Ekspertlər: Beynəlxalq Bankı talayanların hamısı cəzalandırılmalıdır

Beynəlxalq Bankın sabiq rəhbəri Cahangir Hacıyevin ittihamlarına cavab olaraq Maliyyə Nazirliyinin son açıqlamasından bəlli olur ki, müxtəlif ad altında ölkədən milyardlarla dollar və avro çıxarılıb. Nazirliyin cavabından məlum olur ki, səhmlərinin 51 faizi dövlətin nəzarətində olan Beynəlxalq Bankda saxlanılan milyonlarla dollar, avro, manat qanunsuz olaraq istifadə olunub.

Nazirliyin açıqlaması ekspertlərin sərt reaksiyası ilə qarşılanıb.

İqtisad elmləri doktoru Qubad İbadoğlunun fikrincə, Maliyyə Nazirliyinin son açıqlaması bir çox kölgəli məsələlərə işıq salır.

Bu açıqlamadan bəlli olur ki, Beynəlxalq Bank 2009-cu ilin oktyabrından 2015-ci ilin martına qədər yaxınlarından ibarət olan hüquqi və fiziki şəxslərə zəmanətsiz 1,3 mlrd. manat, 1,4 mlrd. dollar və 300 mln. avro verib, ölkədən 3,7 milyard dollar, 1,1 milyard avro çıxarıb. Bu o deməkdir ki, ölkədə 6 il ərzində nə bank-maliyyə nəzarəti, nə də valyuta-gömrük nəzarəti sistemi işləməyib, bu funksiyaları həyata keçirən Mərkəzi Bank, Maliyyə Nazirliyi və gömrük orqanları üzərinə düşən adi vəzifələrini belə icra etməyiblər. Beləliklə də Cənubi Qafqazın ən böyük bankında rasional idarəçilik deyil, məqəsdyönlü talançılıq olub, nəticədə dövlət maliyyə sisteminin balansı pozulub, bank sisteminin "onurğa sütunu" zədələnib”.

Ekspert hesab edir ki, belə faktlar sivil ölkələrdə açıqlansaydı, ilk növbədə maliyyə-bank, valyuta nəzarətinə məsul olan bütün orqanların rəhbərləri istefa verər və onlar dərhal məsuliyyətə cəlb olunardı.

“Bəlkə də bu illər ərzində 3,7 milyard dollar, 1,1 milyard avro ölkədən çıxarılmasaydı, eləcə də milyardlarla manat kredit zəmanətsiz verilməsəydi hazırda milli valyutanın durumu bu dərəcə acınacaqlı olmazdı”, deyə İbadoğlu facebook səhifəsində yazır.

İqtisadçı ekspert Samir Əliyev sual edir ki, Beynəlxalq Bankın Müşahidə Şurası (Maliyyə Nazirliyi) niyə 6 il müddətində zəruri tədbir görməyib? 

“Qanunsuzluqları sadalamaqla deyil. Konkret tədbirlər görmək lazım idi. Bu işdə Müşahidə Şurası Cahangir Hacıyev qədər məsuliyyət daşıyır”, ekpert belə hesab edir.

İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin sədr müavini Rövşən Ağayev bildirir ki, Beynəlxalq Bank vasitəsilə 8 milyard dollara yaxın vəsait 2 kanalla mənimsənilib.

“Bu kanallardan biri bu olub ki, ayrı-ayrı Azərbaycan vətəndaşlarının adına iri məbləğdə (bəzən hətta 50-60 milyon dollar) kredit yazaraq şəxsi məqsədlər üçün istifadə edilib, sonra onların xeyli hissəsini almaq mümkün olmadığındam problemsiz və ümidsiz borc kimi rəsmiləşdiriblər. Başqa kanal bu olub ki, ofşor zonalarda şirkətlər qeydiyyatdan keçirib, Bankın vəsaitlərini onların veksellərini almaq adı ilə ölkədən çıxararaq sonradan həmin vəsaitləri də xaricdəki şirkətlərinə və hesablarına yönəldiblər”.

