Rusiyanın Azərbaycanda maraqları: retrospektiv təhlil və perspektiv baxış
Keçmiş Sovet məkanı
-
Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında əməkdaşlığın hüquqi əsasını 170-dən çox dövlətlərarası, hökumətlərarası və idarələrarası müqavilə və sazişlər, o cümlədən iqtisadi sahədə 50-yə yaxın sənəd təşkil edir. İki ölkə arasında 1997-ci il 3 iyulda dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında Müqavilə, 3 iyul 2008-ci ildə dostluq və strateji tərəfdaşlıq Bəyannamə, 2022-ci il fevralın 22-də Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında Müttəfiqlik Əməkdaşlığı haqqında Bəyannamə[1] və 2024-cü il yanvarın 22-də “2024-2026-cı illər üçün əməkdaşlığın əsas istiqamətlərinin inkişafı üzrə Yol Xəritəsi”[2] imzalanıb.
-
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Bakıda Rusiya prezidenti Vladimir Putini qəbul etdikdən və bunun ardınca SOCAR və "Qazprom" arasında qaz biznesində əməkdaşlıq haqqında saziş imzalandıqdan sonra Ukrayna bloqosferi Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətini (SOCAR) boykot etmək çağırışına başladı. Bu reaksiya Rusiyanın davam edən təcavüzü nəticəsində bərbad vəziyyətə düşmüş Ukraynada mürəkkəb emosiyalar və siyasi hesablaşmalar şəbəkəsini əks etdirir. Ukrayna hakimiyyəti bu məsələ ilə bağlı susur və cəmiyyətdə, görünür, ümumi laqeydlik hissi hökm sürür, baxmayaraq ki, üstünlük təşkil edən əhval-ruhiyyə açıqlıqdan uzaqdır.
-
Azərbaycanda Rusiya kapitalı ilə 1270 müəssisə fəaliyyət göstərir. Onların arasında investisiya qoyuluşlarının həcminə görə “Lukoil” öndə gəlir. “Lukoil” Rusiyanın Azərbaycanın neft sektorunda enerji maraqlarının ifadə edən əsas şirkətidir. “Lukoil” Azərbaycanın neft sektorunda yalnız kəşfiyyat, hasilat və nəql işlərinə deyil, həmçinin marketinq və satış fəaliyyətinə də cəlb olunur. Belə ki, “Lukoil” Qrupu[1] Azərbaycanda neft məhsullarının pərakəndə satışı bazarında 1993-cü ildən etibarən 63 yanacaqdoldurma məntəqəsi və təxminən 6400 m3 anbar tutumu olan 1 neft bazası ilə təmsil olunur[2].
-
“Qazprom” la SOCAR arasında strateji tərəfdaşlığı genişləndirmək barədə razılıq əldə ediləndən dərhal sonra Ukraynalı istehlakçıların SOCAR-ın yanacaq doldurma məntəqələrini boykot etməsi ilə bağlı kampaniyaya[1] cavab olaraq Azərbaycanın hökümətyönlü[2] və rusiyayönlü[3] mətbuatı[4] rəsmi Kiyev əleyhinə yazılar dərc edib. Türkiyədə Fələstini dəstəkləyən fəallar İsrailə yanacaq satdığına görə 31 may 2024-cü ildə SOCAR-ın İstanbul ofisinə hucum təşkil edib[5]. SOCAR Ukrayna və Türkiyədən əlavə Gürcüstan, Rumıniya, İsveçrədə “SOCAR”, eləcə də Avstriyada "A1" brendi altında fəaliyyət göstərən yanacaqdoldurma məntəqələri şəbəkəsinə malikdir[6].
Rəy yaz