Media-icmal 14.05.19

Ölkədə regionların və qeyri-neft sahəsinin inkişafı, builki imtahanlara ekspert baxışı, ölkəyə gətirilən əmtəə-məhsulların bahalaşması və s. məsələlər bugünkü (14 may, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Qeyri-neft, regional inkişaf istiqaməti

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyevin regional inkişaf strategiyası müsbət nəticələr verməkdə davam edir" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın regional inkişaf strategiyasını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun və regionların sosial-iqtisadi inkişafı konsepsiyası inkişafın mühüm istiqamətləridir: "Elmi əsaslara söykənən, ölkənin inkişafını təmin edən bu iki konsepsiya Azərbaycanda paralel həyata keçirilir və nəticədə qeyri-neft sektorunda və regionlarda yüksək inkişaf tempi müşahidə olunur", - müəllif bu konsepsiyaların mahiyyətini belə təqdim edir.

Müəllifə görə, regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarının icrası sayəsində iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri ilə birgə kənd təsərrüfatında da böyük uğurlar qazanılıb, ət, süd istehsalında artım müşahidə edilib, qarşıdakı illərdə isə bu sahəni daha 15-20% artırmaq nəzərdə tutulur.

Müəllifə görə, istehsalın artımı ölkəyə ixrac imkanı yaradıb, təkcə ötən il pomidor ixracından 177 milyon, xurmadan 114 milyon, pambıq və pambıq məhsullarından 108 milyon, fındıqdan 100 milyon, almadan 38 milyon dollar gəlir əldə edilib.

Müəllif hesab edir ki, dövlət proqramlarının hədəfi bölgələrdə sənaye, emal, xidmət, turizm və digər sahələri inkişaf etdirməkdir, əsas hədəf isə məhsul istehsalını artırmaqla həm yerlərdə əhalinin məşğulluğunu, həm də əsas strateji hədəf sayılan ərzaq təhlükəsizliyini təmin etməkdir.

Müəllif deyir ki, "Regionların 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın icrasının yekunlarına həsr olunan konfransda növbəti illərdə də aqrar sektorun inkişafına xüsusi önəm veriləcəyi bildirilib, dövlət baçısı İlham Əliyev deyib:

"Kənd təsərrüfatı və sənaye istehsalı IV proqramda xüsusi yer tutur. Əlbəttə, infrastruktur layihələri də diqqətdədir. Ancaq qeyd etdiyim kimi, onların böyük hissəsi başa çatıb, yaxud da ki başa çatacaq. Ona görə iqtisadiyyatın real sektoru, kənd təsərrüfatı, sənaye potensialının gücləndirilməsi əsas məsələlərdən biridir... Biz kənd təsərrüfatında islahatları dərinləşdirməliyik".

Müəllif IV Dövlət Proqramının icrası üçün regionlara 17 milyard manatdan çox vəsaitin qoyulmasını, 13 milyard manatın dövlət sektoru, qalan 4,5 milyard manatı 4,6 milyard manatının özəl sektor tərəfindən qoyulması planlaşdırılır.

Müəllif isə deyir: "Üstəlik, prezident İlham Əliyev bölgələrin inkişafına xüsusi önəm verir. Dövlət başçısı tez-tez regionlara səfər edir, sakinlərlə görüşür, onların istək və arzularının həyata keçməsi üçün tədbirlər görür".

Builki imthanlar nəticələrin aşağı olması ilə seçiləcək-ekspert

"Yenisabah.az"da isə "Builki qəbul və buraxılış imtahanları aşağı nəticələrlə seçiləcək"-ekspert rəyi" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif builki buraxılış-qəbul imtahanlarının mümkün ntəicələrini təhsil sahəsi üzrə ekspert Kamran Əsədovla müzakirə edir.

"Bu il ilk dəfə olaraq abituriyentlər yeni formatda, yəni iki mərhələdə ali məktəblərə qəbul imtahanları verirlər. Əvvəlki illərdən fərqli olaraq bu il buraxılış imtahanlarının nəticələri də əsas götürülür. Məlum olduğu kimi, XI sinif şagirdləri üçün buraxılış imtahanları ötən ay keçirilib, lakin nəticələr hələ açıqlanmayıb". Bu sözləri "Yeni Sabah"a qəbul imtahanları barədə danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib.

K.Əsədov aprelin 28-də Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən əvvəlki illərin məzunları üçün I, II, III və IV ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanının birinci mərhələsi, həmçinin V qrup üzrə ali təhsil müəssisələrinə və tam (11 illik) orta təhsil bazasında orta ixtisas təhsili müəssisələrinə qəbul imtahanı keçirilib.

Ekspert vurğulayır ki, mayn 12-də I və IV ixtisas qrupu üzrə abituriyentlər imtahan verb, imtahanda 32173 abituriyentin iştirak edib: "Yeni qaydalara görə, I mərhələdə (buraxılış imtahanında) abituriyentlər 3 fəndən (ana dili, riyaziyyat, xarici dil) maksimum 300 bal, II mərhələdə (qəbul imtahanında) isə 3 fəndən (ixtisas qruplarına uyğun) maksimum 400 bal olmaqla cəmi 700 bal toplaya bilərlər".

K.Əsədov deyir ki, 18 ildir ki, abituriyentlər alternativ variantlarla sualları cavablandırırlar, 7 ildir ki, qəbul imtahanlarında müəyyən fənlər üzrə açıq tipli test tapşırığı təqdim olunur.

"Qapalı test tapşırığı o test tapşırığıdır ki, imtahan iştirakçılarına sualın cavabı variantlarla təqdim olunur və o, doğru bildiyi cavabı seçir.Açıq tipli test tapşırığında isə iştirakçı cavabı özü yazır".

