NATO-nun yeni rəhbəri Ukraynaya dəstəyi əsas prioritet hesab edir və istənilən ABŞ prezidenti ilə işləyəcəyini vəd edir

AP: BRÜSSEL (AP) — Çərşənbə axşamı NATO-nun yeni rəhbəri müharibədən əziyyət çəkən Ukraynaya Qərbin dəstəyini gücləndirməyə kömək edəcəyinə söz verib və noyabrda alyansın ən güclü üzvü olan ABŞ-ın prezidenti seçilən şəxslə işləyə biləcəyinə əminliyini ifadə edib.

"Güclü, müstəqil Ukrayna olmadan Avropada davamlı təhlükəsizlik ola bilməz" deyən NATO-nun yeni baş katibi Mark Rutte vəzifəyə başlaması ilə bağlı ilk çıxışında təşkilatın liderlərinin 2008-ci ildə "Ukraynanın layiqli yeri – NATO-dur " öhdəliyini bir daha təsdiqləyib”.

Rusiya prezidenti Vladimir Putinin qüvvələri Ukraynanın şərqində irəliləyir. Ukrayna ordusunun Rusiyanın Kursk vilayətinin bəzi hissələrini etibarlı şəkildə saxlaması müvəqqəti olaraq əhval-ruhiyyəni artırdı, lakin itkilərin artmasına baxmayaraq, say və silah baxımından geri qalır.

“Ukraynaya dəstəyin dəyəri, Putinə öz istəyinə nail olmağa imkan versək, qarşılaşacağımızdan qat-qat azdır”, sələfi Yens Stoltenberq ona rəhbərliyi, eləcə də sədrlik edəcəyi görüşlərdə istifadə edəcəyi Vikinq tokmağı təhvil verdikdən bir neçə saat sonra Rutte jurnalistlərə bildirib.

Lakin Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü uzaq perspektiv olaraq qalır. ABŞ və Almaniya başda olmaqla bir sıra üzv ölkələr hesab edir ki, Ukrayna müharibə vəziyyətində olarkən NATO-ya qoşulmamalıdır.

Rutte NATO-ya qoşulmazdan əvvəl nə baş verəcəyi ilə bağlı müzakirədən imtina edib.

Rutte Çini, o cümlədən Pekinin Putinə dəstəyini xüsusi qeyd edib.

“Çin Rusiyanın Ukraynadakı müharibəsinə töhfə verən həlledici amilə çevrilib. Çin maraqlarına və nüfuzuna xələl gətirmədən İkinci Dünya müharibəsindən sonra Avropada ən böyük münaqişəni alovlandırmağa davam edə bilməz”, - o deyib.

NATO-nun yeni yüksək səviyyəli mülki rəsmisi həmçinin ABŞ, Kanada və Avropa arasında güclü transatlantik əlaqələrin saxlanmasının vacibliyini vurğulayıb, çünki ABŞ seçkilərinə cəmi bir ay qalır.

Sorğular seçki yarışının gərgin keçəcəyini göstərir. Bu, prezidentliyi dövründə Avropa müttəfiqləri və Kanada arasında müdafiə xərclərinin aşağı olması ilə bağlı yüksək səsli ritorikası ilə NATO üzvlərinin etimadını sarsıdan Donald Trampın geri dönməsinə səbəb ola bilər.

Bu, ekzistensial çağırış oldu, daha kiçik üzvlər Trampın rəhbərliyi altında ABŞ-ın NATO-nun təhlükəsizlik öhdəliyindən vaz keçəcəyindən qorxurdular, çünki Şimali Atlantika alyansının qurulduğu təməl daşı olan bütün ölkələr çətinliklə üzləşən hər hansı müttəfiqə kömək etməlidir.

Lakin Rutte deyib: "Mən hər iki namizədi çox yaxşı tanıyıram". O, Trampı NATO müttəfiqlərini daha çox xərcləməyə sövq etdiyinə və Çinə münasibətini sərtləşdirdiyinə görə tərifləyib. O, həmçinin vitse-prezident Kamala Harrisin "fantastik rekordunu" tərifləyib və onu "çox hörmətli lider" adlandırıb.

