İlham Əliyevin son müsahibəsindəki mesajlar kimə ünvanlanıb?

7 yanvar tarixində yayımlanan müsahibəsində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qərbi, xüsusilə ABŞ, Fransa və Avropa İttifaqını kəskin tənqid edib. Bu tənqidlərin konkret kimlərə ünvanlandığı və geniş mənası haqqında siyasi analitik və Mərkəzi Asiya üzrə ekspert Arkadi Dubnov “Çətin sual” proqramında danışıb.

Dubnov İlham Əliyevin Bayden administrasiyasına qarşı sərt münasibətini ABŞ siyasətindəki dəyişən dinamikaların əks olunması kimi dəyərləndirir. “Əliyev bu cür açıqlamalar etməkdə özünü sərbəst hiss etdi, çünki Bayden administrasiyası gedir, onun yerinə isə Donald Trampın başçılıq etdiyi Respublikaçı administrasiya gəlir,” – deyə Dubnov izah edib.

O, ABŞ-da baş verən bu keçidi “Amerikan siyasətində dönüş nöqtəsi” kimi xarakterizə edərək, bunun qlobal güc strukturlarına ciddi təsirləri olduğunu vurğulayıb. Dubnovun fikrincə, İlham Əliyevin Bayden administrasiyasına yönələn tənqidləri, yəqin ki, ABŞ-da noyabr seçkiləri, Kamala Harris-in Respublikaçı rəqibinə məğlub olmasından əvvəlki dövrdə saxlanılmışdı.

“Əliyev, görünür, noyabrın 5-dək ifadə etməkdən çəkinmiş olduğu narazılıqları bu müsahibədə ortaya qoyur,” – deyə Dubnov qeyd edib və əlavə edib ki, belə ritorika uzunmüddətli təsirlərə malik ola bilər: “Dünya bu cür açıqlamaları asanlıqla bağışlamır. Kim bilir, dörd ildən sonra bu, necə əks-səda verəcək?”

Əliyevin çıxışında ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinin Ermənistan-Amerika əlaqələrinin xeyrinə unudulmasına dair dərin narazılıq öz əksini tapdı. Dubnovun fikrincə, bu, Əliyevin mesajının əsas qayəsini təşkil edirdi.

Dubnov Trampın insan haqlarına və demokratik dəyərlərə münasibətinə toxunaraq bildirib: “Tramp bu prinsiplərə heç vaxt böyük hörmətlə yanaşmayıb. Belə məsələlərdə həssas olan liderlər, tənqidləri daha çox eşitmək məcburiyyətində qalmayacaqlarını bilməkdən məmnunluq duyurlar.”

Dubnov İlham Əliyevin tənqidi mövqeyinə baxmayaraq, Tramp administrasiyasının hakimiyyətə gəlməsi ilə ABŞ-ın Cənubi Qafqaz siyasətində sürətli dəyişikliklərin gözlənilmədiyini bildirib. “Cənubi Qafqaz ABŞ-ın prioritetləri arasındadır, lakin birinci dərəcəli məsələlər arasında deyil,” – deyə o vurğulayıb.

Əliyevin Fransa Prezidenti Emmanuel Makron və onun Ermənistana yönəlik siyasətinə qarşı tənqidi mövcud gərginlikləri əks etdirir. Dubnovun fikrincə, Makronun yerində başqa bir Fransa prezidenti də olsa, oxşar ermənipərəst mövqeyi tutardı.

“Fransa dünyada ABŞ-la yanaşı, ən ermənipərəst ölkələrdən biridir. Bunun səbəbləri hər kəsə məlumdur,” – deyə Dubnov bildirib. O, Əliyevin Makrona qarşı kəskin tənqidini Fransanın Ermənistanla gücləndirilmiş əlaqələri, o cümlədən silah təchizatı müqaviləsi ilə izah edib.

Gözlənilməz bir məqamda Dubnov İlham Əliyevin Ermənistanı “faşist dövlət” adlandırmasını dekabr ayında Azərbaycan təyyarəsinin qəzaya uğramasından sonra Moskva üzərində mənəvi üstünlük hissindən qaynaqlandığını düşünür.

Dubnovun təhlili Əliyevin açıqlamalarının mürəkkəbliyini vurğulayaraq, onların həm daxili, həm də beynəlxalq narazılıqların qarışığı kimi müxtəlif auditoriyalara ünvanlandığını göstərir. Azərbaycan qlobal güclərlə münasibətlərini nizamlamağa çalışdığı bir vaxtda Əliyevin sözləri həm xəbərdarlıq, həm də strateji bir siqnal rolunu oynayır.