Media-icmal 14.01.19

2018-ci ilin nəticələrinə görə Azərbaycanın inkişaf dinamikası, struktur islahatlarından gözləntilər, gənclər arasında cinayətkarlığın genişlənməsi, cəmiyyətdə sosiallaşmanın azalması və s. məsələlər bugünki (14 yanvar, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

İnkişaf dinamikasının əsası-müstəqil iqtisadiyyat

"Azərbaycan" qəzeti "İnamlı yüksəliş, davamlı tərəqqi" sərlövhəli məqalədə Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan 2019-cu il yanvarın 11-də keçirilmiş iclası fonunda ölkənin ümumi inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, prezident İlham Əliyevin yeni inkişaf konsepsiyasının uğurlu icrası ilə 2018-ci il də daxili və xarici siyasətdə mühüm nailiyyətlərlə yadda qalıb.

Müəllif Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında İlham Əliyevin ötən ilin uğurlarını dəyərləndirərkən bu məsələlərə bir daha toxunduğunu bildirir: "Dövlət başçısı vurğuladı ki, dünyada və bölgədə gedən proseslərdən asılı olmayaraq, ölkəmiz uğurla, sürətlə inkişaf edib, 2018-ci il tarixə dərin iqtisadi islahatlar ili kimi düşüb".

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı İlham Əliyev öncə regionların üçüncü sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramının icrasına toxunaraq beşillik proqramın artıqlaması ilə yerinə yetirildiyini deyib, nəticələri barədə danışıb, regionların dördüncü sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramının da hazır olduğunu bildirib.

Yazıda vurğulanır ki, ixrac barədə danışan dövlət başçısı ixracın 36% artaraq 19 milyard dollar, bu sahədə müsbət saldonun 8,6 milyard dollar təşkil etdiyini bildirib.

2018-ci ildə Azərbaycana 2 milyon 850 min xarici vətəndaş gəldiyini, onların Azərbaycanda 2 milyard dollar pul xərclədiklərini bəyan edib və bunu ölkədəki düşünülmüş iqtisadi siyasətin nəticəsi adlandırıb.

Müəllif deyir ki, İ.Əliyevin rəhbərliyi dövründə (2003-2018-ci illər) ümumi daxili məhsul 3,2 dəfə, büdcə gəlirləri 13,5 dəfə, strateji valyuta ehtiyatları 28 dəfə, xarici ticarət dövriyyəsi 4,6 dəfə, ixracın həcmi isə 6 dəfə artıb.

Yazı müəllifi vurğulayır ki, dövlət başçısı bu uğurları ölkədəki islahatların, biznes-investisiya mühitinin yaxşılaşdırılmasının, sahibkarlığa verilən dəstəyin nəticəsi kimi dəyərləndirib.

Müəllif hesab edir ki, bütün bunlar, İlham Əliyevin də dediyi kimi, heç kimdən asılı olmayan Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafının əsas göstəriciləridir.

Son olaraq isə müəllif deyir ki, əldə edilən bu nailiyyətlər və reallaşmaqda olan yeni-yeni sosial-iqtisadi layihələr onu deməyə əsas verir ki, 2019-cu ildə də qarşıya qoyulan bütün vəzifələr uğurla icra ediləcək, Azərbaycan iqtisadiyyatı öz inkişaf dinamikasını qoruyub saxlayacaq.

Bəzi nazirlik və komitələr...

"Modern.az"da isə "Bəzi nazirliklər, agentliklər, komitələr birləşdirilə bilər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə struktur islahatı zərurətini Milli Məclisin deputatı Yevda Abramovla müzakirə edir.

Yazıda deyilir ki, bu il yanvarın 11-də Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin yekunlarına həsr edilmiş iclasında prezident İlham Əliyev çıxışının bir hissəsini islahatlar məsələsinə həsr edərək ciddi struktur islahatlarının anonsunu verib: "Bilirsiniz, mən əldə edilmiş uğurlar haqqında həmişə danışmağa hazıram və fəxr ediləsi məsələlər kifayət qədər çoxdur. Ancaq mən həmişə, necə deyərlər, narazı oluram. Çünki mən istəyirəm ki, daha yaxşı olsun. İstəyirəm ki, bu pozuntular olmasın, harada ki mümkündür, biz maksimum dərəcədə öz imkanlarımızdan istifadə edək ki, işlər daha da yaxşı getsin. Kadr islahatı da bu məqsədi daşıyır. İndi struktur islahatı gözlənilir. Çünki idarəetmədə struktur köhnəlib. Yeni idarəetmə strukturu daha çevik, daha yığcam, daha məqsədyönlü olmalıdır".

