Bəşər Əsədi devirən üsyançıların lideri ölkənin müvəqqəti prezidenti təyin edilib

AP: DƏMƏŞQ, Suriya (AP) - Keçən ay Prezident Bəşər Əsədi devirən Suriya qruplaşmaları təxminən 14 illik vətəndaş müharibəsindən sonra Suriyanın bərpası üçün çalışaraq, çərşənbə günü keçmiş islamçı üsyançı lideri ölkənin müvəqqəti prezidenti təyin edib.

Vaxtilə “Əl-Qaidə” ilə əlaqəsi olan Əhməd əş-Şaraanın Suriyanın “müvəqqəti” prezidenti təyin edilməsi üsyançı qrupların Suriyanın paytaxtı Dəməşqdə keçirilən görüşündən sonra baş verib.

SANA dövlət xəbər agentliyi xəbər verir ki, bu barədə Suriyanın yeni de-fakto hökumətinin hərbi əməliyyatlar sektorunun mətbuat katibi, polkovnik Həsən Əbdül Qani açıqlama verib. Fraksiyaların əl-Şaraanı müvəqqəti prezident seçmələrinin dəqiq mexanizmi bəlli deyil.

Əvvəllər Əbu Məhəmməd əl-Qolani kimi tanınan əl-Şaraa dekabrın əvvəlində Əsədi devirən “Heyət Təhrir əl-Şam” qrupunun rəhbəridir. Qrup bir vaxtlar “Əl-Qaidə” ilə əlaqəsi olub, lakin sonradan əvvəlki əlaqələrindən imtina edib.

Son illərdə əl-Şaraa özünü plüralizm və tolerantlıq müdafiəçisi kimi göstərməyə çalışıb və qadınların və dini azlıqların hüquqlarını qoruyacağına söz verib.

Birləşmiş Ştatlar əvvəllər Əl-Şaraanın başına 10 milyon dollar mükafat qoyub, lakin keçən ay ABŞ nümayəndə heyətinin Dəməşqə səfərindən və onunla görüşdükdən sonra qərar ləğv edilib. ABŞ-ın Yaxın Şərq üzrə baş diplomatı Barbara Leaf görüşdən sonra bildirib ki, Əl-Şaraanı “praqmatik” hesab edir.

Çərşənbə günü görüşdə danışan hərbi forma geyinmiş əl-Şaraa Suriyanın yeni liderlərinin qarşısında "çətin vəzifə və böyük məsuliyyət" olduğunu vurğulayıb.

Bir neçə saat sonra yayılan videoda deyilir: "Qalib qələbədən sonra təkəbbür göstərsə və Allahın ona olan rəhmətini unudarsa, bu, onu tiranlığa aparar".

Onun sözlərinə görə, Suriyanın yenidən qurulması üçün Əsədin fəlakətli hakimiyyətindən sonra “qanuni vasitələrlə hakimiyyət boşluğunu doldurmaq” və “keçid dövründə ədaləti təmin etməklə və qisas aktlarının qarşısını almaqla vətəndaş sülhünü qorumaq” prioritetlər arasında olacaq.

Suriyalılar bu sözlərdən sonra Dəməşq və digər şəhərlərin küçələrinə axışıblar, bayram ediblər, o cümlədən avtomobil siqnalları verilib və bəzi hallarda havaya atəş açılıb. Çoxları əl-Şaraaya dəstək ifadə edib.

Dəməşqin Əməvi meydanında bayram edənlər arasında olan Abdullah əl-Sueyd deyib ki, "Bu adam ağıllıdır, yaxşı anlayışa malikdir və Suriyanı azad edən döyüşün lideri idi" dedi. “O, prezident olmağa layiq olanlardan biridir”, - deyə o əlavə edib.

Digərləri - hətta Əsədin devrilməsini qeyd edənlər də - təyinatın necə həyata keçirilməsi və növbəti addımlar barədə aydınlığın olmamasından narazıdırlar.

