Türkiyə İsraillə ticarətin dayandırıldığını bildirib

Reuters:  Türkiyənin Qəzzada daimi atəşkəs və humanitar yardım əldə olunana qədər İsraillə ildə 7 milyard dollarlıq ticarəti bərpa etməyəcəyini bildirən Türkiyə cümə günü İsrailin münaqişə səbəbindən ticarəti dayandıran əsas tərəfdaşlarından ilki olduğunu bildirib.

Ticarət naziri Ömər Bolat bildirib ki, İsrailin "güzəştsiz mövqeyi" və İsrailin yeni hücuma başlamaqla hədələdiyi Qəzza zolağının cənubundakı Rəfah bölgəsində vəziyyətin pisləşməsi Türkiyəni bütün ixrac və idxalı dayandırmağa vadar edib.

İsrailin xarici işlər naziri İsrael Kats Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın qərarını tənqid edərək, bunun beynəlxalq ticarət razılaşmalarını pozduğunu və “diktatorun davranışı” olduğunu deyib.

Qəzzanı idarə edən HƏMAS bu qərarı cəsarətli və Fələstinin hüquqlarını dəstəkləyən bir addım kimi qiymətləndirib.

“Biz (Qəzzada) daimi atəşkəs əldə olunana və humanitar yardım fasiləsiz təmin olunana qədər İsrailə ixrac və idxalı dayandırmaq qərarına gəldik”, - nazir Bolat bildirib.

O, aprel ayı ticarət məlumatlarını açıqlayarkən əlavə edib ki, Türkiyə "fələstinli qardaşlarımızla bu qərardan təsirlənməmələri üçün alternativ tənzimləmələr üzərində danışıqlar aparır".

Ötən ay Türkiyə İsrailin Ankaranın Qəzzaya hava yolu ilə humanitar yardım əməliyyatlarında iştirakına icazə verməməsi səbəbindən 54 məhsul kateqoriyasından polad, gübrə və təyyarə yanacağının ixracını məhdudlaşdırıb.

Ötən il Türkiyənin ixracı 5,4 milyard dollar, İsrail idxalı isə 1,6 milyard dollar təşkil edən ticarəti hazırda dayandırılıb.

Türkiyənin İsrailə əsas ixracı polad, nəqliyyat vasitələri, plastik məmulatlar, elektrik cihazları və avadanlıqlardır, idxalda isə yanacaq üstünlük təşkil edir ki, bu da ötən il 634 milyon dollar dəyərindədir.

Dolayı yollar

Dörd ixrac sektoru mənbəsinin “Reuters” agentliyinə verdiyi məlumata görə, Türkiyə ikitərəfli ticarəti dayandırdıqdan sonra çoxlu sifarişləri olan türk ixracatçıları mallarını üçüncü ölkələr vasitəsilə İsrailə göndərmək üçün yollar axtarırlar.

Kats İsrailin idxalı və ixracı üçün limanların bağlanmasının ticarət razılaşmalarına məhəl qoymamaq olduğunu qeyd edərək, X sosial mediada İsrailin Türkiyə ilə ticarət üçün alternativlər üzərində çalışacağını əlavə edib.

Türkiyə İsrailin Qəzzaya hərbi kampaniyasını pisləyib, Qəzzaya minlərlə ton humanitar yardım göndərib və bu həftə Cənubi Afrikanın Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsində (ICJ) İsrailə qarşı soyqırım iddiasına qoşulacağını bildirib.

Lakin Ərdoğanın sərt ritorikasına rəğmən Türkiyənin ötən aya qədər İsraillə ticarət əlaqələrini davam etdirmək qərarı ölkə daxilində əks reaksiyaya səbəb olub və hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) mart ayında keçirilən milli yerli seçkilərdəki nəticələrinə təsir edib.

HƏMAS cümə günü bildirib ki, Türkiyənin İsraillə ticarətini kəsməsi “cəsarətli qərar və türk xalqının Fələstinin hüquqlarına və öz müqəddəratını təyin etməsinə uzun müddətdir verdiyi dəstəyin əksidir”.

Türkiyə HƏMAS liderləri ilə əlaqələr saxlayır və onu terror qruplaşması hesab etmir.

HƏMAS yaraqlılarının oktyabrın 7-də İsrailin cənubuna hücumunda 1200-ə yaxın adamı öldürməsi və 253 nəfəri girov götürməsindən sonra Fələstin səhiyyə rəsmiləri İsrailin təxminən 7 aydır davam edən hərbi hücumunda Qəzzada 34 mindən çox adamın həlak olduğunu bildirib.