Media-icmal 24.07.19

Ölkədə sənayeləşmənin inkişafı, uşaqlar arasında xərçəng xəstəliyinin artması, tender müsabiqələrindəki pozuntular və s. məsələlər bugünki (24 iyul, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Şaxələnən sənaye

"Azərbaycan" qəzeti "Daha çox şaxələnmə - daha sürətli inkişaf" sərlövhəli məqalədə ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafını dəyərləndirir.

Müəlif vurğulayır ki, bugünki Azərbaycanın iqtisai inkişafının əsasında bu ilin sentyabrında 25 illik yubileyi tamam olacaq "əsrin müqaviləsi" adı almış neft kontraktları dayanır.

25 illik dövrün ümumi səpkili müqayisəsini aparan müəllif bu kontraktların mahiyyəti barədə deyir: "Və sözsüz ki, 25 il əvvəl tamam əks qütbdə olmuş Azərbaycanın qısa zamanda müasir ölkələr sırasına çıxmasında, regionda və dünyada söz sahibinə çevrilməsində "Əsrin müqaviləsi"nin əvəzsiz rolu var.

Neft Azərbaycanın inkişafı üçün nə lazımdırsa etdi, indi isə meydan da, zaman da qeyri-neft sektorunundur".

Müəllif bunu da vurğulayır ki, ölkədə qeyri-neft sektorunun inkişafının vacibliyini Prezident İlham Əliyev hələ "əsrin müqaviləsi"ndən gələn dividendlərin "pik" dövründə bəyan edib, bu istiqamətdə əməli tədbirlər görüb. "Məhz həmin tədbirlər sayəsində Azərbaycan iqtisadiyyatı sürətlə şaxələnməyə başlamış, xüsusən qəbul edilən regional inkişaf dövlət proqramları çərçivəsində bölgələrdə qeyri-neft sektoru üzrə çoxsaylı sənaye müəssisələri fəaliyyətə başlamışdır", deyə müəllif görülən tədbirlərin mahiyyəti barədə ümumi dəyərləndirmə aparır.

Müəllifə görə, qeyri-neft sektorunun inkişafında sənayenin şaxələndirilməsi hesabına qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsi əsas istiqamətdir.

Müəllif vurğulayır ki, 2011-ci ildən milli sənayeninin inkişafını sürətləndirmək üçün sənaye parkları və məhəllələri, aqroparklar, biznes-inkubatorlar yaradılmağa başlanıb, "Made in Azerbaijan" brendinin tanınması üçün əməli tədbirlər həyata keçirilib: "Nəticələr göz önündədir. Bu gün Azərbaycanda sənayenin iqtisadiyyatdakı xüsusi çəkisi dünya üzrə orta göstəricini təxminən 30 faiz üstələyir".

Müəllifin fikrincə, indi Azərbaycanda sənayeləşmənin yeni mərhələsi başlayıb, bu mərhələnin əsas xüsusiyyəti sənayenin regionlarda inkişafı, innovativliyi və ətraf mühitə təsirlərinin azalması, eləcə də rəqabət qabiliyyətinin və ixracının artması, əməktutumlu olmasıdır.

Sonda isə müəllif rəsmi rəqəmlərə istinad edərək ölkə sənayesinin inkişafı barədə deyir ki, bu ilin yanvar-iyun aylarında 23,6 milyard manatlıq sənaye məhsulları istehsal olunub ki, bu da ötən ilin eyni dövründəkindən 1,8 faiz çoxdur, 6 ayda sənayenin qeyri-neft sektorunda məhsul istehsalının artımı 15,7 faiz olub.

Daha bir neçə rəqəm sadaladıqdan sonra müəllif deyir: "Göründüyü kimi, tam olmayan bu siyahı qeyri-neft sektorunda real inkişafı göstərməklə yanaşı, sənayenin şaxələndiyini də sübut edir".

Uşaqlar arasında artan xəstəlik

"Oxu.az"da isə "SOS! Azərbaycanda xərçəngə yoluxan uşaqların sayı artır - ekspert səbəbləri açıqlayır" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif xəstəliyin artmasının səbəblərini tannmış həkim Adil Qeybulla ilə müzakirə edir.

Müəllif Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına istinad edərək deyir ki, 2018-ci ildə Azərbaycanda 11123 nəfərdə bədxassəli şiş aşkar edilib: "Yaş qrupları üzrə statistik rəqəmlər də açıqlanıb. Belə ki, onlardan 103 nəfəri 0-13, 21 nəfəri 14-17, 243 nəfəri 18-29, 254 nəfəri 30-34, 366 nəfəri 35-39, 4 836 nəfəri 40-59, 5 300 nəfəri isə 60 və yuxarı yaş qrupunda olan insanlardır. Eyni zamanda, xəstəlik aşkarlananlardan 5 468 nəfəri kişi, 5 655 nəfəri isə qadındır".

A.Qeybulla da məsələ ilə bağlı "Oxu.az"a açıqlamasında uşaqlar arasında onkoloji xəstəliklərin artdığını deyir: "Uşaqlar arasında onkoloji xəstəliklərin yayılan növləri qan xərçəngi, leykoz, leykemiya və sarkomadır. Beyin şişləri də bu növə daxildir. Ümumiyyətlə, onkoloji xəstəliklər bütün yaşlarda olan insanlar arasında daha çox yayılıb. Amma uşaqlarda artım çoxalır. Bunun da bir çox səbəbləri var. Öncə bunun əsas göstəricisi ekoloji səbəbdir. Yəni su, qida, dərman kimi bütün faktorlar nəzərdə tutulur. Bütün bunlar orqanizmin əsas mühitlə bağlı olan əlamətləridir. Təəsüflər olsun ki, bu gün Azərbaycan əhalisi sağlam qidalanmır. Azərbaycana daxil olan qida maddələrinin keyfiyyət parametrləri xeyli aşağıdır".

