Media-icmal 30.11.2016

Qarabağ münaqişəsindəki durum, bahalaşmanın bütün sahələrə nüfuzu, əhalinin qidaya belə qənaət etməsi, xalqın özəlləşdirmədən kənarda qalması bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Əgər danışıqlar nəticə verməsə…

“Azərbaycan” qəzeti “Uğurlu diplomatiya real nəticələr verir” sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=110917)

Qarabağ münaqişəsini müzakirə edir.

Müəllif hesab edir ki, dünyada baş verən geosiyasi dəyişikliklər fonunda Cənubi Qafqazdakı münaqişə ocaqlarının söndürülməmiş qalması ümumi siyasi mənzərəyə mənfi təsir göstərir. Müəllifin fikrincə, münaqişənin həlli məsələsinin regional müstəvidən çıxaraq beynəlxalq səciyyə daşıması da məhz bu amillə şərtlənir. Bu mənada məqalədə deyilir: “Ermənistanın dünya miqyasında təcavüzkar dövlət kimi tanınmasına nail olmaq və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək dövlət başçısı İlham Əliyevin xarici siyasətinin prioritet məqsədləri sırasında xüsusi vurğulana bilər”.

Yazıda deyilir ki, danışıqlarda vasitəçi olan Minsk Qrupunun Ermənistana zəruri təzyiqlər etməməsi Ermənistanı destruktiv mövqedən çıxış etməyə şirnikləndirən başlıca səbəblərdən biridir.  

Müəllif vurğulayır ki, bu ilin aprelində Qarabağ cəbhəsində Ermənistanın təxribat törətməsi də bu təzyiqlərin olmamasının nəticəsi idi.

Müəllif deyir ki, bu il aprelin əvvəlində dördgünlük müharibənin ermənilərə üçün sarsıdıcı nəticələri olub, danışıqlar prosesi yenidən canlanıb.

Məqalədə ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin “Ermənistan və Azərbaycan rəhbərliyi öz aralarında dil tapsın, istənilən razılaşmanı qəbul edəcəyik” təklifi isə Azərbaycanı açıq-aşkar hərbi yola məcbur etmək kimi dəyərləndirilir.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycan öz qətiyyətli addımları, uğurlu hərbi əməliyyatları ilə ədalətsiz yanaşmaya üstünlük verənləri bərk silkələyib: “İndi ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrləri anlayırlar ki, Azərbaycanın iqtisadi cəhətdən qüdrətlənməsi, hərbi büdcəsinin əhəmiyyətli dərəcədə artması fonunda danışıqlar prosesində dönüşün baş verməsi qaçılmazdır. Ölkəmiz hərbi əməliyyatlar zamanı üstünlüyü və təşəbbüsü ələ alaraq haqlı mövqeyini qətiyyətlə ortaya qoydu”.

Aprel döyüşlərində erməni təxribatının qarşısının alınmasını müəllif   Azərbaycan ordusunun Ermənistan və himayədarlarını təşvişə salan fakt kimi dəyərləndirir.  Məqalədə deyilir ki, aprel döyüşləri həm də sülh danışıqları nəticə vermədiyi halda işğal edilmiş bütün torpaqların hərb yolu ilə azad  olunacağı mesajıdır.

Müəllif son olaraq Azərbaycanın artan qüdrəti qarşısında Ermənistanın son dərəcə dərin sosial-iqtisadi böhran keçirdiyini  bildirir və Azərbaycanın qüdrəti qarşısında xaricdən gələn dilənçi pulunun ümidinə qalan Ermənistanın uzun müddət tab gətirə biləcəyini mümkünsüz sayır.

Zəncirvari bahalaşma reaksiyası

“Azadlıqinfo” saytı “Əhalini var-yoxdan çıxaracaq bahalaşmaya start verilib” (https://www.a saytı azadliq.info/167911.html) sərlövhəli məqalədə iqtisadçı Nemət Əliyevin ölkədə son qiymət bahalaşmasına dair dəyərləndirməsini nəzərə çatdırır.

Müəllif hesab edir ki. Tarif Şurasının noyabrın 28-də qəbul etdiyi bahalaşma qərarı  manatın get-gedə dəyərdən düşməsinin nəticəsidir. Həm də məqalədə xəbərdarlıq edilir ki, bahalaşma bununla bitmir.  İqtisadçı deyir ki, müəssisələrə, təbii qazın, mazutun, elektrikin satışının bahalaşması zəncirvari qiymət artımı doğuracaq: “Bu qərarın təsiri ilə elektrik enerjisindən, təbii qazdan, reaktiv yanacaqdan, soba mazutundan istifadə edən bütün istehsal, xidmət, iaşə sahələrində maya dəyəri yüksələcək və bu hesaba qiymətlər bahalaşacaq. Qida məhsullarının, içkilərin, tütün məmulatlarının, tikiş, geyim, toxuculuq, kimya və metallurgiya sənaye məhsullarının qiymətlərində nəzərəçarpacaq bahalaşma baş verəcək”.

N.Əliyev deyir ki, bu qərar hava nəqlliyyatı ilə daşımalarda xidmət haqlarının artmasına, habelə benzinin, dizelin, sürtkü yağlarının və istilik enerjisinin bahalaşması mühiti yaradıb.

