G7 liderləri Rusiyanın dondurulmuş aktivlərinin girovu ilə Ukraynaya milyardlarla dollar ayırmağa razılaşıblar

AP:  Zəngin demokratik ölkələrin Böyük yeddiliyinin liderləri Rusiya mərkəzi bankının dondurulmuş aktivlərinin faizlərindən əldə edilən gəlirlər hesabına Ukraynaya yaşamaq uğrunda mübarizədə kömək etmək üçün 50 milyard dollarlıq kreditlə bağlı razılığa gəliblər.

G7 liderləri İtaliyada sammitə toplaşdığından müqavilənin təfərrüatları hələ də müzakirə olunurdu, lakin pul ilin sonuna qədər Kiyevə çata bilər.

Bunu, çərşənbə günü sammitdəki rəsmi açıqlamadan əvvəl razılaşmanı təsdiqləyən bir fransız rəsmisi deyib.

Bu plan belə işləyəcək:

Pul haradan gələcək?

Pulun böyük hissəsi ABŞ hökumətinin 300 milyard dollarlıq Rusiya aktivlərindən əldə edilən gözlənilməz gəlirlə dəstəklənəcək kredit şəklində gələcək.

Pulun böyük əksəriyyəti Avropa Birliyi ölkələrində saxlanılır.

Fransa rəsmisi bildirib ki, kreditə əsasən ABŞ zəmanət versə də, o, Avropa pulları və ya digər milli töhfələrlə “artırıla” bilər.

Niyə sadəcə olaraq dondurulmuş aktivlər Ukraynaya verilməsin?

Bunu etmək daha çətindir.

Bir ildən artıqdır ki, müxtəlif ölkələrin rəsmiləri pulların müsadirə olunaraq Ukraynaya göndərilməsinin qanuniliyini müzakirə edirlər.

2022-ci ildə Moskva Ukraynanı işğal edəndə Birləşmiş Ştatlar və müttəfiqləri Rusiya Mərkəzi Bankının daxil olduğu bütün aktivlərini, əsasən də Rusiyadan kənar banklarda saxlanılan pulları dərhal dondurdu.

Aktivlər bloklanıb və Moskva onlara daxil ola bilmir, lakin onlar yenə də Rusiyaya məxsusdur.

Hökumətlər ümumiyyətlə əmlak və ya vəsaitləri asanlıqla dondura bilsələr də, onları Ukraynanın xeyrinə istifadə oluna bilən müsadirə edilmiş aktivlərə çevirmək hüquqi əsas və məhkəmə qərarları da daxil olmaqla əlavə hüquqi prosedur səviyyəsini tələb edir.

Beləliklə, Avropa İttifaqı dondurulmuş aktivlərdən gözlənilməz gəlir əldə etməyi təxirə saldı. Bu pula çıxış asanlaşıb.

Bu ilin əvvəlində ABŞ “REPO haqqında qanun” qəbul etdi. Qanun Bayden administrasiyasına ABŞ-da yerləşən Rusiya hökumətinin 5 milyard dollarlıq aktivlərini ələ keçirməyə və onlardan Ukraynalıların maraqları üçün istifadə etməyə imkan verir. Bu mexanizm hələ də işlənir.

Kredit necə və nə qədər tez istifadə edilə bilər?

Texniki mütəxəssislər bütün detalları işlətməli olacaqlar.

Lakin ABŞ-ın milli təhlükəsizlik müşaviri Cek Sallivan çərşənbə günü deyib ki, məqsəd “Ukraynanın Rusiyanın davam edən təcavüzü ilə üzləşə bilməsi üçün onun iqtisadi, enerji və digər ehtiyaclarını ödəmək üçün lazımi resurslarla təmin etməkdir”.

Digər məqsəd Ukraynaya pulu tez çatdırmaqdır.

Fransa prezidentinin siyasətinə uyğun olaraq adının ictimaiyyətə açıqlanmasına icazə verilməyən fransız rəsmi, təfərrüatların "çox tez hazırlana biləcəyini və hər halda 50 milyard dolların 2024-cü ilin sonuna qədər yatırılacağını" söyləyib.

Müharibə xərcləri bir yana, Ukraynanın ehtiyacları böyükdür. Dünya Bankının Ukraynaya dəymiş zərərlə bağlı fevral ayında dərc etdiyi son qiymətləndirmədə ölkənin yenidən qurulması və bərpası xərclərinin qarşıdakı 10 il ərzində cəmi 486 milyard dollar olacağı təxmin edilir.

Rusiya aktivlərinin dondurulması barədə qərar ABŞ Konqresinin Ukraynaya hərbi yardımın təsdiqini uzun müddət gecikdirməsindən sonra verilib.

Atlantik Şurasının G7 sammitinə həsr edilmiş tədbirində ABŞ-ın Ukraynadakı keçmiş səfiri Con Herbst deyib: “Amerikanın maliyyələşdirməsinin tamamilə etibarlı olmaması faktı bu yola getmək üçün çox vacib əlavə səbəbdir”.

Defolt halında kim tilovda olacaq?

Əgər Rusiya dondurulmuş aktivləri üzərində nəzarəti bərpa edərsə və ya dondurulmuş aktivlər krediti ödəmək üçün kifayət qədər faiz yaratmasa, “onda yükün bölüşdürülməsi məsələsi ortaya çıxacaq”, - deyə Fransa rəsmisi bildirib.

Məmur qeyd edib ki, yükü kimin çiyninə götürəcəyi məsələsi həll edilməlidir.

Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin Avropa, Rusiya və Avrasiya proqramının direktoru Maks Berqmann keçən həftə deyib ki, Avropanın maliyyə nazirləri “Ukrayna defolt elan edərsə, öz ölkələrinin uduzan tərəf olacağından” narahatdırlar.