�Xəzər beşliyi� Xəzərin statusu haqqında razılıq əldə edib

Bakı/12.08.18/Turan: Avqustun 12-də Aktauda Azərbaycan, Rusiya, İran, Qazaxıstan və Türkmənistan prezidentlərinin timsalında "Xəzər beşliyi" Xəzər dənizinin hüquqi statusu haqqında Konvensiyanı imzalayıb. Sənəd üzərində iş 1996-ci ildən gedir, DW bildirir.

Dövlətlərin qarşısında duran əsas məsələ bu idi: dəniz hüququ üzrə 1982-ci il BMT Konvensiyasının müddəaları Xəzərə şamil edilsin yoxsa transsərhəd göllərin barəsində mövcud yanaşmadan istifadə edilsin.

Sonda qərara alınıb ki, su səthinin əsas sahəsi tərəflərin ümumi istifasində qalır, dənizin dibinin və təkinin barəsində beynəlxalq hüquq əsasında razılaşmaya görə onların sektorlara bölünməsini nəzərdə tutan prinsip tətbiq ediləcək.

Konvensiya fundamental müddəaların yazıldığı normativ bazadan ibarətdir, ancaq detallara varılmır.

Ümumi məxrəcə gəlmək mümkün oldumu?

İmzalanma mərasimindən öncə jurnalistlərin qarşısında çıxış edən Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayev deyib: "Bu gün bütün dünyanın qarşısında biz deyirik ki, Aktauda birgə iş nəticəsində ümumi məxrəcə və qarşılıqlı anlaşmaya gəlmək mümkün oldu".

Lakin onun həmkarı, İran prezidenti Həsən Ruhani qeyd edib ki, "bölünmə sahəsində danışıqlar davam etdirilməlidir".

Onun sözlərinə görə, Xəzərin dibinin və təkinin bölünməsi zamanı yekun xətlərin çizilməsi və təyin edilməsi metodunun müəyyən edilməsi" məsələsində dəqiqlik lazımdır.

Bu məsələ ilə bağlı qarşılıqlı anlaşmaya nail olmaq üçün beş ölkə arasında ayrıca sazişlər hazırlanmalıdır, H.Ruhani qeyd edib.

Beştərəfli məsləhətləşmələrin mexanizmi

İmzalanmış Konvensiyaya əsasən sənədi imzalayan dövlətlərin hər birinin ərazi sularının uzunluğu 15 dəniz milini (28 kilometrə yaxın) ötməməlidir, ona yaxın balıqçılıq zonası 10 mil (19 kilometrə yaxın) olmalıdır.

Dənizin dibinə gəlincə, perimetr boyunca ayrı-ayrı sektorlardan təhlükəsizlik zonası müəyyən etmək mümkündür ki, bu da 500 metrdən çox olmayacaq.

Hələ beş Xəzəryanı dövlət həmin sektorların dəqiq sərhədləri ilə bağlı razılaşma əldə etməlidir.

Türkmənistan prezidenti Qurbanqulı Berdımuhammedov bununla əlaqədar xarici işlər nazirlərinin himayəsilə müntəzəm beştərəfli məsləhətləşmələr mexanizmini təklif edib.--0--