Litva xarici işlər nazirinin Cənubi Qafqaz regionuna səfəri

Bakı/26.04.21/Turan: Aprelin 25-də Litva xarici işlər naziri Qabrielius Landsberqisin Cənubi Qafqaz regionuna səfəri başlayıb. Litvanın rəsmisi səfər öncəsi bildirib ki, bu səfərin Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrində gedən prosesləri öyrənmək baxımından yaxşı fürsət olmaqla yanaşı, həm də qarşılıqlı əməkdaşlığı inkişaf etdirmək üçün ölkələri birləşdirən elementləri öyrənmək və bunlardan həm Aİ həm də regiondakı beynəlxalq təşkilatlar daxilində istifadə etmək baxımından səmərəli olacağına inanır.

2015-ci ilin may ayında Şərq Tərəfdaşlığı üzrə Riqa Zirvə toplantısı zamanı Azərbaycan Aİ ilə ikitərəfli münasibətlərin hüquqi çərçivəsini yeniləyəcək Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Saziş layihəsini Aİ-yə təqdim etsə də, mütəmmadi müzakirələrin getməsi barədə rəsmi bəyanatlar olsa da, saziş hələ də imzalanmayıb.

Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında bu il strateji saziş imzalana bilərmi? Həmin Sazişin imzalanmasına nələr mane olur?

Martın 5-də prezident İlham Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının VII qurultayında Avropa İttifaqı ilə bərabərhüquqlu saziş imzalamağa hazırlıq getdiyini bildirib. “Biz Avropa İttifaqı ilə sıx əlaqələr qurmuşuq. Avropa İttifaqına üzv olan 9 ölkə ilə strateji tərəfdaşlıq haqqında sənədlər imzalanıb”.

Prezident qeyd edib ki, Şərq tərəfdaşlığı ölkələrindən heç bir ölkə Avropa İttifaqına üzv olan 9 ölkə ilə strateji tərəfdaşlıq haqqında sənəd imzalamayıb. “Onlar assosiasiya sazişi imzalayıblar, o sazişə də mən baxmışam. O, faktiki olaraq saziş deyil, o, təlimat kitabçasıdır. O ölkələrə təlimat verilir, bunu belə etməlisən, bunu elə etməlisən. Mən isə ondan imtina etdim. Dedim ki, bizə belə təlimat lazım deyil. Biz özümüz bilirik nə etmək lazımdır”.

İlham Əliyev bildirib ki, Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə bərabərhüquqlu saziş üzərində işləyir və sazişin 90 faizi razılaşdırılıb. “Əlbəttə ki, pandemiya və müharibə bu işlərə bir az müdaxilə etdi. Yaxın gələcəkdə bu danışıqlar bərpa ediləcək. Ona görə biz bu sahədə də uğurlar əldə etdik. Ona görə bizim digər ölkələrlə xarici siyasətimiz çoxşaxəlidir”.

Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü Asim Mollazadə Turan-a bildirib ki, sənəd üzərində iş gedir. “Həm Avropa İttifaqının, həm də Azərbaycan tərəfindən sənədin 80 faizdən artıq hissəsi razılaşdırılıb”.

Deputat qeyd edib ki, Azərbaycanın Avropa Birliyi ilə enerji sahəsində tərəfdaşlıq sazişi artıq imzalanıb. “Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyində çox mühüm rol oynayır. Bu proses, demək olar ki, günü gündən artır, Azərbaycanın enerji nəqliyyatının üstünlükləri genişlənib və artıq bu istiqamətdə Avropa Birliyinin də marağı artır. Çünki qaz ehtiyacları da artır”.

Komitə üzvü vurğulayıb ki, Avropa İttifaqı ilə Tərəfdaşlıq Sazişinin, demək olar ki, siyasi istiqamətində bütün məsələlər öz həllini tapıb. “Sadəcə olaraq bir neçə istiqamətdə müzakirələr gedir. Yaxın müddətdə, düşünürəm ki, sənədi yekunlaşdırmaq mümkün olacaq”.

İctimai fəal, Avropa İttifaqı Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun İdarə Heyətinin keçmiş üzvü Zaur Əkbər isə “Azadlıq Radiosu”na bildirib ki, Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasında Strateji Tərəfdaşlıq Sazişinin bu ilin fevralında Şərq Tərəfdaşlığı sammitində imzalanması gözlənilirdi. “Amma koronavirus pandemiyasına görə bunu payıza təxirə saldılar. Sammit oktyabr ayında Sloveniyada olacaq. Məndə olan məlumata görə, sənədin imzalanması üçün, demək olar ki, hər şey tamamlanıb, sadəcə rəsmi Bakıdan son təsdiq gözləyirlər”.

Əkbər deyir ki, Tərəfdaşlıq Sazişinin 4 bəndi üzrə ikitərəfli razılıq əldə olunub. “Həm dövlət başçısının, həm xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovun sözlərindən belə başa düşmək olur ki, böyük ehtimalla, bu il saziş bağlanacaq”.

Ekspertin fikrincə, Azərbaycan hakimiyyəti bu il həmin sazişi bağlamağa “məhkumdur”. “Çünki əks təqdirdə Azərbaycanın xarici siyasətində Rusiyadan bir növ asıllığı yaranacaq. Rusiya 44 günlük müharibədən sonra Qarabağa sülhməramlılar adı altında öz qoşunlarını yerləşdirib və bundan sonra Azərbaycanın Rusiyadan asılılığı artıb. Azərbaycan öz xarici siyasətini rebrendinq etməklə, xüsusilə Avropa İttifaqı ilə məlum sazişini imzalayıb onun icrasına başlamaqla bir növ bu asılılığı aradan qaldıra biləcək”.

Ekspert qeyd edib ki, sənədin imzalanmasını gecikdirən tərəf rəsmi Bakıdır. “Rəsmi Bakı ilə dörd bənd üzrə danışıqlar gedir. Birinci bənd siyasi və hüquqi azadlıqlardır. Burada sərbəst toplaşmaq azadlığı, birləşmək azadlığı, söz və ifadə azadlığı sahəsində, məhkəmə və polis sistemində islahatlardan söhbət gedir. Bu məsələ ilə bağlı Azərbaycan tərəfi dəfələrlə təklif edib ki, kompromis əldə olunsun, amma Aİ bəyan edib ki, bu məsələdə heç bir kompromisə gedilməyəcək. Məndə olan məlumata görə, bu bənd artıq razılaşdırılıb”.

Əkbər əlavə edib ki, sazişin digər dörd bəndi də olduqca vacibdir. “İkinci məsələ Azərbaycanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzvlüyüdür. Bununla bağlı Azərbaycan Avropa İttifaqından 10 il möhlət istəyib. Üçüncüsü – Azərbaycanın aviasiya sahəsinin Avropa İttifaqının standartlarına cavab verməsidir. Burada əsas məsələ hazırda çox bahalı qiymətlərin aşağı salınması və ölkəyə loukoster şirkətlərin buraxılmasıdır. Dördüncüsü isə açıq rəqabətdir. Burada söhbət azad bazar iqtisadiyyatından, bank sektorunda islahatlardan, iqtisadiyyatın şəffaf və hesabatlı olmağından gedir. Bu da Azərbaycan bazarını Avropa İttifaqı üçün açacaq, artıq daxili istehsal malları Avropa ölkələrinə güzəştli gömrük rüsumları ilə göndərmək mümkün olacaq”. -0-