A.Qeybulla hazırda ana südünün keyfiyyətinin də çox aşağı olduğunu, uşaqlarda immunitet sisteminin çox zəif olduğunu da vurğulayıb: "Demək olar ki, tibbi sığorta yoxdur. Uşaqların pediatrik check-up müayinə yoxlama sistemi də çox aşağıdır. Bunların da hamısı ümumilikdə uşaqlarda bu xəstəliyin yaranmasına şərait yaradır. Hazırda ana südünün keyfiyyəti də çox aşağıdır. Bu, ananın qidaları ilə bağlıdır. Ona görə də, təbii ki, uşaqlarda immunitet sisteminin formalaşması xeyli aşağıdır. Təəssüflər olsun ki, bu baxımdan, onkoloji xəstəliklərin xüsusi çəkisi uşaqlar arasında artmaqdadır. Bu xəstəliklə bağlı olaraq dünya praktikasını tətbiq etməliyik. Ən azından gələcəyimiz olan uşaqları qorumalıyıq".

Qeyd edək ki, bədxassəli şişlərdən 1 211-i mədə, 1 341-i traxeya, bronx və ağciyər, 1 799-u süd vəzisi, 201-i ağız boşluğu və udlaq, 426-sı qida borusu, 216-sı qırtlaq, 589-u isə düz bağırsaqda, onunla siqmavari bağırsaq birləşməsində, anusda aşkarlanan şişlərdir.

"Qohumbazlığın" qazandığı tenderlər

"Yeni Sabah.az"da isə "Milyonluq tenderləri kimlər qazanır? - Qohumlarıdır..." sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif dövlət satınalmaları ilə bağlı keçirilən tenderlər, burada yol verilən qanun pozuntuları barədə deputat Vahid Əhmədovla söhbətləşir.

Müəllifin sözlərinə görə, dövlət satınalmaları ilə bağlı keçirilən tenderlərlər son zamanlar mediada müzakirə edilən məsələlərdən biridir.

Yazı müəllifi deyir ki, bu məsələ növbəti dəfə gündəmə Səhiyyə Nazirliyinin Ucar rayonunun Mərkəzi Xəstəxanasının bir illik dəftərxana xərci üçün keçirilən 10 milyon manatlıq tenderlə bağlı gündəmə gəlib, ardınca ayrı-ayrı dövlət qurumlarının fantastik məbləğdə olan bu kimi tender "oyunları" ortaya çıxıb.

Bu barədə "Yeni Sabah"a danışan deputat Vahid Əhmədov deyir ki, əslində, bu məsələ heç vaxt gündəmdən düşmür, hətta tenderlərlə bağlı xüsusi qanun qəbul olunsa da, buna məhəl qoyan dövlət qurumu yoxdur: "Hamı istədiyi tenderi istənilən səviyyədə keçirir. Orada müəyyən narazılıqlara baxmayaraq, öz istədikləri adamlara tenderi uddururlar və həyata keçirirlər. Fikir verin, həmişə ildə bir dəfə Hesablama Palatasının hesabatı bizə gəlir. Həmin hesabatda tenderlərlə əlaqəli çox ciddi iradlar var".

V.Əhmədov deyir ki, satınalmalarla əlaqəli iradlar mövcuddur, əvvəllər satınalmaları həyata keçirən ayrıca bir orqan var idi, indi hamısı İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin tabeliyindədir, amma yenə də burada tam şəffaflıq təmin olunmur.

"Düzdür, elan verirlər ki, orada-burada tender var. Amma sonradan məlum olur ki, tenderdə iştirak edib əsas qalib gələn tərəf tenderi aparan təşkilatın rəhbərinin ya qohumudur, ya onlara yaxın adamdır və s. Bu, artıq adi hala çevrilib".

V. Əhmədov hesab edir ki, tenderdə şəffaflığın təmin olunması üçün hökumət daha ciddi addımlar atmalıdır: "Bunun üçün ciddi nəzarət mexanizmi həyata keçirilməlidir. Qeyd etdiyim kimi, Hesablama Palatasının bizə verdiyi bütün hesabatlarda satınalmalarla bağlı çox ciddi problemlər üzə çıxır. Onlara xəbərdarlıq edilir, müəyyən cərimələr verilir, işlər mühafizə orqanlarına göndərilir və.s. Amma yenə də durum dəyişməz olaraq qalır".

Deputata görə, bir çox islahatların icrasına baxmayaraq, korrupsiya halları bitmək bilmir: "Yəni gedən iqtisadi islahatların məqsədi nədən ibarətdir? İlk olaraq iqtisadi artım olsun. İkincisi də, bu korrupsiya, rüşvət, monopoliya aradan qaldırılsın. Faktiki olaraq deyərdim ki, tenderlər tenderi keçirən rəhbərin monopoliyasındadır. İstədiyi adama tenderi verir və şərtləri əvvəlcədən razılaşdırırlar və s. Belə hallar çoxdur", deyə deputat tender müsabiqələrində korrupsiya və inhisarın olduğunu bildirir.