacı var.

"Düşünürəm ki, əgər Azərbaycanda siyasi idarəçilik demoratikləşmək, təkmilləşmək istəyirsə proporsional seçki sisteminə üstünlük verilməlidir. Bu keçid siyasi partiyalarla, ictimai qurumlarla, vətəndaşlarla müzakirə edilməli və konsensus yolu ilə həll edilməlidir", deyə Məmmədli bildirib.

Deputat Vahid Əhmədov Azərbaycanda proporsional seçki sisteminin majoritar sistemlə əvəzlənməsi məsələsi ilə bağlı Turan-a bildirib ki, bu, siyasi məsələdir və yenidən proporsional sistemə qayıtmaqda heç bir problem yoxdur.

"Cəmiyyət necə qərar versə məsələ elə də həyata keçiriləcək. Amma majoritar sistemin nəyi pisdir ki? Kim istəyir, gedir majoritar qaydada deputat olur. Şəxsən mənim üçün problem yoxdur. Hər iki variant qəbul ediləndir", deyə Vahid Əhmədov bildirib. -0-