BMT-nin Beynəlxalq Məhkəməsi Rusiyanın separatçı üsyançıları maliyyələşdirməsi ilə bağlı qərar çıxarmağa hazırlaşır

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ali məhkəməsi çərşənbə günü Ukraynanın Rusiyanın on il əvvəl ölkənin şərqindəki separatçı üsyançıları maliyyələşdirməsi və yarımadanın ilhaqından sonra Krımın çoxmillətli icmasına qarşı ayrı-seçkilik etməsi ilə bağlı iddiaları ilə bağlı qərar çıxarmalıdır.

Hüquqi cəhətdən məcburi olan yekun qərar təxminən iki il əvvəl genişmiqyaslı müharibəyə çevrilmiş Rusiya və Ukrayna arasında on ildir davam edən münaqişə ilə bağlı Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsindən gözlənilən iki qərardan birincisidir.

2017-ci ildə qaldırılan iş Rusiyanı ayrı-seçkiliyə qarşı və terrorizmin maliyyələşdirilməsinə dair konvensiyaları pozmaqda ittiham edir. Ukrayna məhkəmədən Moskvadan ölkənin şərqində törədilən hücumlara və cinayətlərə, o cümlədən Malayziya Hava Yollarına məxsus MH17 reysinin vurulmasına görə təzminat ödəməsini tələb etmək istəyir.

Rusiyanın dəstəklədiyi üsyançılar 2014-cü il iyulun 17-də təyyarəni vurub, 298 sərnişin və ekipajın hamısını öldürüblər. Rusiya hər hansı əlaqəni inkar edir. Hollandiyanın daxili məhkəməsi 2022-ci ilin noyabrında iki rus və bir moskvayönlü ukraynalını cinayətdə iştirakda ittiham edərək, onları qiyabi olaraq ömürlük həbs cəzasına məhkum edib. Hollandiya və Ukrayna da MH17 ilə bağlı Avropa İnsan Haqları Məhkəməsində Rusiyaya qarşı iş qaldırıb.

Keçən il keçirilən dinləmələrdə ukraynalı vəkil David Zayons demişdi ki, Ukraynanın şərqindəki rusiyayönlü qüvvələr “təhdid və terror kampaniyasının bir hissəsi olaraq dinc əhaliyə hücum ediblər. Rusiya pulu və silahları bu kampaniyanı gücləndirdi”.

Başqa bir ukraynalı hüquqşünas Harold Kox deyib ki, Rusiya Krım yarımadasında “Rusiyanın müdaxiləsindən əvvəl Krımı xarakterizə edən çoxmillətli icmanı ayrı-seçkilik edən rus millətçiliyi ilə əvəz etməyə çalışıb”.

Rusiya vəkilləri Ukraynanın şərqində Moskvayönlü üsyançıların hərəkətlərinin terrorizmə bərabər olmadığını əsas gətirərək dünya məhkəməsini işdən imtina etməyə çağırıblar.

Məhkəmənin cümə günü başqa bir iş üzrə Rusiyanın öz yurisdiksiyasına etirazları ilə bağlı qərar verəcəyi gözlənilir. Onu Ukrayna Rusiya qoşunlarının 24 fevral 2022-ci il tarixdə işğalından sonra qaldırmışdı. Orada iddia edilir ki, Moskva təcavüzü qondarma soyqırım ittihamları əsasında başlayıb. Məhkəmə artıq Rusiyaya işğalı dayandırmaq üçün müvəqqəti qərar vermişdi, Moskva buna məhəl qoymadı.