HƏMAS lideri bir neçə ay əvvəl İranda qonaq evinə qoyulan bomba ilə öldürülüb

The New York Times:  İki iranlı və bir Amerika rəsmisi də daxil olmaqla yeddi Yaxın Şərq rəsmisinin bildirdiyinə görə, Həmasın yüksək səviyyəli lideri İsmayıl Haniyə çərşənbə axşamı Tehranda (İran) qonaq evinə qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilən partlayıcı qurğu ilə öldürülüb.

Beş Yaxın Şərq rəsmisinin sözlərinə görə, bomba təxminən iki ay əvvəl qonaq evində gizlədilib. Qonaq evi İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu tərəfindən idarə olunur və mühafizə olunur və Tehranın şimalında yüksək səviyyəli ərazidə yerləşən Neşat kimi tanınan böyük kompleksin bir hissəsidir.

Haniyə prezidentin andiçmə mərasimi üçün İran paytaxtında olub. Beş məmur bildirib ki, bomba onun qonaq evindəki otağında olduğu məlum olan kimi uzaqdan işə salınıb. Partlayışda bir cangüdən də həlak olub.

İnqilab Keşikçiləri Korpusunun üzvlərindən hadisə ilə bağlı məlumatlandırılan iki İran rəsmisinin sözlərinə görə, partlayış binanı silkələyib, bir neçə pəncərəni sındırıb və xarici divarın qismən uçmasına səbəb olub. Bu cür zərər binanın “New York Times” qəzetində dərc olunmuş fotoşəkilində də görünürdü.

Yaxın Şərq rəsmiləri bildiriblər ki, HƏMAS-ın Qətərdəki siyasi ofisinə rəhbərlik edən Haniyə Tehrana səfəri zamanı bir neçə dəfə qonaq evində qalıb. Bütün məmurlar qətlin məxfi təfərrüatlarını bölüşmək üçün anonimlik şərti ilə danışıblar.

Yaxın Şərq rəsmiləri bildiriblər ki, HƏMAS-ın Qətərdəki siyasi ofisinə rəhbərlik edən Haniyə Tehrana səfəri zamanı bir neçə dəfə qonaq evində qalıb. Bütün məmurlar qətlin məxfi təfərrüatlarını bölüşmək üçün anonimlik şərti ilə danışıblar.

İran və HƏMAS rəsmiləri, həmçinin adının açıqlanmasını istəməyən bir neçə ABŞ rəsmisi də çərşənbə günü deyiblər ki, İsrail qətlə görə məsuliyyət daşıyır, Qətl Yaxın Şərqdə yeni zorakılıq dalğasına səbəb olmaq və Qəzza zolağında müharibəyə son qoymaq üçün davam edən danışıqları pozmaq təhlükəsi yaradır. Haniyə atəşkəs danışıqlarında baş müzakirəçi olub.

İsrail qətlə görə məsuliyyəti açıq şəkildə boynuna almayıb, lakin beş Yaxın Şərq rəsmisinin sözlərinə görə, İsrail kəşfiyyat rəsmiləri dərhal ABŞ və digər Qərb hökumətlərini əməliyyatın təfərrüatları barədə məlumatlandırıblar.

Çərşənbə günü dövlət katibi Antoni Blinken ABŞ-ın gözlənilən sui-qəsd cəhdi ilə bağlı əvvəlcədən heç bir məlumat almadığını bildirib.

Qətldən bir neçə saat sonra İsrailin Həniyəni aprel ayında İranın İsfahan şəhərindəki hərbi bazaya atdığı raketə bənzər raket zərbəsi ilə, ehtimal ki, pilotsuz təyyarə və ya təyyarədən öldürdüyü barədə fərziyyələr yayıldı.

Raket nəzəriyyəsi İsrailin paytaxta belə cəsarətli hava hücumu etmək üçün yenidən İranın hava hücumundan müdafiəsindən necə yayına biləcəyi ilə bağlı suallar doğurub.

Göründüyü kimi, qatillər İranın müdafiəsində fərqli bir boşluqdan istifadə edə biliblər: güclü şəkildə mühafizə olunan binada təhlükəsizlik pozuntusu, bombanın yerləşdirilməsinə və nəticədə partlayana qədər həftələr ərzində gizli qalmasına imkan verdi.

Üç İran rəsmisinin fikrincə, pozuntu İranın kəşfiyyat və təhlükəsizlik xidmətlərinin fəlakətli uğursuzluğu və kompleksdən təcrid, gizli görüşlər və Haniyə kimi mühüm qonaqları yerləşdirmək üçün istifadə edən İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu üçün böyük bir utanc idi.

Qonaq evində bombanın necə gizlədildiyi hələ də qaranlıq qalır. Yaxın Şərq rəsmiləri qətlin planlaşdırılmasının aylar çəkdiyini və kompleksin yaxından izlənilməsini tələb etdiyini bildirib. Qətlin mahiyyətindən danışan iki İran rəsmisi partlayıcının otağa necə və nə vaxt qoyulmasından xəbərsiz olduqlarını bildiriblər.

