Amerika Birləşmiş Ştatlarının Rusiya ilə siyasi və diplomatik münasibətlər gərginləşib

Bakı/19.03.21/Turan: Martın 17-də ABŞ prezidenti Co Bayden jurnalist Corc Stefanopulosa müsahibəsində Rusiya prezidenti Vladimir Putini qatil adlandırandan, Rusiyanı ötən ildəki prezident seçkilərinə müdaxilə etməkdə ittiham edəndən və Putinin bunun hesabını ödəcəyini deyəndən sonra Kreml öz Vaşinqtondakı səfirini geri çağırdı.

V.Putin Baydənə sağlamlıq arzulayıb və canlı yayımda danışmağa çağırıb. Baydenin administrasiyasından isə buna «prezidentin vaxtı yoxdur» cavabı gəlib.

Bunun fonunda ABŞ prezidenti Co Bayden Azərbaycan dövlət başçısı İlham Əliyevə Novruz Bayramı ilə əlaqədar təbrik məktubu ünvanlayıb. Məktubda regional barışıq məsələlərinin həlli istiqamətində ABŞ-ın Azərbaycanla birgə çalışmaq istəyi və iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və Xəzər dənizində enerji imkanlarının inkişafı ilə bağlı Azərbaycanın səylərinə dəstəyi ifadə olunub. Orada həmçinin ABŞ-ın iqtisadi əməkdaşlıq üçün yeni imkanları nəzərdən keçirmək arzusunda olduğu deyilir.

Digər tərəfdən 44 günlük Qarabağ müharibəsindən sonra yeni regional iqtisadi və nəqliyyat layihələrdə Rusiyanın geniş iştirakı Azərbaycanla Rusiyanın münasibətlərini dərinləşdirdi. Üstəlik də Qarabağda Rusiya sülhməramlı qüvvələri yerləşdirilib.

Belə olan halda ABŞ-la Rusiyanın münasibətlərinin gərginləşməsi fonunda Azərbaycan hansı mövqe seçəcək? Həmin gərginləşməsi Azərbaycana necə təsir göstərəcək?

Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü Elman Nəsirov Turana bildirib ki, Amerika Birləşmiş Ştatları -Rusiya münasibətləri ən mürəkkəb dövrünü yaşamaqdadır. «Əslində ABŞ-la Rusiyanın münasibətləri həmişə ziqzaqvari inkişaf yolu ilə seçilib. Onlar bir birinə yumşaq dili ilə desək bir birinə həmişə rəqib kimi baxıblar. Amma Bayden artıq prezidentliyə başladıqdan sonra münasibətlərin gərginləşmə tempi artmaqdadır və gərginliyin zirvə nöqtəsi Baydenin açıq şəkildə Putini qatil adlandırması olub. Bu artıq o deməkdir ki, bütün körpülər yandırılıb və Rusiya tərəfi Bayden administrasiyasına qarşı analoji davranış həyata keçirəcəyini bildirib».

Deputat qeyd edib ki, iki dövlərin arasındakı münasibətlərin daha da gərginləşməsi istisna edilmir, lakin bunun Azərbaycana ciddi təsiri olmayacaq. «Bu reallıqda bir daha əmin olursan ki, Ulu Öndər Heydər Əliyev necə dəqiq, dürüst və düşünülmüş siyasətin əsasını qurub. Bu da müxtəlif güc mərkəzlərinə bərabər məsafədə dayanmaq, milli maraqları hər şeydən üstün tutmaq, müstəqil siyasət həyata keçirmək və heç bir tərəfin yanında birmənalı şəkildə mövqe almamaqdır. Həmin siyasəti bu gün sürətlə dəyişən dünyamızın geosiyasi reallıqlarına adekvat olaraq Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev də həyata keçirir».

E.Nəsirov vurğulayıb ki, NATO-nun və Rusiyanın hərbi rəhbərliyi məhz Bakı şəhərinsə 6 dəfə görüşlər keçirib. «Bu da onunla bağlıdır ki, Azərbaycan Prezidentinin yeritdiyi xarici siyasət sayəsində bizim həm Rusiya ilə tərəfdaş olmuşuq, həm də ABŞ-la tərəfdaş münasibətlərimiz var. Bu da həmin görüşlərin Bakıda keçirilməsini təmin edib. Ona görə də Azərbaycana heç bir halda təzyiqlərdən söhbət gedə bilməz».

Komitə üzvü hesab edir ki, ABŞ və Rusiya kimi iki nəhəng fövqəldövlətlər arasında münasibətlərin həddindən artıq pisləşməsi çox böyük təhlükələr yarada bilər. «Belə olan vəziyyətdə Azərbaycan dövlətinin tutduğu mövqe hətta NATO ilə Rusiya hərbi rəhbərliyin arasında Bakıda 7-ci görüşün keçirilməsini şərtləndirə bilər».

Politoloq Elxan Şahinoğlu AzadlıqRadiosuna bildirib ki, müharibədən sonra Azərbaycanın Rusiya ilə əməkdaşlığı artıb, digər tərəfdən də ABŞ-la münasibətlər mövcuddur. «Düzdür, Rusiyanın siyasətindən narazı qaldığımız məqamlar da var. Rusiya sülhməramlıların Qarabağdakı fəaliyyətində problemlərin olmasından söhbət gedir. ABŞ-la da münasibətlərimiz var, amma Co Bayden prezident seçiləndən sonra Amerika ilə Azərbaycanın münasibətləri haqqında hələ ki, tam təsəvvürümüz yoxdur. Çünki Bayden keçmişdə erməni lobbisi ilə sıx bağlı olub, Azərbaycana qarşı 907-ci düzəlişin həmmüəlliflərindən biri olub».

Ekspert qeyd edib ki, Azərbaycan kiçik dövlətdir və böyük dövlətlər arasında seçim etməyəcək. «Bu gün Bayden İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərib, orada enerji və iqtisadi əməkdaşlığından danışır və biz hər zaman Amerika ilə belə əməkdaşlıq etmişik. Biz Rusiyaya görə Amerika ilə əməkdaşlıqdan imtina etməyəcəyik. Amma ABŞ-ın belə istəyi olsa da, Rusiya ilə də əməkdaşlıqdan imtina etməyəcəyik. Bizim öz milli və təhlükəsizlik maraqlarımız var. Yəni, Rusiya ilə regional əməkdaşlığımızı davam etdirəcəyik, Amerika ilə də sıx təmaslarımız olacaq və iki böyük dövlət arasında seçim etməyəcəyik».

Ekspert hesab edir ki, ABŞ-la Rusiyanın münasibətlərinin gərginləşməsindən Ermənistan problem yaşaya bilər. «Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan bu günlərdə ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenlə telefonla danışmışdı. Hesab edirəm ki, bu telefon danışığı Kremldə müəyyən sualları doğurub. Yəni, Paşinyan bundan sonra Amerika ilə daha çox yaxınlaşmaq istəsə, bu Ermənistanla Rusiyanın münasibətlərində ciddi problem yarada bilər və Azərbaycan bundan bir az faydalana bilər. Digər tərəfdən Azərbaycan hakimiyyəti bunu nəzərə alaraq Amerika ilə tərəfdaşlıq münasibətlərini davam etdirsə də, ABŞ-la münasibətlərini daha üst səviyyəsinə qaldırmayacaq».