“Problem qərarlarda deyil. “Problem vaxt, əvvəlki vədlər və çaşqınlıqla bağlıdır”, - deyə Suriya İnqilabçı və Müxalifət Qüvvələri Milli Koalisiyasının sözçüsü Məhəmməd Səlim Alxateb bildirib.

Əl-Şaraanın gözlənilən təyinatına ilk reaksiya verən Qətər olub və bildirib ki, o, “bütün Suriya tərəfləri arasında konsensus və birliyi gücləndirməyə” yönəlmiş qərarları alqışlayır. Bəyanatda əlavə edilib ki, bu, “inklüziv siyasi proses vasitəsilə hakimiyyətin sülh yolu ilə ötürülməsinə” yol açmağa kömək etməlidir.

Qərb ölkələri Əsədin devrilməsindən sonra Dəməşqlə əlaqələri bərpa etmək üçün addımlar atsalar da, Suriyanın yeni islamçı hökmdarlarına qarşı bir qədər ehtiyatlıdırlar.

Sözçü Əbdül Qani də çərşənbə günü Suriyanın 2012-ci ildə Əsəd dövründə qəbul edilmiş konstitusiyasının ləğv edildiyini açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, yeni konstitusiya hazırlanana qədər əl-Şaraaya müvəqqəti qanunvericilik şurası yaratmaq səlahiyyəti veriləcək.

Əbdül Qaninin sözlərinə görə, ölkədəki bütün silahlı qruplar ləğv edilərək dövlət qurumlarına birləşdiriləcək.

Əsədin devrilməsindən sonra “Heyət Təhrir əl-Şam” faktiki hakim partiya oldu və əsasən üsyançıların nəzarətində olan İdlib əyalətində əvvəllər rəhbərlik etdiyi yerli hökumətin məmurlarından ibarət müvəqqəti hökumət qurdu.

Müvəqqəti hakimiyyət orqanları yeni hökumətin və konstitusiyanın formalaşdırılması üçün hərtərəfli prosesə başlayacaqlarını, o cümlədən milli dialoq konfransının çağırılması və Suriyanın müxtəlif icmalarını dəvət edəcəklərini vəd ediblər, hərçənd tarix hələ müəyyən edilməyib.

Əsədin devrilməsindən sonra keçmiş Suriya ordusunun parçalanması ilə Əl-Şaraa yeni vahid milli ordu və təhlükəsizlik qüvvələrinin yaradılmasını tələb etdi, lakin müvəqqəti administrasiyanın hər birinin öz liderləri və ideologiyası olan keçmiş üsyançıların fərqli fraksiyalarını necə birləşdirə biləcəyi ilə bağlı suallar yarandı.

Suriyada vətəndaş müharibəsinin əvvəlində muxtar anklav yaradan, Əsəd hökumətinin və ya onu devirmək istəyən üsyançıların heç vaxt tam tərəfini tutmayan ABŞ-ın dəstəklədiyi kürd qrupları məsələsi daha da qarışıqdır. Suriyanın şimalında Əsəd rejiminin devrilməsindən sonra kürd qüvvələri ilə “Heyət Təhrir əl-Şam”la əlaqəsi olan, Türkiyənin dəstəklədiyi silahlı qruplar arasında toqquşmalar şiddətlənib.

Kürdlərin rəhbərlik etdiyi Suriya Demokratik Qüvvələri ölkənin silahlı qruplarının çərşənbə günü keçirilən iclasında iştirak etməyib və heç bir şərh verməyib.

Bu ay Davosda keçirilən Dünya İqtisadi Forumunun illik toplantısında Suriyanın yeni xarici işlər naziri və “Heyət Təhrir əl-Şam”ın sözçüsü Əsəd əl-Şibani bildirib ki, ölkə amansız vətəndaş müharibəsindən sağalmağa başladığı bir vaxtda beynəlxalq ictimaiyyətin köməyinə ehtiyac duyur.