Media-icmal 01.05.2017

Ölkədə sosial problemlərin həllinin dəyərləndirilməsi, vətəndaşlara qarşı özbaşınalıq, valyuta bazarındakı mövcud durum bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Sosial problemlərin həlli hədəfdə

“Azərbaycan” qəzeti “Yüksək vətəndaşlıq və mərhəmət missiyası” sərlövhəli (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=120940)

məqalədə birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi sahəsində mühüm addımlar atması  dəyərləndirilir.

Müəllif deyir ki, əhalinin etibarlı sosial müdafiəsinin, habelə vətəndaşların yüksək rifah halının təmin olunması üçün həyata keçirilən tədbirlər ölkənin milli inkişaf modelinin sosialyönlü mahiyyətini təsdiqləyir.  

Məqalədə vurğulanır ki, mövcud sosial siyasət sahəsində inkişaf indekslərinin Avropa tələblərinə uyğunlaşdırılması, sosial hüquqların etibarlı müdafiəsi əsas prioritetlərdəndir.

Müəllif bu meyarlarn dövlət başçısı İlham Əliyevin imzaladığı “2014-2020-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında pensiya təminatı sisteminin islahatı Konsepsiyası”nda da öz əksini tapdığını deyir: “Sənəddə qarşıdakı illərdə sosial müdafiə tədbirlərinin əhatəsinin gücləndirilməsi, aztəminatlı ailələrin maddi imkanlarının yaxşılaşmasına yönələn sosial layihələrin davam etdirilməsi, sosial sistemin təkmilləşdirilməsi məqsədilə islahatların həyata keçirilməsi, sosial təminat və pensiya sisteminin daim yenilənən müasir tələblərə uyğunlaşdırılması ilə bağlı prioritetlər müəyyənləşdirilmişdir”. 

Müəllif deyir ki, ölkədə işsizlik probleminin həlli, təhsil, mədəniyyət, səhiyyə, rabitə müəssisələri kimi yeni sosial infrastrukturların istifadəyə verilir, yol, su, qaz, elektrik, rabitə xətlərinin çəkilişi ölkə vətəndaşının mədəni-intellektual səviyyəsinin yüksəlişinə, mənəvi-əxlaqi dəyərlərin cəmiyyətdə əsas meyara çevrilməsinə xidmət göstərir.

Müəllif ölkənin birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın qaçqın və məcburi köçkünlərin problemlərini diqqət mərkəzində saxladığını deyir və buna nümunə kimi mart ayında Bakı və Sumqayıt şəhərlərində yataqxanalarda müvəqqəti məskunlaşmış qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial problemlərilə bağlı keçirdiyi müşavirəni göstərir.  

Müəllif bu katerqoriya insanların mənzillə təmin olunmalarının nəzərdə tutulduğunu birinci vitse-prezident M.Əliyevanın çıxışında təsdiqlədiyini bildirir: “Prezidentin göstərişi ilə hər il Dövlət Neft Fondundan yeni qəsəbələrin salınması üçün vəsait ayrılır. Bu il də bu məqsədlərə vəsait ayrılıb. Lakin bu sahədə işlərin sürətləndirilməsi üçün əlavə və təxirəsalınmaz addımlar atılmalıdır. Bakı və Sumqayıt şəhərlərində yararsız, qəzalı binalarda yaşayan bütün köçkün ailələri tezliklə yeni mənzillərə köçürülməlidir. Bu məqsədlə əlavə vəsait ayrılmalı, binaların inşası üçün ərazi müəyyənləşdirilməli və tezliklə binaların inşası başlamalıdır”.

Günün günorta çağı vətəndaşa şiddət?

“Bizim yol” qəzeti “Bakının mərkəzində şiddət yaşanır: sakinləri zorla evlərindən çıxarırlar” (http://www.bizimyol.info/news/96438.html) sərlövhəli məqalədə vətəndaşlara münasibətdə özbaşınaqlıqdan danışır.

Müəllif sakinlərə istinadən deyir ki, Süleyman Rüstəm küçəsi, 193 (köhnə 69) ünvanında yaşayan sakinlərə sözün əsl mənasında divan tutublar, yaşadıqları mənzilə güc yolu ilə daxil olan tikinti şirkətinin işçiləri onların əşyalarını çölə ataraq təhqir ediblər. 

Müəllif sakinlərdən Sədaqət Hüseynovaya istinadən bildirir: “Ərazidə bina “Rifah Plaza” şirkəti tərəfindən tikilir, şirkət 2016-cı ilin dekabrından ərazidə söküntü işlərinə başlayıb. Ötən ilin dekabrında gətirib bura polis tökdülər, biz polis idarəsinə zəng vurduq, dedilər xəbərimiz yoxdur. Sonra bəzi sakinləri qorxudaraq razılıq aldılar. Bəzisi vəzifəsinə, bəzisi işinə görə geri çəkilməli oldu. Fevral ayında gəlib qazımızı kəsdilər. Ətrafda yaşayanlar inandı ki, dövlət layihəsidir, razılaşdılar. Bu şəxslərin heç bir sənədi yoxdur. Gəlib bizim evlərimizə sahib çıxdılar”. 