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı hazırda idarəetmə strukturlarının şişirdilmiş olduğunu da dilə gətirib: "Onlar yarananda o qədər də hiss olunmur. Bir qurum orada, biri burada yaranır, agentlik, xidmət yaranır, sonra da baxanda görürük ki, idarəetmə strukturumuz böyük dərəcədə şişirdilib".

Yazıda deyilir ki, prezident indi dünyada daha yığcam, çevik, məqsədyönlü idarəetmə və az işçi ilə böyük iş görmək kimi əks proseslər getdiyini vurğulayıb, ölkədə idarəetmə sisteminin şişməsi tendensiyasına son qoyulmasını, bunun üçün

struktur islahatı, kadr islahatı aparılmasını, hər bir sahəyə rəhbərlik edən şəxslərin maksimum səmərə ilə işləmələri tələbini ön plana çıxarıb.

Müəllif deyir ki, Y.Abramov isə "modern.az"a struktur islahatlarına zərurət kimi daim inkişafda olan cəmiyyətdən yeni tələblər gəlməsini, dövlət idarəetmə strukturlarının bu tələblərə uyğun qurulmasını, idarəetmədə "çox adamla az iş görmək yox, az adamla çox iş görmək" prinsipinin önə çıxmasını göstərir: "Bu gün az insan əməyi sərf edib çox işləməklə xeyli nailiyyətlər əldə etmək mümkündür. Çox adamla az iş görüb cəmiyyəti idarə etmək olmur".

Deputat struktur islahatları çərçivəsində bəzi nazirlik, agentlik və komitələrin birləşdiriləcəyini də istisna etmir: "Bu nazirlik, komitə, agentliklərin hansının olacağını isə prezident bilir. Yəqin ki, hər sahə üzrə prezident müşavirləri müəyyən təkliflərlə çıxış edəcək, yoxlayacaq, analiz edəcək, həm də digər ölkələrin təcrübəsini nəzərə alacaqlar. Struktur və kadr islahatları elə-belə olmur ki... Bu islahatların olacağını prezident cəmiyyətin, hökumət üzvlərinin diqqətinə çatdırıb. Bu gün bütün dünya çevik dövlətçilik aparatı ilə işləyir".

Gəncliyin kriminallaşma səbəbləri

"Qafqazinfo.az" saytında isə "Deputat Fazil Mustafa əsgərlikdən yenicə qayıdan gəncin bıçaqlanaraq öldürülməsinə münasibət bildirib" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif gənclər arasında cinayətkarlığın artması və bunun səbəblərini deputat Fazil Mustafa ilə gündəmə daşıyır.

Deputat "qafqazinfo.az"a açıqlamasında bildirir ki, son vaxtlar yeniyetmələr arasında özləri ilə bıçaq gəzdirmək halları artıb.

F.Mustafa hesab edir ki, orta məktəblərin yuxarı sinif şagirdlərinin üzərlərində soyuq silah gəzdirməsinə əsas səbəb "oğru aləmi"ndə baş verənlərin sosial şəbəkələrdə və teleseriallarda mütəmadi işıqlandırılması, təbliğ olunmasıdır.

"Bu günlərdə metronun "Nizami" stansiyası yaxınlığında 22 yaşlı gənci ürəyindən bıçaqlayaraq öldürüblər. Cərrah tanışlarımdan biri deyir ki, son zamanlar gənclər arasında ürəkdən və cinsi orqandan bıçaqlamaq dəb halını alıb. Ciddi və narahatedici məsələdir. Fikrimcə, valideynlər, məktəb müəllimləri, eləcə də Daxili İşlər Nazirliyinin müvafiq qurumları profilaktik tədbirləri gücləndirməlidir", deputat belə mövqe ifadə edib.

F.Mustafa bu fonda ölkənin bəzi telekanallarında aparılan sosialyönümlü verilişlərin tənqid olunmasını əsassız sayaraq diqqəti əsl faciə mənbəyinə yönəldir: "Ən təhlükəlisi oğru və qatil dünyasının prinsiplərinin, davranışlarının Azərbaycan, Rusiya və Türkiyə telekanalları vasitəsilə müxtəlif proqramlarda müntəzəm təbliğ olunmasıdır".

