Taksi islahatları – bir çox cavabsız suallar

Dünən məlum olub ki, Azərbaycan Nazirlər Kabineti taksi minik avtomobilləri ilə sərnişinlərin daşınmasına dair yeni tələbləri təsdiq edib, buna əsasən, digər şərtlərlə yanaşı, müntəzəm şəhərlərarası (rayonlararası) sərnişindaşımalarda istifadə olunan nəqliyyat vasitələrinin rəngi ağ, şəhərdaxili (rayondaxili) sərnişindaşıma - qırmızı rəngdə, həm şəhərlərarası (rayonlararası), həm də şəhərdaxili (rayondaxili) müntəzəm sərnişindaşımalarda istifadə olunan elektrik nəqliyyat vasitələri yaşıl rəngdə olmalıdır. Bundan əlavə, taksilər bütün salonu əhatə edən və qeydə alınmış məlumatları ən azı 1 ay saxlamaq qabiliyyətinə malik videokameralarla təchiz olunub.

Bununla bağlı İT eksperti Osman Gündüz sual verir ki, taksi sürücülərinin videokameradan istifadə edərək salonda topladıqları sərnişinlərlə bağlı şəxsi məlumatların aqibəti necə olacaq? Həmçinin, taksi maşını üçün iki rəng seçilməsinin elmi əsası nədir?

“Yaxşı xatırlayıram ki, illər əvvəl taksilərin sarı rəngdə olması ilə bağlı elmi əsaslarla araşdırmalar var idi. Başqa sözlə, hansı rəngin daha çox nəzərə çarpdığı, sarının isə üstünlük təşkil etdiyi ilə bağlı sorğular və araşdırmalar olub. Buna görə də dünyanın bir çox yerində taksilər sarı idi. İndi hökumət deyir ki, taksilər ağ və qırmızı olacaq. Maraqlıdır, hökumətin qərarı nəyə əsaslanıb?” – deyə ekspert təəccüblənib.

O qeyd edib ki, əvvəllər taksilər küçədə gözlə axtarılırdı, ona görə də ilk diqqət çəkən rəngə üstünlük verilirdi. İndiki vaxtda insanların çoxu telefonla taksi çağırır. Bu zaman sual yaranır ki, rəng məhdudiyyətinin mənası və elmi əsası nədir? Məsələn, niyə sarı və ya "badımcan" deyil, ağ və qırmızı?

“AYNA bu məsələ ilə bağlı universitet və elmi-tədqiqat institutları ilə birgə araşdırma aparıbmı? Yadımdadır, Azərbaycan Texniki Universiteti (AZTU) bütün ölkə üzrə mobilliklə bağlı böyük araşdırma aparmışdı. AYNA bu tip araşdırmalardan istifadə edibmi? Hələlik bununla bağlı rəsmi açıqlama yoxdur”, - ekspert əlavə edib.

“Taksi islahatı” ilə bağlı diqqəti cəlb edən digər məsələ isə taksidə salonun videosunu çəkən kameranın olması və bu məlumatları 1 ay ərzində saxlamaq imkanıdır. “Məlum olur ki, adi taksi sürücülərinin də vətəndaşlar, ictimai-siyasi xadimlər, məmurlar və ailələr haqqında mühüm sosial əhəmiyyət kəsb edən video məlumatı olacaq. Başqa sözlə, taksi videoqeydiyyatında çoxlu qiymətli məlumatlar toplanacaq. Taksi sürücüləri bundan sui-istifadə edəcəklərmi? Bu videoların sabah “TikTok”da yayılmayacağına zəmanət varmı? AYNA bu barədə nə düşünür?” – deyə O.Gündüz soruşur.

Onun fikrincə, taksi sürücülərinə bu məlumatların üçüncü şəxslərə verilməsinə görə məsuliyyəti aydınlaşmalı və onlara təlim keçirilməlidir.

Taksi rəng sxemləri və videomüşahidə ilə bağlı qərarları dəstəkləmək üçün rəsmi açıqlamaların və ya hərtərəfli araşdırmaların olmaması islahatlarla bağlı qeyri-müəyyənliyi daha da artırır. Bu qaydalar həyata keçirildikcə maraqlı tərəflər, o cümlədən dövlət qurumları, sənaye ekspertləri və ictimaiyyət, məlumatların məxfiliyinin və taksi əməliyyatlarında etik standartların qorunması ilə bağlı aydınlıq və əminlik gözləyirlər.

Artan narahatlıqlar və cavabsız suallar fonunda bu taksi islahatlarının uğuru şəffaf kommunikasiyadan, möhkəm nəzarət mexanizmlərindən və sərnişinlərin məxfiliyini qorumaq və qeydə alınmış məlumatların potensial sui-istifadəsinin qarşısını almaq üçün fəal tədbirlərdən asılıdır. Yalnız birgə səylər və əsaslı qərar qəbulu yolu ilə hökumət taksi sənayesinə edilən bu tənzimləmə dəyişikliklərinin effektiv və məsuliyyətli şəkildə həyata keçirilməsini təmin edə bilər.