Müəllif  digər sakin Dilavər Osmanovanın eyni aqibətlə üzləşdiyini bildirir və sakinlərin evlərindən köçürülməsinə səbəb kimi şirkətin evlərin qəzalı oldunu göstərir: “Bizim evlərimiz qəzalı olmayıb. Bu evdən iki qız köçürmüşəm, heç bir şikayətim olmayıb. Gəlib qonşunun  suyunu kəsdilər, bütün gecəni su doldu zirzəmiyə evim bərbad vəziyyətə düşdü. Deyirik ki, Mehriban xanıma şikayət edəcəyik, deyirlər elə bu saat o, sizi eşitdi. Odun yandırırıq şəhərin mərkəzində”. Müəllif vurğulayır ki, sakinləri yaşadıqları evlərdən çıxarmaq istəsələr də onlara hər hansı kompensasiya təklif edilmir, sakinlər təhqirə məruz qalırlar, əvvəl bu ünvanda 16 ailə yaşayıb, indi isə cəmi 9 ailə qalıb. 

Müəllif burada yaşayan S.Hüseynovanın əmlakını çölə atıldığını belə təsvir edir: “Hadisə yerinə çatanda evin əşyaları çölə tökülmüşdü. Sakinlər ağlayır, qışqırır, şirkətin nümayəndələri ilə mübahisə edirdilər. Ərazinin MİS müdiri, şirkətin əməkdaşları, polis nümayəndələri, sadəcə, kənarda dayanıb evin sökülməsinə baxırdılar”.  

Müəllif bildirir ki, şirkətin nümayəndələrindən biri jurnalistin iş görməsinə mane olaraq ətrafdakılara kameranı alıb sındırmağı da tapşırmağı “unutmayıb”.

Dolları bahalaşdıran səbəblər

“Yeni Müsavat” qəzetində dərc olunan “Qara bazar”da dolları kim və niyə bahalaşdırır”  (http://musavat.com/news/qara-bazar-da-dollari-kim-ve-niye-bahalasdirir_433936.html) sərlövhəli məqalədə müəllif  dolların bahalaşması səbəblərini ekspert Natiq Cəfərli ilə araşdırır.

Müəllif öncə xatırladır ki, son 3 gündə ardıcıl olaraq “qara bazar”da dollar bahalaşmaqda davam edib və yenidən 1.70 manat həddinə yaxınlaşır, bu isə dolların 1,7%-dək, yəni hər gün 1 qəpik bahalaşması deməkdir.

Valyuta bazarındakı son durumu təhlil edən N.Cəfərli qəzetə şərh edir ki, valyutadəyişmə məntəqələrinin bərpası birbaşa olmasa da dolayısı ilə dolların məzənnəsinə təsir edə bilər: “Sadəcə, valyutadəyişmə məntəqələri tam gücü ilə fəaliyyət göstərməyə başlasa, qara bazar sıradan çıxacaq. Qara bazarın fəaliyyəti üçün heç bir məntiqi əsas qalmayacaq. Ola bilər ki, qara bazar özünün şon günlərində dövriyyəsini artırmaq və müəyyən itkilərini geri qaytarmaq üçün müəyyən addımlar atır”.

Amma N.Cəfərli hesab edir ki, bu proses banklardan kənarda mümkün deyil, çünki Mərkəzi Bankın son addımları da bu qurumun rəsmi məzənnənin 1.70-dən aşağı düşməsində maraqlı olmadığını göstərir .

Ekspert deyir ki, qara bazarda dolların bahalaşmasında psixoloji basqıların da çox önəmli yeri var: “Çox ciddi bir psixoloji ortam var ki, İslam Oyunları və Formula 1-dən sonra dollar  yenidən bahalaşa bilər və bu fikir kifayət qədər ciddi bir şəkildə səsləndirilir. Bu ehtimalların iqtisadi əsası da var. Çünki ölkənin makroiqtisadi göstəricilərində heç bir dəyişiklik olmayıb. Yəni, gəlirlərin artım sürəti o qədər çox olmayıb ki, valyuta tənzimlənməsinə şərait yaransın”.

N.Cəfərli vurğulayır ki, hökumət doğrudan da qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirmək istəyirsə getdikcə bahalaşan manat bu sahədə atılan addımların effektini azalda bilər, bunu hökumət də, Mərkəzi Bank da anlayır. Ona görə də sanki 1.70 ətrafında psixoloji bir sərhəd çəkib ki, bu ən aşağı həddir. Bunu da öz əməlləri ilə bəyan edir. Ola bilər ki, oyunlardan sonra gözlənilən turist axını baş tutarsa ondan sonra məzənnədə müəyyən dərəcədə dəyişikliklər olsun”.

Ekspertin sözlərinə görə, dünyada da dolların bahalaşmasına yönəlmiş müəyyən hadisələrin baş verməsi ehtimalı var.

Ekspert deyir ki, valyuta bazarında mövcud durumun yaranmasının ikinci səbəbi neft faktoru ilə bağlıdır və son zamanlar neftin qiymətində ötən ayla müqayisədə ciddi enişlər müşahidə olunur: “Artıq 12 faiz civarında ucuzlaşma var, neftin bir bareli 51 dollara satılır, gələcəkdə bu qiymətin daha da aşağı düşmə ehtimalı çoxdur. Bundan başqa Azərbaycanda hasilat da kəskin azalır və hər il 10-12 faiz aşağı düşür və bu proses davamlı olacaq”.