İsrail sui-qəsdi Haniyə və HƏMAS-ın siyasi rəhbərliyinin digər yüksək səviyyəli üzvlərinin məskunlaşdığı Qətərdən kənarda həyata keçirməyi seçdi. Qətər hökuməti İsrail və HƏMAS arasında Qəzzada atəşkəslə bağlı danışıqlara vasitəçilik edib.

İran rəsmilərinin fotoşəkilləri və açıqlamalarına görə, çərşənbə günü səhər saatlarında baş verən ölümcül partlayış binanın pəncərələrini sındırıb və binanın divarının bir hissəsini dağıdıb. Görünür, o, binanın özündən kənarda minimal ziyana səbəb olub, ehtimal ki, buna bir raket səbəb ola bilərdi.

Yaxın Şərq rəsmiləri, o cümlədən iranlıların dediyinə görə, cihaz yerli vaxtla saat 2 radələrində partlayıb. Rəsmilərin sözlərinə görə, qorxmuş bina işçiləri yüksək səsin mənbəyini axtarmağa tələsiblər və bu, onları Haniyənin cangüdənlə birlikdə olduğu otağa aparıb.

Partlayışdan dərhal sonra əraziyə gələn həkim briqadası kompleksin ərazisində işləyir. Komanda Haniyənin hadisə yerində öldüyünü bildirib. Komanda cangüdəni diriltməyə çalışsa da, o da ölüb.

İki İran rəsmisi bildirib ki, Fələstin İslami Cihad lideri Ziyad əl-Nahala qonşuluqda yaşayırdı. Onun otağına ciddi ziyan dəyməyib, bu, Haniyəyə hücum üçün diqqətlə planlaşdırıldığını göstərir.

HƏMAS-ın Qəzzadakı komandirinin Tehranda olan müavini Xəlil əl-Hayya hadisə yerinə gəlib və həmkarının cəsədini görüb, beş Yaxın Şərq rəsmisi bildirib.

Dərhal xəbərdar edilənlər arasında İranın HƏMAS və “Hizbullah” da daxil olmaqla regiondakı müttəfiqləri ilə sıx əməkdaşlıq edən İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun xarici qolu olan Qüds Qüvvələrinin baş komandanı general C. İsmayıl Qani də var. İran rəsmiləri. Rəsmilər bildiriblər ki, o, gecə yarısı İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xameneiyə xəbər verib.

Partlayışdan 4 saat sonra İnqilab Keşikçiləri Haniyənin öldürüldüyü barədə bəyanat yayıb. Üç İran rəsmisinin bildirdiyinə görə, səhər saat 7-də Xamneyi öz iqamətgahında İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərini fövqəladə iclasa çağırıb və o, İsrailə cavab zərbəsi endirməyi əmr edib.

Tehran İranın yeni prezidenti Məsud Pezeşkianın inaqurasiya mərasimi üçün gücləndirilmiş təhlükəsizlik tədbirləri görüb. Bu mərasimdə 86 ölkədən yüksək səviyyəli hökumət rəsmiləri, hərbi rəhbərlər və yüksək vəzifəli şəxslər Tehranın mərkəzindəki parlamentdə bir araya gəlib.

Haniyə çərşənbə axşamı andiçmə mərasimi zamanı şən və zəfərli görünürdü, yeni prezidenti inauqurasiya nitqindən sonra qucaqladı və iki nəfər qələbə üçün əllərini qaldırıblar.

İranda bu öldürmə üsulu şayiələrə və mübahisələrə səbəb olub. İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun xəbər agentliyi olan “Təsnim” Xəbər Agentliyinin verdiyi məlumata görə, şahidlər raketə bənzər obyektin Haniyənin otağının pəncərəsinə dəyib partladığını bildirib.

Lakin hücumla bağlı məlumatlandırılan iki İran təhlükəsizlik rəsmisi partlayışın Haniyənin otağında baş verdiyini təsdiqləyib və ilkin araşdırmaların partlayıcının əvvəlcədən oraya yerləşdirildiyini göstərdiyini bildirib.

Onlar hücumun dəqiqliyini və mürəkkəbliyini İsrailin 2020-ci ildə İranın ən yaxşı nüvə alimi Möhsün Fəxrizadəni öldürmək üçün istifadə etdiyi süni intellektli uzaqdan idarə olunan robot silahına bənzər taktika kimi təsvir ediblər.

İsrailin ölkə hüdudlarından kənarda sui-qəsd əməliyyatları əsasən ölkənin xarici kəşfiyyat xidməti olan “Mossad” tərəfindən həyata keçirilir. “Mossad”ın rəhbəri David Barni yanvar ayında demişdi ki, onun ofisinin İsraildə 7 oktyabr hücumlarının arxasında duran HƏMAS qruplaşmasının liderlərini ovlamaq “öhdəliyi” var.

Barni 1972-ci il Olimpiadasında İsrail idmançılarının terrorçular tərəfindən öldürülməsinə toxunaraq, "Eynən Münhen qətliamından sonra olduğu kimi, vaxt aparacaq, lakin bizim əllərimiz onları harada olsalar, tapacaq" - deyib.

c.2024 The New York Times Company