Yolu gedənlər ona hakim olacaqlarmı?

Fransa prezidenti Emmanuel Makronun təşəbbüsü ilə Avropa Siyasi Birliyi  liderlərinin forumu çərçivəsində keçirilən Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşü başa çatdıqdan sonra məxfilik pərdəsinə büründü.

Görüş ekstraordinar idi və Azərbaycanla Ermənistan arasında qanlı hərbi gərginliyin nəticəsi idi ki, onun da apogeyi 12-13 sentyabr tarixlərində iki ölkənin delimitasiya olunmamış sərhədində döyüşlər oldu.

Avropalı tərəfdaşların vasitəçiliyilə baş tutan Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin sayca bu beşinci görüşü plan üzrə noyabr ayında olmalıydı, lakin fövqəladə sərhəd vəziyyətilə əlaqədar  irəli çəkildi.

Praqada liderlərin görüşü Türkiyə prezidenti Ərdoğanın iştirakı ilə Paşinyan-Əliyev, Makron-Mişel-Əliyev-Paşinyan, Ərdoğan-Paşinyan formatlarında keçirilib.

Gündəlik açıqlanmayıb. Lakin əvvəla, nəzərə alsaq ki, bu Avropa görüşü avqustun 31-də Brüsseldə Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin himayəsilə keçirilən dördüncü görüşün davamıdır, o zaman belə qənaətə gəlmək olar ki, danışıqlar masasında sülh müqaviləsinə dair aspektlər, humanitar, kommunikasiya və sərhəd məsələləri olub. Bütün bu məsələlər o zaman razılaşdırılmış və fəaliyyətə qəbul edilmiş kimi açıqlanmışdı.

İkincisi, bir faktı nəzərdən qaçırmaq olmaz ki, avqustun 31-də əldə olunmuş razılaşmalara baxmayaraq, iki həftə sonra dünya iki ölkə arasında münaqişənin eskalasiyasını müşahidə etdi. Bu, ondan xəbər verir ki, danışıqlar dalana dirənib. Erməni icması Paşiyanı Əliyevi dinləməməyə və Dağlıq Qarabağın ermənilərin yaşadığı  ərazilərinin statusu həll olunmadan Azərbaycanla sülh imzalamamağa çağırır.

Ermənistanın keçmiş xarici işlər naziri Vardan Oskanyan qeyd edib ki, Paşinyan ilk növbədə sülh müqaviləsinin imzalanması üçün konkret müddətlərin müəyyən edilməsilə bağlı məcburiyyətdən boyun qaçırmalı, sonra isə Azərbaycanın diqtə etdiyi və zorla qəbul etdirdiyi gündəmdən bütün vasitələrlə kənara çıxmağa çalışmalıdır.

Bu bəyanat oktyabrın 5-də Paşinyanın parlamentdə sülh gündəliyinin həyata keçirilməsinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürdüyünü bəyan etdikdən sonra verilib.

"Mən təsdiq edirəm ki, biz sülh gündəliyinə sadiqik və təsdiq edirəm ki, sonuncu müsahibəmdə dediklərimi - sülh gündəliyinin bu formul üzrə həyata keçirilməsinin məsuliyyətini -öz üzərimə götürürəm. Bu gündəliyin həyata keçirilməsində parlament çoxluğunun və xalqın dəstəyini gözləyirəm”, - Paşinyan deyib.

O həmçinin bildirib ki, “yolu görür və onunla hərəkət etməyə hazırdır”.

Görüşdən sonra ilk səslənən ümidverici vəhy ərdoğanın bəyanatı oldu:

Hələlik danışıqlardan sonrakı ənənəvi bəyanatlar olmadığına görə biz Paşinyanın bəyanatının olduğunu və Əliyev və Ərdoğanla görüşlər zamanı praktikaya tətbiq edildiyini deyə edə bilmərik. Görüşdən sonra ilk ümidverici açıqlama Ərdoğanın bəyanatı oldu: "Ermənistanın baş naziri Paşinyanla görüşümüz oldu. Mən səmimiyyətlə inanıram ki, biz regionda mehriban qonşuluq münasibətləri əsasında tam normallaşma üzrə məqsədimizə nail ola biləcəyik".

Bir qədər sonra Əliyev dördtərəfli görüşdən sonra mətbuata açıqlamasında deyib: "İndi sülh prosesi sürətlənib… Nazirlər tezliklə ikinci dəfə görüşəcəklər. Biz iki ölkənin işçi qruplarına birlikdə toplaşmağı və bir neçə  gün ərzində sülh sazişinin mətninin hazırlanması üzərində işləməyi təklif etdik. Bizim niyyətimiz bundan ibarətdir”.

Hələlik görüş təşkilatçılarının rəsmi bəyanatı səslənməyib....