Ekspert bizi nə gözlədiyini açıqladı

Fevralın 21-dəki devalvasiyanın nə vəd etdiyi barədə hökumətin susduğu bir vaxtda ekspertlər bu mövzunun müzakirəsini davam etdirir. Onların rəylərində nə sahibkarlıq, nə də sıravi vətəndaşlar üçün nikbinlik var.

İqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru (Dikin Universiteti, Avstraliya) Rəşad Həsənovun fikrincə, manatın ucuzlaşması inflyasiya vəd edir, çünki ərzaq və başqa malların yarıdan çoxu xaricdən alınır. İdxalçılar malı daha baha alacaq, buna görə istehlakçılar daha çox ödəniş edəcək. çünki malı qiymətdən düşən manat ekvivalenti ilə alacaqlar. Bundan başqa, devalvasiyanın istehlak bazarına dolayı təsiri də olacaq. «Yerli kartofun bahalanmasına təəccüblənmək olmaz. Fermer idxal gübrəsi və texnikasından istifadə edir, onlar isə bahalanır», deyə iqtisadçı qeyd edir.

Ona görə 35% devalvasiya yaxın günlərdə orta hesabla 20-25% bahalanma vəd edir, deyə Rəşad Həsənov düşünür.

Dünya praktikasına istinad edən ekspert hesab edir ki, Mərkəzi Bank dövriyyədəki pul kütləsini azaltmaq üçün əlində olan təkrarmaliyyələşmə üzrə faiz dərəcəsini artırmaq alətindən istifadə edə bilər. Bu isə bankların verdiyi kreditin və iqtisadi aktivliyin, nəticədə ÜDM-in azalmasına gətirib çıxaracaq.

Bank sektoru üçün digər təhlükə xarici valyuta ilə verilən problemli kreditlərin artmasıdır: əgər kreditorlar 20% ödəniş edirdisə, indi xərclər 27%-ə çatacaq. Buna isə çoxlarının gücü çatmayacaq. Bu və ya digər səbəbdən defolt labüddür. Ona görə maliyyə şirkətlərinə dövlət dəstəyi lazım gələcək.

İstehlakçılar buna necə reaksiya verəcək? Çoxları əvvəlcə çaşqınlıq içində gözləmə mövqeyi tutacaq. İstehlak aktivliyinin azalması əvvəlcə kiçik biznecə zərbə vuracaq. Bəziləri hətta müflis ola bilər.

Kiçik və orta sahibkarlıq da yeni şəraitə adaptasiyada çətinlik çəkəcək. Turist şirkətləri ziyan çəkəcək: aviabiletlər artıq bahalanıb, turistlərin valyutası 33% azalıb. Bir çoxları səyahəti ləğv edəcək.

Ekspert hesab edir ki, ilk vaxtlarda daşınmaz əmlak seqmenti investisiya aktivliyi hiss edəcək. İnflyasiyanın ilk dalğası bitəndən sonra daşınmaz əmlakın qiyməti yenə düşəcək. «Maliyyə sektorunda, əhalinin gəlirlərində artım və s amillər ölkədə tikinti bumu yaradıb. Ardınca təklif artımı və “köpük” şəklində qiymət (“property price bubble”» yaranıb. İqtisadi şokdan sonra aktivlərin qiyməti ağılasığan həddə düşəcək, deyə Rəşad Həsənov düşünür. 08B