Media-icmal 26.12.17

Dövlət başçısı İlham Əliyevə təbriklərin məzmunu, ÜTT-yə üzv olmamağın Azərbaycana mənfi təsirləri, ekspertlərin 2017-ci ili iqtisadi baxımdan dəyərləndirmələri bugünkü (26 dekabr, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Təbriklər -nüfuzun göstəricisi kimi

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyevin rəhbərliyində Azərbaycan inkişaf yolunda inamla irəliləyir" sərlövhəli məqalədə dövlət başçısının rəhbərlik xüsusiyyətlərini dəyərləndirir.

Müəllif dekabrın 24-ü ad günü olan dövlət başçısı İlham Əliyevə təbriklərin məzmunu əsasında bu dəyərləndirməni aparır.

Müəllif deyir ki, İlham Əliyev prezident seçildiyi 2003-cü ildən bu yana Azərbaycan dövlətinin siyasi, iqtisadi müstəqilliyini daha da möhkəmləndirməyi, prioritet kimi müəyyən edib, bununla da özünü yeni əsrin yeni lideri kimi təsdiq edib.

Müəllif dünyanın ayrı-ayrı dövlət rəhbərlərinin ad günü münasibətilə İ.Əliyevə zənglərini onun yüksək nüfuza malik olması ilə əlaqələndirir və bu sırada məqalədə Türkiyə, Rusiya, Çin, Monteneqro, Belarus və s. dövlətlərin rəhbərlərinin adları çəkilir və onlardan sitatlar gətirilir.

Müəllif deyir ki, bu məktubların əsas qayəsi Azərbaycanın uğurlar qazanması İ.Əliyevin dövlət lideri, uzaqgörən siyasi xadim və həqiqi vətənpərvər olmasını təsdiq etməsidir

Müəllif deyir ki, bu təbriklərdə İlham Əliyev həm də siyasi təcrübəyə malik nüfuzlu dövlət xadimi, xalqının dəstəyini qazanmış lider kimi dəyərləndirilir.

Yazı müəllifi deyir ki, təbriklər təkcə dövlət rəhbərləri və ya hökumət başçılarından yox, tanınmış sənət adamlarından, irimiqyaslı şirkət başçılarından da daxil olub və bu təbriklərdə İ.Əliyev parlaq şəxsiyyət, prinsipial və ardıcıl mövqeli siyasi xadim kimi yer alır.

Məqalədə deyilir ki, bu təbriklərdə İ.Əliyevin ölkədə demokratik dövlətçilik təsisatlarını təkmilləşdirməsi, davamlı iqtisadi və sosial inkişaf yolu ilə irəliləməsi xüsusi vurğulanır.

Bu mənada müəllif RF Dövlət Dumasının deputatı Dmitri Savelyevin məktubundan sitat gətirir: "Sizin parlaq siyasi istedadınız və müdrik diplomatik qabiliyyətiniz sayəsində bu gün Azərbaycan dünyanın siyasi arenasında nüfuzlu yer tutur. Siz ölkənizi qətiyyətlə yeni qələbələrə doğru aparırsınız. Azərbaycan xalqı sizin müdrik rəhbərliyinizlə ölkənin gələcəyini qurmaq üçün ətrafınızda sıx birləşib".

Müəllif son olaraq təbriklərin məzmununa istinadən deyir ki, beynəlxalq birlik prezident İlham Əliyevin şəxsən özünə və siyasi fəaliyyətinə layiqli qiymət verir.

20 ildir davam edən ÜTT danışıqları və...

"Exo" qəzetində isə diqqəti "Azərbaycan təcili ÜTT-yə üzv olmalıdır" sərlövhəli məqalə cəlb edir.

Müəllif Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) üzv olmamasının Azərbaycana hansı çətinliklər yaratmasını ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edir.

N.Cəfərli deyir ki, bu quruma üzv olmadığı üçün Azərbaycan bir çox nüfuzlu retinqlərə görə, qonşu dövlətlərdən kifayət qədər geri qalır: "Bir tərəfdən Azərbaycanın biznes mühitinə görə Forbes reytinqində 70-ci olması pis qiymət deyil, digər tərəfdən isə bu, orta həddən aşağıdır və belə qiymətə sevinməyə də dəyməz. Əsas problem biznes sturkturları tərəfindən Azərbaycan bazarına etimadın olmamasıdır".

Ekspert hesab edir ki, Azərbaycan tərəf iş adamlarına ölkədə biznesin beynəlxalq oyun qaydalarına uyğun aparılması zəmanəti verməlidir, bu isə ölkənin ÜTT üzvü olmasını şərtləndirir: "Azərbaycan ÜTT-yə üzv olmayan çox az ölkələrdən biridir. 1997-ci ildən bu quruma üzv olmaqla bağlı hələ ki danışıqlar aparır, qonşu dövlətlər isə artıq bu təşkilatın üzvləridir".

Ekspertə görə, bu səbəbdən beynəlxalq tədqiqatlarda Azərbaycanın iqtisadi reytinqləri aşağı mövqelərdə olur və bəzən hətta qonşu dövlətlərdən geridə qalır.