K.Əsədov builki imtahanların cavab nəticələrinə toxunaraq səviyyənin aşağı olacağını iddia edir: "Ümumiyyətlə, 2019-cu ildə keçiriləcək qəbul və buraxılış imtahanları əvvəlki illərlə müqayisədə aşağı nəticələrin olması ilə seçiləcək. Çünki bu il tətbiq olunan yeniliklər tam şəkildə imtahan iştirakçıları tərəfindən mənimsənilməyib. İmtahan cavablarının iki ay müddət keçəndən sonra elan olunması şagirdlər arasında psixoloji gərginlik yaradır. Bu il imtahan nəticələrinin zəif olmasına təkcə, yenilik təsir göstərməyəcək, eyni zamanda yoxlama zamanı insan faktorunun olması da təsir göstərəcək. Belə ki, hər bir yazı işi əvvəlcə "scan" olunur və 2 marker tərəfindən qiymətləndirilir. Markerlərin qiymətləri arasında fərq yarandıqda həmin yazı işi proqram tərəfindən 3-cü markerə göndərilir.

Yoxlama zamanı markerin kompüterinin monitorunda yazı işinin müəllifi haqqında heç bir məlumat (ad, soyad, ata adı, şagird kodu, ünvan və s.) verilmir. Monitorda yalnız yazı işi, yazı işini qiymətləndirmək üçün meyarlar və qiyməti daxil etmək üçün müvafiq sahə göstərilir".

Belə olsa qarşıda bahalaşma gəlir-ekspert

"Bizimyol-info.az"da isə "Çindən gətirilən məhsulların bazardan çəkilməsi bahalaşmaya gətirib çıxaracaq" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir.

Müəllif "Binə" və "Sədərək" Ticarət mərkəzlərində sahibkarların problemlər yaşamaları səbəblərini ekspert Natiq Cəfərli ilə gündmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllifin deməsinə görə, sahibkarlar müraciət edərək fəaliyyətlərində çətinlik yaşadıqlarını, son illərdə alınan malların daşıma xərcləri artırıldığını, Çindən, eləcə də Rusiya və Türkiyədən gətirilən məhsulların xərclərinin olduqca bahalaşdığını dilə gətiriblər.

Müəllifin bildirməsinə görə, sahibkarlar Çindən karqo xidməti həyata keçirən şirkət rəsmilərinə iradlarını bildirdikdə onlar da problemin Azərbaycan gömrük sistemində olduğu cavabı alıblar.

Öz növbəsində isə N.Cəfərli deyir ki, gömrük siyasətinin dəyişilməməsi bu kimi problemləri daha da qabardır və bunların bahalaşmaya səbəb olacağını iddia edir: "Gömrüyün vəzifəsi daxili bazarın qorunması, bazara keyfiyyətsiz, insana zərərli məhsulların buraxılmaması, eyni zamanda ölkə istehsalının dəstəklənilməsidir", ekspert gömrüyün vəzifələrini belə sıralayır.

N.Cəfərli deyir ki, Azərbaycanda istehsalı olmayan, hətta istehsalı nəzərdə tutulmayan məhsullara 15 faiz gömrük rüsumu tətbiq edərək xaricdən gətirilən məhsulların artırılması, yaxud da karqo şirkətləri ilə əlbir olub, onlara dəstək verməklə bazara başqa şirkətlərin buraxılmasına imkan verməməsi nəticə etibarilə Azərbaycanda istehlak mallarının qiymətinin bahalaşmasına səbəb olur.

Ekspert ölkənin gömrük rəhbərliyinin dövlət büdcəsinə ödənilən vəsaitin həcminin artmasını fəxrlə qeyd etməsinə də münasibət ifadə edib: "Bunun iki səbəbi var, birincisi odur ki, rəsmiləşdirmələr artırılıb.İkincisi də odur ki, rüsumlar artırılıb. Çünki Azərbaycanda çox məntiqsiz bir şkala rejimi - 0 faizdən, 15 faizə qədər olan şkala rejimi var. Yəni, gömrük orqanlarının verdiyi rəyə əsasən o şkalalar müəyyənləşdirilir. Sıfır faiz də ola bilər, 15 faiz də".

N.Cəfərliyə görə, gömrük orqanı rəhbərliyinin büdcəyə gömrük orqanları tərəfindən daxil olan vəsaitin artmasını deməsi əslində Azərbaycan vətəndaşının-alıcısının cibindən çıxan vəsaitdir, gömrük orqanı istehsal sahəsi deyil, xidmət sahəsi deyil, kommersiya təşkilatı deyil ki, pul qazansın və qazandığı pulu dövlət büdcəsinə ötürsün".

Gömrük orqanı büdcəyə daha çox pul ödəyirsə demək ki, rüsumlardan daha çox pul götürür, rüsumların artması isə biznes çevrələrinə təsirsiz ötüşmür və sahibkarlar da rüsumun qiymətini ölkəyə gətirdiyi məhsulların üzərinə qoyaraq satır ki, bu da ölkə vətəndaşının cibinə zərər vurmaq deməkdir və burada da fəxr ediləsi bir şey yoxdur.

N.Cəfərli deyir ki, 25 ildir ki, gömrük problemi gündəmə gəlir, müzakirə olunur, amma təəssüf ki, həlli yolunda ciddi addımlar atılmır və Çindən gətirilən məhsulların Azərbaycan bazarından çəkilməsi bahalaşmaya gətirib çıxardacaq ki, bundan da Azərbaycan vətəndaşı zərər görəcək".

Ekspert deyir ki, buna görə də gömrük siyasətinə yenidən baxmaq zərurəti var və bu komitənin ayrıca qurum kimi qalmasına ehtiyac yoxdur, bu siyasət bu formada davam edəcəksə ölkəni qarşıda bahalaşma gözləyir.