Media-icmal 02.03.18

Azərbaycanın iqtisadi baxımdan son illər daha da güclənməsi, sahibkarların ölkəyə mal gətirmək problemi yaşamaları, ət idxalının artması bugünki (02 mart, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Regionun əsas gücü

"Azərbaycan" qəzeti isə "Regionun iqtisadi gücü" sərlövhəli məqalədə ölkənin son illər iqtisadi baxmdan güclənməsini dəyərləndirir.

Müəllif 2014-cü ilin sonlarından neftin qiymətinin azalmasının, manatın devalvasiyasının Azərbaycan iqtisadiyyatına neqativ təsir göstərdiyini, bundan irəli gələrək, ölkənin tərəqqisi üçün qeyri-neft sahəsinin inkişafı yolu seçildiyini bildirir.

Yazı müəllifi deyir ki, qeyri-neft sahəsində islahatlar uğurlu oldu: "Belə ki, ölkəmizdə uğurla həyata keçirilən neft strategiyası əsasında əldə olunmuş gəlirlər hesabına xüsusən 2005-ci ildən sonra qeyri-neft iqtisadiyyatı inkişaf etdirilmiş, sosial rifah yaxşılaşdırılmış, dövlətin balansında olan aktivlər artmış və ÜDM-nin həcmini aşan səviyyədə strateji valyuta ehtiyatları yaradılmışdı".

Müəllifə görə, bunun nəticəsi idi ki, Azərbaycan dünyada iqtisadi artım tempinə görə ön sıralarda qərar tuturdu, neftin qiymətinin 3 dəfəyədək aşağı düşməsinə baxmayaraq, Azərbaycan bu sınaqdan üzüağ və ləyaqətlə çıxdı.

Müəllif hesab edir ki, 37 milyard dollara qədər azalan valyuta ehtiyatlarının 44 milyard dollara yüksəlməsi son iki ilin uğurlu nəticələrindəndir.

Müəllif deyir ki, uğurlar bununla bitməyib, son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatına 231 milyard dollar sərmayə qoyulub, bu müddətdə ölkə iqtisadiyyatı 3,2 dəfə artıb.

"Ölkədə 30 elektrik stansiyası tikilib, qazlaşdırmanın səviyyəsi 93 faizə çatıb, 4 yeni su anbarı 7 hava limanı, 3100-dən çox məktəb, 642 tibb müəssisəsi, 43 olimpiya idman kompleksi tikilib, Oğuz-Qəbələ-Bakı su xətti inşa olunub, 12 min 300 kilometr yol çəkilib".

Müəllif vurğulayır ki, bütövlükdə ölkədə əsas diqqət qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəldilib və artan neft gəlirləri də bu strateji vəzifənin uğurla reallaşmasında mühüm amildir: "Azərbaycan dövləti indiyə kimi neftdən gələn gəlirlərdən ilk növbədə ölkənin və xalqın mənafeyi, milli maraqlar naminə istifadə edib.

Böyük valyuta ehtiyatlarımız isə həm böyük sərvətimizdir, həm də bu, bizə iqtisadi müstəqillik verir".

Müəllifə görə, bu gün Azərbaycan o dövlətlərdəndir ki, iqtisadiyyatına kənar dövlətlərin təsir və təzyiqləri yoxdur, strateji baxımdan bütün iqtisadi sahələr dövlətimizin nəzarətindədir.

Digər tərəfdən, Azərbaycan həm də öz valyuta imkanları hesabına artıq xaricə sərmayə yatıran dövlətə çevrilib və bütün bunlar ölkənin regionda və beynəlxalq səviyyədə nüfuzunu və mövqeyini gücləndirən əsas şərtlərdəndir.

Dəyişən qaydalar, malsız qalan sahibkarlar

"Marja.az"da isə diqqəti "Karqo böhranı dərinləşir - sahibkarlar malsız qalıb" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif iş adamlarına istinadən Azərbaycana mal gətirilməsi sahəsində problemlər yaşandığını gündəmə daşıyır.

Müəllifin dediyinə görə, malların ölkəyə çatdırılması barədə problemlər olduğunu "Binə" ticarət mərkəzində topdansatış ilə məşğul olan mağaza sahibləri bildiriblər.

İş adamları bunun səbəbini izah edə bilmirlər: "Türkiyədən karqo daşımaları həyata keçirən şirkətlər yüklərin Azərbaycana daşınması üzrə sifarişləri qəbul etmirlər. Bütün karqolar İstanbulda mal qəbul etmirlər. Bir aydan çoxdur ki, mal gətirə bilmirik. Azərbaycana karqo daşımaları ilə məşğul olan ən böyük şirkətlər "Polar Kargo" və "Şah Kargo" şirkətləridir. Bu şirkətlər də mal qəbul etmirlər. Öncə 1 kq mal üçün 5 dollar ödəniş istədilər, sonradan sifarişdən imtina edərək malları gətirə bilməyəcəklərini dedilər".

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, sahibkarlar yaranan problemin səbəbini bazarda gəzən şaiyəyə əsasən belə izah ediblər ki, hər kəs malı öz adına gətirməli, gömrükdə rəsmiləşdirməli,ödəmələri də özləri həyata keçirməlidir.

Müəllif deyir ki, bu halda sahibkarlar əlavə vəsait itkilərinə məruz qalcaqlarını söyləyirlər: "Belə olan halda 36% vergi alınacaq və əlavə daşıma üçün də ödəniş etməliyik. Bu hal baş verərsə, birinci bazar özü qanuni vergiləri ödəməlidir. Çünki sahibkarların bazara ödədikləri pul qarşılığında bazar sahibkarlara heç bir sənəd təqdim etmir".

