SAM rəhbəri NABUCCO WEST və TAP-ın üstünlük və qüsurları barədə

Yaxın 6-9 ayda “Şahdəniz” konsorsiumu Avropaya qaz nəqli üzrə marşrut seçimi etməlidir. Bu barədə Azərbaycan Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Fərhad Məmmədov Bakıda “Xəzər hövzəsində enerji təhlükəsizliyinin təmini və mühüm enerji infrastrukturlarının mühafizəsində NATO-nun rolu” mövzusunda beynəlxalq konfransda bildirib.

Onun sözlərinə görə, tədarükün səmərəliliyi və mənfəətliliyinə nail olmaq üçün 20-25 ildə bazarın tələbatı və sabit qaz qəbulu nəzərə alınmalıdır. 

Məmmədov iki əsas marşrutun - Nabucco West və TAP-ın (Transadriatik boru kəməri) müzakirə edildiyini bildirdi. O diqqəti hər iki variantın üstünlüyü və çatışmazlıqlarına cəlb etdi. Nabucco West-in üstünlüyü – bir təchizatçıdan asılılığın nəticəsi kimi boru kəmərinin Balkan hissəsində qazın qiymətinin yüksək olmasıdır; mövcud boru kəmərləri sistemləri vasitəsilə Nabucco West boyunca yerləşən ölkələrin (Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan, Avstriya) Qərbi Balkanlarla (Serbiya, Xorvatiya, Bosniya və Hersoqovina) birləşdirmək imkanı var, bundan sonra onlar «Şahdəniz-2»dən 10 mlrd m3 həcmində birinci partiya qaz üçün dayanıqlı bazar ola bilər; daha sonra «Şahdəniz» konsorsiumu Almaniya bazarına çıxış əldə edəcək. Nabucco West-in çatışmazlığı onun tranzit ölkələrinin çox məhdud bazarının olması ilə bağlıdır. Üstəlik, Yaxın Şərq və Şimalı Afrikadan qaz nəqli perspektivləri nəzərə alındıqda qiymətlərin kəskin azalması və tələbatın düşməsi ehtimalı var. Bundan əlavə, Rumıniya şelfində qazın tapılması ona olan tələbatı azaldıb. Ən neqativ moment isə boru kəmərinin layihəsinin daim dəyişikliklərə məruz qalmasıdır. 

«Əgər Nabucco West bir dəfə də «Şahdəniz» iştirakçılarına layihənin (Front End Engenering Design) texniki dizaynının dəyişidirilməsi xahişi ilə müraciət etsə, onda onun yekun variantının hazırlanmasına bir il vaxt sərf olunacaq» - deyə SAM rəhbəri aydınlıq gətirdi.

TAP-ın üstünlüklərinə gəldikdə, Məmmədov bildirdi ki, İtaliya bazarında qazın qiyməti Qərbi Avropadan 20%, Nabucco West-in sonuncu məntəqəsi olan Avstriya Baumqartenindən isə 5% çoxdur. Bundan əlavə, TAP konsorsiumu İoniysk-Adriatik boru kəmərini dəstəkləyən Xorvatiya və Bosniyanın qaz nəqli sistemləri operatorları ilə razılaşma imzalayıb. Nəticədə TAP-dan bu boru kəməri ilə qaz Albaniya, Çernoqoriya, Bosniya və Hersoqovina və Xorvatiyaya gedə bilər. Ancaq maliyyə böhranı nəticəsində İtaliyada qazın istifadəsinin azalması, digər regionlardan maye qazın nəqli perspektivləri İtaliya bazarında qiymətləri aşağı sala bilər. Yekunda Məmmədov qeyd edib ki, «Şəhdəniz» konsorsiumun layihənin iki mərhələsinin işlənilməsi və ixrac marşrutunun seçimi ilə bağlı qərarı bundan sonra da ləngitməsi Avropa bazarının digər istehsalçılar - İraq, Qətar, Şimalı Afrika və Şərqi Aralıq dənizi regionları tərəfindən tutulması ilə nəticələnə bilər. --06С--