Ekspertin fikrincə, 8 milyard dollar Azərbaycanın 7-8 illik təhsil, az qala 20 illik səhiyyə, 5 illik sosial müdafiə xərclərinə bərabər bir məbləğdir.

“Sözüm bunda deyil. Son günlər əsas günahkarın dəqiqləşdirilməsi istiqamətində qızğın müzakirələr gedir. Hələlik ən böyük təqsirkar qismində hazırda məhkəməsi davam edən Bankın keçmiş rəhbəri Cahangir Hacıyevdir. Məhkəmənin gedişi göstərir ki, Cahangir Hacıyevin özünü müdafiəsi üçün səyləri əbəsdir. Bütün faktlar əleyhinə işləyir. Heç nə yox, təkcə öz yaxın çevrəsinin adına açdığı təminatsız kredit xətlərinə görə onu mühakimə etmək mümkün idi”.

Ağayev hesab edir ki, bu qanunsuz işlərdə Cahangir Hacıyev tək günahkar deyil.

“Bu işə görə ölkənin bütün maliyyə sisteminin rəhbər şəxsləri, bütövlükdə hökumət məsuliyyət daşıyır. Bu gün Maliyyə Nazirliyi bütün günahları onun boynuna qoyub. Amma Banklar Haqqında Qanunun 25-ci maddəsinə görə, Müşahidə Şurası bankların idarə edilməsinə və fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirmək, bankın İdarə Heyətindən hesabat almaq, bank tərəfindən qüvvədə olan qanunvericiliyin pozulması faktını müəyyən etdikdə bu pozuntu barəsində səhmdarların ümumi yığıncağını, Audit Komitəsini və İdarə Heyətini xəbərdar etmək, İdarə Heyəti üzvlərini vəzifədən kənarlaşdırmaq, bankın etibarlı və prudensial idarə olunmasını təmin etmək üçün zəruri olan qaydaları və daxili əsasnamələri qəbul etmək, bankın fəaliyyətinin kompleks və ya ayrı-ayrı sahələrinin yoxlanması barədə qərar qəbul etmək səlahiyyətinə malikdir. Beynəlxalq Bankın Müşahidə Şurasına isə Maliyyə Nazirliyi rəhbərlik edib. Bu səlahiyyətləri icra etmək kifayət idi ki, indi şahidlik etdiyimiz böyük korrupsiya əməliyyatları baş verməmiş ola idi”.

Bundan əlavə, bu Qanunun 34-cü maddəsinə görə, Mərkəzi Bankın prudensial normativlər və tələblər baxımından bütün iri kredit əməliyyatlarına, bank rəhbərliyində olan şəxslərə, onların yaxınlarına verilmiş kreditlərin həcminə və aktivlərin vəziyyətinə nəzarət etmək hüququ vardı.

“Bankın rəhbərliyi yıxılmayana qədər 7-8 il ərzində bu qurumlardan heç biri səlahiyyətindən istifadə etməyib. Amma indi bunlar barədə danışmaq çoxlarına sərf etmir. Bu işdə müdafiə olunacaq, günahsız olan bircə tərəf var - o da Azərbaycan xalqıdır, 8 milyard dolları oğurlanmış zərəçəkən Azərbaycan xalqı...”, deyə ekspert facebook səhifəsində  yazır.

AXCP sədri Əli Kərimli hesab edir ki, ölkənin maliyyə sistemi çöküb.

“Manatı məhv ediblər, indi onu “süni nəfəs aparatına” qoşublar ki, “öldüyünü” xalqdan gizlətsinlər. Bankların dollar satmaması o deməkdir ki, tezliklə ölkəyə xaricdən valyuta ilə gətirilən malların qıtlığı yaranacaq, qiymətlər daha da qalxacaq, manat N-ci dəfə devalvasiyaya məruz qalacaq. Və bütün bunlar hamısı yalnız 10 il ərzində sadəcə neft satışından 135 milyard dollar gəlir əldə etmiş ölkədə baş verəcək. Əziz həmvətənlər, bu qədər acgözlüyə, bacarıqsızlığa, bu böyüklükdə korrupsiyaya artıq susmaq mümkün deyil”, deyə siyasi partiya lideri müraciətində  bildirir. -03B-