Keçmiş taksi sürcüsü: 'Hələ də başqa iş tapa bilməmişəm'

Azərbaycanda taksi minik avtomobillərinin orta yaşı 15-dən 7-yə düşüb. Bu barədə Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyinin (AYNA) yaydığı məlumatda bildirilir. Agentlik bunu "islahatların nəticəsi" kimi dəyərləndirib.

Ötən il iyulun 1-dən Nazirlər Kabineti "Müntəzəm və taksi minik avtomobili ilə sərnişin daşımalarında istifadə olunan avtonəqliyyat vasitələrinin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər" müəyyən etdi. Sənədə görə, buraxılış tarixindən 15 ildən artıq müddət keçən minik avtomobilləri taksi kimi sərnişin daşımalarında istifadə oluna bilməz.

Həmin tarixdən taksi fəaliyyətinə icazə almaq üçün avtomobillərin yaşı 8 ildən az olmalıdır. Tələblərdə avtomobilin texniki göstəriciləri ilə bağlı başqa məsələlər də yer alırdı.

Bütün bu dəyişikliklərdən sonra taksilərin sayında azalma, qiymətlərdə isə artım baş verdiyi bildirilir. Üstəlik, əvvəllər taksi fəaliyyəti ilə məşğul olduğunu söyləyən bir çox insanlar işsiz qalıb iş tapa bilmədiklərindən də şikayətlənirlər.

Bakıda 10 il taksi sürücülüyü fəaliyyəti ilə məşğul olduğunu söyləyən Bəhruz Əhmədov deyir ki, sürdüyü avtomobil yeni texniki parametrlərə uyğun olmadığına görə keçən ilin iyulundan işsiz qalıb: "Hələ də başqa iş tapa bilməmişəm. Sürdüyüm maşını satıb yenisini ala da bilmirəm, çünki qiymətlərdə fərq çox böyükdür. Elə şirkətlər var ki, maşını onlar verir, sən də sürüb günlük plan verirsən. Amma o şirkətlər adama elə günlük plan qoyurlar ki, ya sükanın arxasında yatmalısan, ya da təkcə onlara plan verib özün ac qalmalısan".

Lakin rəsmi statistika olmadığından taksi sahəsində qanunvericiliyə dəyişikliklərdən sonra işsiz qalan şəxslərin sayını dəqiq müəyyən etmək çətindir.

Mövzu ilə bağlı taksi fəaliyyəti göstərən şirkətlərin rəhbər şəxsləri ilə danışmaq mümkün olmayıb. Amma AYNA-dan "Turan"a bildirilib ki, 2024-cü ildə taksi daşımalarında 13 min 513 sahibkara buraxılış vəsiqəsi verilib, taksi minik avtomobillərinə verilən buraxılış kartlarının sayı isə 21 min 620 ədəd olub: "Buraxılış kartı alan taksilərin 35 faizi 2020-2024-cü illərdə istehsal olunan avtomobillərdir. 13 taksi operatoruna icazə verilib. Təxminən 34 min 198 taksi sürücüsü təlimdən keçib".

Agentlikdən verilən məlumata görə, 2024-cü ilin dekabrında taksi sifarişlərinin sayında əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisə 31-32 faiz azalma müşahidə edilib. Vurğulanıb ki, islahatların məqsədi qiymətlərin artırılması deyil, taksi xidmətlərinin keyfiyyətini yüksəltməkdir.

İqtisadçı Zöhrab İsmayıl isə AzadlıqRadiosuna bildirib ki, taksi kimi istifadə olunan nəqliyyat vasitələrinin yaşı azaldıqca taksilərin sayı azalır və bu proses davam edəcək: "Təbii ki, qiymətlər də qalxacaq".

Ekspertin sözlərinə görə, bu taksilərin bir hissəsi xırda sahibkarların idi: "Onlar beş-on maşın almışdılar. İndi onlar həmin maşınları satırlar və beş maşın yerinə ili taksi xidməti üçün yararlı iki maşın alırlar. Ona görə də həmin o avtomobil fondunu bərpa etmək üçün vaxt lazımdır".

Z.İsmayıl işsiz qalan sürücülərin işlə təmin olunmadığına diqqət çəkir: "Təəssüf ki, Azərbaycanda işsizliklə bağlı siyasət, ümumiyyətlə, metodologiya işsiz vətəndaşların xeyrinə deyil. Ona görə də həmin işsiz qalan sürücülərin hansısa təzminat və ya işsizlikdən sığorta almasını gözləmək sadəlövhlük olar. Baxmayaraq ki, çoxunun lisenziyası, nişanı, VÖEN-i var idi. Sosial paketlərdən çox danışırlar, amma faktiki olaraq bu paketlər sosial zümrəyə yönəlik deyil. Bu, sadəcə pensiyaçıların, əlilliyi olan şəxslərin acından ölməməyi üçün bir ödənişlərdir".

İqtisadçı vurğulayır ki, taksi sürücülərinin çoxu məhz işsizlikdən sürücülüyə qaçırdılar: "İndi qaçmağa yer də yoxdur. Ölkədə işsizlərin real sayını nə hökumət, nə ictimaiyyət bilir. Amma biz muzdlu işlə təmin olunanlarla əmək qabiliyyəti olanların faiz fərqini götürəndə Azərbaycanda işsizlik rəsmi açıqlanan rəqəmlərdən dəfələrlə çoxdur".

Azərbaycanda 5 milyon civarında əməkqabiliyyətli insanın olduğu bildirilir. Rəsmi rəqəmlərə görə, hazırda ölkədə cəmi 5 faiz işsiz var. Amma müstəqil ekspertlər bu rəqəmə şübhə ilə yanaşırlar.

Hazırda taksilərin sayını da öyrənmək mümkün olmayıb. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin rəsmiləri ötən ilin yayında bildirmişdilər ki, əvvəllər Bakıda 65-70 min taksi fəaliyyət göstərirdi, indi isə bu, 35 minə düşüb.

Qiymətlərə gəlincə isə, ayrı-ayrı vətəndaşların bildirməsinə görə, son illər taksi xidmətlərində 20 faizə yaxın bahalaşma var.