Azərbaycan Qlobal IQ reytinqlərində 51-ci yerə yüksəlib

Azərbaycan, 2025-ci il üçün açıqlanan Beynəlxalq IQ Reyestri sıralamasında 51-ci yerə yüksələrək, ötən ilki 84-cü mövqedən əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edib. 2024-cü ildə eyni IQ testini tamamlayan 1,393,066 nəfərdən toplanan məlumatlara əsaslanan bu reytinqlər dəqiqlik və metodologiya mövzularında mübahisələr yaradıb.

Reytinqlərə əsasən, Çin orta IQ üzrə qlobal lider olub, ikinci yerdə İran, üçüncü yerdə isə Cənubi Koreya qərarlaşıb. Rusiya altıncı yerə yüksələrək əhəmiyyətli bir irəliləyiş əldə edib, Ermənistan isə doqquzuncu yerdə, Gürcüstan isə 21-ci yerdə qərarlaşıb. Türkiyə 46-cı, Qazaxıstan isə 66-cı yerdədir. Araşdırma 127 ölkədəki IQ məlumatlarını təhlil edib və Şərqi Asiyada daha yüksək orta göstəricilərin, Avropa, Qərbi Asiya və Şimali Amerikada orta səviyyələrin, Afrikanın və Latın Amerikasının bəzi bölgələrində isə daha aşağı orta göstəricilərin olduğunu aşkara çıxarıb.

Azərbaycanın reytinqdə irəliləməsi diqqət çəksə də, tənqidçilər belə kəskin irəliləyişin təkcə təhsil və ya sosial-iqtisadi dəyişikliklər nəticəsində mümkün olmadığını iddia edirlər. Müşahidəçilər Ermənistanın ötən il ilk 20-dən kənar mövqedən doqquzuncu yerə, Rusiyanın isə 26-cı yerdən altıncı yerə yüksəlişi kimi digər ölkələrdəki oxşar anomaliyalara diqqət çəkiblər.

"Ümumi təhsil səviyyəsi və intellektual standartlar sistemli müdaxilələr olmadan bu qədər sürətli dəyişə bilməz," - deyə Poland Insider tədqiqatçısı bildirib.

Bu uyğunsuzluqlar Ukraynanın 100-cü yerdə qərarlaşması fonunda daha çox skeptisizm yaradıb. Ukraynalı mütəxəssislər, mümkün Rusiya mənşəli botlar vasitəsilə Ukraynanın göstəricilərinin bilərəkdən zəiflədildiyini iddia ediblər. Onlar, ukraynalılar kimi təqdim olunan botların bilərəkdən aşağı ballar göndərərək nəticələri təhrif etdiyini düşünürlər.

Reytinqlər uzun müddətdir regional meylləri təsdiq edir, Şərqi Asiya ölkələri daim üst mövqelərdə yer alır. Bununla belə, keçmiş lider və texnoloji güc mərkəzi olan Yaponiya, gözlənilməz şəkildə ilk onluqdan kənar düşüb ki, bu da testin metodologiyası ilə bağlı əlavə suallar doğurub.

Avropada Polşanın 40-cı yerdə qərarlaşması və 99.45-lik orta IQ göstəricisi yerli media orqanlarında skeptisizmə səbəb olub və sorğunun statistik etibarlılığı şübhə altına alınıb.

Tənqidin böyük hissəsi platformanın könüllü iştirakçılıqla onlayn şəkildə keçirilən tək bir testə güvənməsinə yönəlib. Tənqidçilər bu yanaşmanın reytinqləri manipulyasiyalara, seçmə nümunələrə və hətta saxta hesabların yaradılmasına qarşı həssas etdiyini bildirirlər.

“Saxta hesabların yaradılmasının və ya iştirakın təşviq edilməsinin bu qədər asan olduğu bir vəziyyətdə, bu reytinqlər daha çox internet fəaliyyəti və geosiyasi taktikaları əks etdirə bilər, nəinki real intellektual göstəriciləri,” - deyə Poland Insider redaksiya məqaləsində bildirib.

Azərbaycan üçün 51-ci yerə yüksəliş, ölkənin sürətlə modernləşən bir dövlət kimi özünü göstərmək istəkləri ilə uyğun gəlir. Bununla belə, mütəxəssislər bu reytinqi ölkənin intellektual inkişafının qəti ölçüsü kimi qiymətləndirməməyə çağırır.

“Hər hansı bir irəliləyiş təqdirəlayiqdir, lakin bu qədər dramatik artım istifadə edilən metriklərin dəqiq araşdırılmasına səbəb olmalıdır. İctimai intellektual qabiliyyətlərdə geniş yayılmış dəyişikliklər üçün bir il kifayət deyil,” - deyə təhsil siyasəti üzrə mütəxəssis bildirib.

https://international-iq-test.com/en/test/IQ_by_country