İqtisadçı bu düşüncədədir ki, enerjidaşıyıcılarının bahalaşdırılması son zamanlar aşağıya düşmüş alıcılıq qabiliyyətini bir az da aşağı salacaq, bunun hesabına istehsal və xidmət sahələrində iqtisadi fəallıq aşağı düşəcək: “Maya dəyərinin yüksəlməsi daxili və xarici bazarlarda yerli malların rəqabət qabiliyyətini zəiflədəcək. Deməli, yerli mallar həm daxili, həm də xarici bazarlardan sıxışdırılacaq. Yəni, qeyri-neft sektorunda itkilərimiz böyüyəcək, odur ki, iş yerlərinin ixtisarı, yoxsulluq səviyyəsinin yüksəlməsi qaçılmazdır”.

Əhali ərzağa da qənaət edir  

“Exo” qəzetində isə “Azərbaycan əhalisinin 25%-i qənaət etmir” sərlövhəli məqalə (http://ru.echo.az/?p=52107) diqqət çəkir.

“Bu gün Azərbaycan əhalisinin əksəriyyəti böhran şəraitində məsrəf xərclərini azaltdığı halda yalnız 25%  əhali ümumiyyətlə qənaət etmir”.  Bunu qəzetə ekspert Nəriman Ağayev şərh edir.

Müəllif deyir ki, alıcıların əksəriyyəti əvvəllər hər gün alış-veriş edirdilərsə indi əksər ailələr, o cümlədən gənclər ancaq zəruri olanları alır və nəzərdə tutulmayan xərclərdən qorunmaq istəyirlər. 

Ekspert son vaxtlar alış-verişi daha çox kişilərin etdiyini bildirərək  bunun həm də ailədə maliyyə yükünün kişinin üzərində olması ilə əlaqələndirir: “Kişilər bu gün bu məsələyə diqqətlə yanaşırlar, onlar başa düşürlər ki, ancaq ən zəruri olanı almaq lazımdır”. 

N.Ağayev artıq ölkədə hər ikinci alıcının diqqəti malın keyfiyyətinə yox, qiymətinə yönəltdiyini, maliyyə çətinliklərilə bağlı özünə bahalı nəyisə almağı rəva bilmədiyini xüsusi vurğulayır. 

Ekspert 2015-ci il ilə müqayisədə bu il geyimə, kosmetika və aksessuarlara qənaət edən xanımların da sayının əhəmiyyətli dərəcədə artdığını nəzərə çatdırır: “Məsələ bundadır ki, çoxları  gəlir mənbələrinə şübhə ilə yanaşırlar. Gənc ailələr ərzağa qənaət edirlər, daha az ət, meyvə, süd məhsulları alırlar. Əhalinin əksəriyyəti məhz əlavə xərclərə yol verməmək üşün və qənaət məqsədilə kinoteatrlara, restoranlara gec-gec gedirlər”.

“Böyük özəlləşdirmə” və seyrçi xalq

“Bizim Yol” qəzeti ‘’Əhali kütləvi özəlləşdirmədən kənarda qalacaq” sərlövhəli məqalədə (http://www.bizimyol.info/news/88371.html) ölkədəki yeni özəlləşdirmə prosesində də geniş əhali kütləsinin bundan kənarda qalmasını dəyərləndirir.

Müəllif ölkədə bir sıra cəlbedici dövlət müəssisələrin özəlləşdirilməyə açıldığını və bu siyahıda ümumilikdə 352 dövlət müəssisəsi və obyektinin adının keçdiyini bildirir.  

Məqalədə deyilir ki, özəlləşməyə yeni açılan müəssisələrə müxtəlif dövlət qurumları və təşkilatların balansında olan istirahət zonaları, xəstəxanalar, ambulatoriyalar, poliklinikalar, zavodlar, qeyri-yaşayış sahələri, müxtəlif təyinatlı bina və s. obyektlər aiddir. 

Yazıda vurğulanır ki, zavodlardan mədəniyyət müəssisələrinə qədər müxtəlif obyektlər çeşidi  özəlləşdirmə hərraclarına çıxarılmasını gözləyir.

Müəllif bu düşüncədədir ki, bu qədər müəssisələrin özəlləşdirilməsində başlıca  məqsəd dövlət büdcəsinin üzərinə düşən yükün və əlavə dövlət xərclərinin azaldılmasıdır.  Məqalədə deyilir ki, bu müəssisələrin çoxu büdcənin bir xeyli hissəsini “yeyir”, amma əvəzində gəlir vermir, odur ki, onların büdcədən asılılığını aradan qaldırmaq üçün özəlləşdirmə yeganə çııxş yolu sayılır.

Müəllif daha bir maraqlı məqama diqqət çəkir: “Hərrac və ya investisiya qaydasında özəlləşdirmələrdə kollektiv iştirak etmir və beləliklə də əhalinin böyük bir qismi özəlləşdirmədən kənarda qalmaqla bərabər, “yağlı tikələr” bir qrupun əlində cəmləşir. Indi də belə olacaq: hər kəs istifadəsində olanı dolayısıyla özü satın alacaq və bu da olacaq “böyük özəlləşdirmə”.