“Mən hər ikisi ilə işləyə bilərəm. Seçkilərin nəticəsi nə olursa-olsun”, - deyə Rutte bildirib. Trampın digər müttəfiqlərə sadiqliyi ilə bağlı tsoruşulduqda o, hər iki namizədin “nəticədə transatlantik münasibətlərin təkcə Avropa üçün deyil, ümumiyyətlə kritik olduğunu başa düşdüklərini” deyərək açıq cavabdan yayınıb.

Bu yaxınlarda NATO-nun ümumi daxili məhsulun 2%-i olan müdafiə xərcləri səviyyəsinə çatan Hollandiyanın digər müttəfiqlər üçün yaxşı nümunə olub-olmaması ilə bağlı suala Rutte başını tərpədib və deyib: “Xeyr. Biz bunu daha əvvəl etməliydik”.

ABŞ-ın hazırkı prezidenti Co Bayden ABŞ-ın Alyansa “sadiq qaldığını” deyib və əmin olduğunu bildirib ki, Rutte “daha ​​təhlükəsiz NATO yaratmaq missiyasında həmişəkindən daha güclü, daha böyük və daha qətiyyətli NATO qurmaq işini davam etdirəcək”.

Bundan əvvəl Stoltenberq rəhbərlik dəyişikliyi çərçivəsində Rutteni NATO-nun Brüsseldəki qərargahında qarşılayıb.

14 il əvvəl Norveç və Hollandiyanın liderləri kimi ilk dəfə NATO danışıqlar masası arxasında əyləşən iki şəxs 32 iştirakçı ölkənin bayraqları ilə əhatə olunmuş şəkildə həlak olan hərbçilərə əklil qoymazdan əvvəl bir-birini səmimi salamlayıb.

"Markın böyük baş katib olmaq üçün əla şərtləri var" deyən Stoltenberq on illik fəaliyyətinin sonunda açıq şəkildə həyəcanlı olduğunu söyləyib.

“O, 14 il baş nazir vəzifəsində çalışıb və dörd müxtəlif koalisiya hökumətinə rəhbərlik edib, ona görə də güzəştə getməyi, konsensus yaratmağı bilir və bunlar NATO-da burada yüksək qiymətləndirilən bacarıqlardır”, - Stoltenberq bildirib.

Rutte deyib ki, "işə başlamağa tələsir”. Onun prioritetləri arasında müdafiə xərclərinin artırılması və Alyansın dünyanın digər ölkələri, xüsusən də Asiya və Yaxın Şərqlə qurduğu tərəfdaşlıqların gücləndirilməsi var.

Şimali Atlantika Şurasının səfir, nazir və ya lider səviyyəsində toplaşdığı böyük salona daxil olarkən NATO-nun yüzlərlə əməkdaşı tərəfindən alqışlarla qarşılandıqdan sonra Stoltenberq varisinə görüşlərdə rəhbərlik edəcəyi Vikinq toxmağı təqdim edərək işə başlamasına kömək edib.

NATO-nun 13-cü baş katibi Stoltenberq 2014-cü ildə Rusiyadan olan “kiçik yaşıl adamlar”ın Ukraynaya sızması ilə vəzifəsinin icrasına başlayıb. Moskva Krım yarımadasını ilhaq etdi və bu, dünyanın ən böyük təhlükəsizlik ittifaqında müdafiə xərclərinin artmasına gətirib çıxardı və bu, blokun rəhbərliyi altında sürət qazandı.

Onun səlahiyyətlərini yalnız 12 il NATO-ya rəhbərlik etmiş holland diplomat Cozef Luns üstələyib.

NATO-nun Baş katibləri qərargahlara rəhbərlik edir, Alyansın gündəliyini müəyyən edir və 32 ölkənin təmsil olunduğu təşkilat adından vahid səslə çıxış edirlər. Onlar vəzifəyə başlayanda varislik əsas faktor hesab edilir.