N.Cəfərli deyir ki, quruma üzv olmaq üçün ilkin növbədə ölkə qanunvericiliyinin bu təşkilatın qaydalarına uyğunlaşdırılması şərtdir, çünki bu qurum beynəlxalq ticarətin liberallaşdırılmasını və üzv dövlətlərin ticarət siyasətinin tənzimlənməsini nəzərdə tutur.

Ekspert bu üzvlüyün Azərbaycanın iqtisadiyyatına hansı təsirlər göstərəcəyini belə izah edir: "Bunun əsas müsbət tərəfi o olacaq ki, iqtisadiyyat liberallaşacaq, biznes-mühit isə yaxşılaşacaq, qanunvericilikdə institutsional dəyişikliklər baş verəcək. 10 ildir ki, hökumət "Rəqabət haqqında məcəlləni qəbul etmir, bu quruma üzvlük isə rəqabət qabiliyyətliyini kifayət qədər artıracaq".

N. Cəfərli deyir ki, məsələ təkcə bununla yekunlaşmır, vergi, gömrük qanunvericiliyinə yenidən baxılacaq, məhkəmə sistemində islahatlar aparılacaq, bu isə iş adamlar üçün olduqca vacibdir.

Ekspert hesab edir ki, mübahisəli və ya münaqişəli məsələlərdə məhkəmənin obyektiv qərar çıxaracağına zəmanət olmayan ölkəyə heç kim sərmayə qoymaz.

N.Cəfərli deyir ki, quruma üzvlük iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə və sabit olmayan neft qiymətindən asılılığı azaltmasına dəstək verəcək.

İqtisadçı vurğulayır ki, Azərbaycan 2018-ci ildə ÜTT-yə üzv olsa, bir və ya iki ildən sonra böyük nəticələri görə biləcək.

Nisbi sabit manat, qeyri-müəyyən saziş

"Yeni Müsavat" qəzetində "İlin əsas iqtisadi yekunu: BTQ, yeni neft kontraktı və manat" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif 2017-ci ilin iqtisadi baxımdan Azərbaycan üçün hansı hadisələrlə əlamətdar olmasını iqtisadçılarla araşdırır.

Deputat Əli Məsimli deyir ki, ölkədə iqtisadi islahatların əhatə dairəsi, templəri və ardıcıllığı üzləşdiyi yeni çağırışlara, postneft dövrünün tələb və məntiqinə tam uyğun gəlməyib.

Bununla belə, deputat hesab edir ki, 2017-ci ildə islahatlar istiqamətində əvvəlki illərdən daha çox iş görülüb: "Dövlət idarəetmə strukturu təkmilləşdirilib, struktur islahatları və yeni istehsal sahələrinin yaradılması yönündə zəruri addımlar atılıb. Qeyri-neft sənayesinin stimullaşdırılmasında sənaye və texnologiyalar parkları, sənaye məhəllələri xüsusi rol oynamağa başlayıb".

Ə.Məsimli vurğulayır ki, neft hasilatında geriləmələrin təsirilə ÜDM proqnozlaşdırılan bir faizlik artıma nail olmayıb.

Deputat deyir ki, manat bu il də real bazar məzənnəsini tapmayıb, dollara və digər dönərli valyutalara nisbətdə tarazlaşdırılmış məzənnəsi formalaşmayıb.

Ə.Məsimliyə görə, amma bu il neftin dəyərinin orta hesabla 25 faiz artması, dövlət satınalmalarında idxalın məhdudlaşdırılması, ixracın stimullaşdırılması manatın məzənnəsinin nisbi sabit qalmasında mühüm rol oynadı.

İqtisadçı deputat bu il istifadəyə verilmiş Bakı-Tbilisi-Qars yeni dəmir yolunun açılmasını ilin hadisələri sırasında qeyd edir.

İqtisadçı-alim Qubad İbadoğlu da bu ilin müsbət hadisələri sırasında manatın məzənnə sabitliyini ilkin qeyd edir: "Düzdür, nəticələr tam qənaətbəxş deyil, amma istənilən halda nəzərə alaq ki, ili əvvəlki illərdə yaşanmış ajiotajın əvəzinə sabit məzənnə ilə başa vura bildik".

Q.İbadoğlu hesab edir ki, kiçik və orta sahibkarlıq üçün yoxlamaların daha 4 illiyə dayandırılmasını da ilin hadisələri sırasında qeyd etmək olar.

İqtisadçı-alim Azər Mehtiyev neftin qiymətinin, manatın nisbi məzənnə sabitliyini, "Azəri-Çıraq-Günəşli" yatağı üzrə yeni hasilatın pay bölgüsü sazişinin imzalanmasını əsas hadisələr sırasında göstərir: "Birinci layihənin başa çatmasına hələ 7 il qalmış yenilənməsindən dövlətin nələr əldə edəcəyi cəmiyyət üçün qaranlıqdır. Həm də bunun yalnız bir layihə üçün olduğu, yaxud digər sazişlər üzrə də analoji addımların atılacağı bəlli deyil. Bütün bu prosedurları tənzimləyən hüquqi bazanın olmaması qeyri-müəyyənliyi artırır".

Ekspertə görə, qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün müəyyən addımlar atılsa da hansı nəticələr verəcəyini söyləmək çətindir, çünki adətən qəbul edilən qərarlarla real həyatda bizneslə bağlı gedən proseslər ziddiyyət təşkil edir.