Deputat deyir ki, oğru dünyasının ədasını yeniyetmələr dərhal götürür və öz çevrələrində "oğru jarqonları" ilə danışırlar.

F.Mustafa kitab satıcılarına istinadən bildirir ki, hazırda ən çox satılan ədəbiyyat da həbsxana və ya kriminal aləmlə bağlıdır.

Deputata görə, bu sahədə gənclərə mənfi təsir edən səbəblərdən biri də "oğru dünyası"nın kirminal avtoritetlərinə ağlagəlməz səviyyədə qəbirüstü abidələr ucaldılmasıdır: "Hamısı təsiredici amillərdir, ona görə də hər bir valideyn evdən cəmiyyət içinə göndərdiyi övladlarının davranışlarını xoş niyyətlə diqqətə almalıdır".

Bir az keçmiş nisgili...

"Oxu.az" da isə "Uşaqlar niyə küçələrdən küsüb? - araşdırma" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif müasir dövr üçün kiafyət qədər aktual olan cəmiyyətdə sosiallaşmanın ciddi şəkildə azalması səbəblərini valideynlər və psixoloqlarla müzakirəyə çıxarıb.

Yazı müəllifi deyir ki, artıq azyaşlıların sosial şəbəkələrdən aktiv istifadə etmələri faktdır, amma uşaq əyləncələrinin məzmununun dəyişməsinə görə dövrün tələbi, yoxsa valideynlərin günahkar olması aydın deyil.

Müəllifin iddiasına görə, uşaqların formalaşmasında təkcə ailə yox, həm də cəmiyyətin sosiallıq prinsipi ciddi rola malikdir, odur ki, yalnız virtual aləmlə, sosial şəbəkələrdən istifadə ilə məhdudlaşmanın sonu yaxşı olmayacaq.

Yazı müəllifinin daha bir iddiasına görə isə uşaqların hərəkətli oyunlarının qarşısını alan bu hal gələcəkdə hər bir sahəyə mənfi təsirini göstərəcək, artıq küçələrdə uşaqların futbol və s. kimi hərəkətli oyunlarının şahidi olmuruq, əsl uşaq əyləncələri, hərəkətli oyunlar robotlaşmış sistemlə əvəz edilir.

Müəllif azyaşlıların özlərinə istinadən deyir ki, mobil telefondan, "İnstaqram" səhifələrindən istifadə edirlər, kiminin valideyninin bundan xəbəri var, kiminin valideyni isə hələ də bilmir.

Müəllifə görə, uşaqlar real sosiallığa maraqlı olmamalarına səbəb kimi çöldə baş verə biləcək təhlükəli hadisələri, küçəyə tək çıxmaqdan çəkinmələrini, uşaq qaçırılması, narkotikə yönəltmə, orqan mafiyası haqda sinifdə eşitdikləri xəbərləri göstərirlər.

Psixoloq Gülnar Orucova küçə oyunlarının uşaqlar üçün maraqsız olmasının səbəbini sırf valideyn məsuliyyətsizliyi ilə əlaqələndirir, internet oyunlarının uşaqları daha çox cəlb etdiyini bildirir: "Əgər valideynlər arasında "sonuncu dəfə uşağınızla hansı oyunu oynamısınız?" sorğusu keçirsək cavab "heç bir oyun" olacaq. Uşaqları internetdən tamamilə məhrum etmək yox, sadəcə, zaman vermək lazımdır, məsələn, dərsləri oxuduqdan sonra bir saat və s. Valideynlər uşaq ağlayanda, yemək yeyəndə ona telefon verir və uşaq yemək qarşısına gələndə gözləri telefon axtarır. Həyatımızda zərərli heç nə yoxdur, zərərli hədd var".

Müəllif deyir ki, valideynlər də real sosiallaşmaya maraqları olmamasını öz narahatlıqları, həyətdəki uşaqların əksəriyyətinin söyüş söyməsi və aqressiv olması ilə əlaqələndirirlər.

Sonda isə müəllif belə qənaətə gəlir ki, bəlkə də, uşaqlar küçədən küsməyib, sadəcə, əyləncə məfhumlarını qarışdırıblar, bu gün onlara düzgün yol göstərmək və dünyagörüşlərini, zövqlərini formalaşdırmaq, onları cəmiyyətdə düzgün böyütmək ancaq valideynlərdən asılıdır.