Müəllif sahibkar olan fiziki şəxsə istinadən bidlirir ki, problem davam etməkdədir, belə ki, sahibkar "Polar Kargo"dan gözlədiyi malı 28 gündür ki, ala bilmir: "Şirkətə dəfələrlə müraciət etmişəm, şirkətdən isə "TIR-lar hamısı gömrükdədir, çıxarda bilmirik" cavabını verirlər. Fərdi olaraq verdiyim sifariş isə 28 gündür gömrükdədir".

Müəllif bildirir ki, mallarını gözləyən müştəri təkcə bu fərdi sahibkar deyil və malların nə vaxt alınacağı da bilinmir.

Yazı müəllifi deyir ki, məsələ ilə bağlı "Şah Kargo" şirkətilə əlaqə saxladıqda öncə rəhbərliyin qərarını gözlədikləri cavabı verilib, daha sonra digər bir şəxs isə heç bir problem olmadığını, əvvəki qiymət və qaydada sifarişləri qəbul etdiklərini bildirib.

Müəllif xatırladır ki, Türkiyədən Azərbaycana karqo daşımaları həyata keçirən "Polar Kargo" şirkətindən bir müddət öncə bildirilmişdi ki, Azərbaycanda gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün yeni qaydada ödənişlər tələb edilir, bu səbəblə karqo qiymətlərinin qalxacağı gözlənilir.

Qeyd edək ki, karqo daşımaları ilə məşğul olan şirkətlər gömrük rəsmiləşdirməsini də özləri həyata keçirərək, malı qapıda müştəriyə təhvil verirlər. Bu fəaliyyətin qanunsuz olduğunu bildirənlər də var.

İdxaldan asılılıq artır, niyə?

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Qida təhlükəsizliyi təhlükə altındadır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkəyə artan qida idxalı fonunda qida təhlükəsizliyinin vəziyyətini müzakirəyə çıxarıb.

Yazi müəllifi deyir ki, 2017-ci ildə Azərbaycana Ukraynadan qida məhsulları idxalı artıb: "Belə ki, Azərbaycana bu ölkədən ət idxalı 2,7 dəfə artaraq, pul ifadəsində 37,8 milyon dollar təşkil edib. Bu isə Ukraynanın ümumi ət ixracının 7,1%-i deməkdir".

Müəllif bu idxalla Dövlət Statistika Komitəsinin 2018-ci il yanvarın 1-nə Azərbaycanda 2 milyon 679 min iribuynuzlu, 8 milyon 500 min kiçik buynuzlu sürü olması, 2017-ci ilin eyni dövrülə müqayisədə iribuynuzluların 0,7%, xırda buynuzluların 1,7% azalması göstəricisi arasında əlaqə görür: "Komitənin göstəriciləri inandırıcı deyil, iribuynuzlu heyvanların azalması faizi daha yüksək ola bilər, Ukraynadan ət idxalının artım sürəti bunu göstərir və söhbət bu ölkədən Azərbaycana ət idxalının 37% artmasından gedir. Bu ənənənin 2018-ci il boyu davam edəcəyi də istisna deyil".

Müəllif bu idxal artımını həm də Azərbaycanda uyğun qurumların öz işilə məşğul olmaması, hökumətin prioritet hesab etdiyi qida təhlükəsiziliyinə zərbə kimi dəyərləndirir: "İstənilən halda ölkənin istehlak bazarının asılılıq fazinin artması ilkin olaraq qida təhlükəszliyinə zərbə, əhalinin yerli ət istehsalı ilə təmin olunması siyasətinin iflasa uğraması deməkdir. Hələ bu idxal edilən ətin keyfiyyətinin bütün normalara uyğun olub-olmaması da kiçik məsələ deyil".

Müəllif vurğulayır ki, postsovet dövründə Azərbaycan özünü ətlə təmin etməklə yanaşı, Türkiyə və İrana ət ixrac edirdi, indi isə keydiyyətli ət qıtlığı özünü təkcə ölkənin regionlarında yox, Bakı və Sumqayıt kimi şəhərlərdə də göstərir.

Üstəlik, müəllifə görə, bir tərəfdən ölkənin bəzi rəsmi qurumları bəyan edirlər ki, kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracından gələn gəlirlər enerji xammal satışı ixracından gələn gəlirlərdən çoxdur, digər tərəfdən də bu ərzaqla bağlı müəyyən qıtlıq, qiymət bahalaşması kimi gerçəklər üzə çıxır.

Müəllif vurğulayır ki, rəsmi qurumlar ölkədə iribuynuzlu heyvanların çoxalması sahəsində problem olmadığını, kifayət qədər yerli ət istehsal edildiyini deyirlər, amma, buna baxmayaraq, eyni zamanda da ölkəyə ət idxalı artmaqdadır.

Yazı müəllifi deyir ki, Azərbaycan ətin qiymətinin bahalığına görə MDB məkanında birincidir, heç bir mövsümi dəyişklik qiymətə təsir etmir və buna görə də bu durumu inhisarçıların və işbazların sövdələşməsinin nəticəsi kimi dəyərləndirir.

Müəllifə görə, bu, həm də qeyri-neft sahəsinin inkişafı üçün şərait yaradılmasına baxmayaraq, inhisarın yerli istehsalı boğmasının göstəricisidir.

Müəllif ərzaq sahəsində idxalın 25%-dən yüksək olmasını isə yerli bazarın idxaldan yüksək şəkildə asılı olmasının göstəricisi hesab edir.