Putin Azərbaycana səfər etməyi planlaşdırır. Qaz və yüklərin tranziti ən kəskin məsələlər olacaqmı?

Rusiya ilə bir neçə keçmiş sovet respublikası arasındakı gərginlik pik nöqtəsinə çatıb. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan Moskva rəhbərliyi ilə getdikcə daha çox fikir ayrılığı yaşayır. Son həftələrdə bu üç ölkə Rusiya rəsmilərinin hərəkətlərini açıq şəkildə tənqid edərək regional dinamikalarda dəyişikliklərə işarə edib. Azərbaycanda uçuş təhlükəsizliyi ilə bağlı hadisələr, Qazaxıstanda daxili siyasi mübarizələr və Özbəkistanda sui-qəsd planı ilə əlaqəli bu inkişaflar Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqazda strateji hesablamaları yenidən formalaşdırır. Bu böhranların nəticələrinin həm Rusiya, həm də qonşuları üçün uzaqgörən təsirləri olacağı ehtimal olunur.

Hazırda Avropada  Rusiyadan  boru kəməri ilə qazın əsas alıcıları Yunanıstan, Serbiya, Bosniya və Herseqovina, Avstriya, Slovakiya, Xorvatiya, İtaliya və Macarıstandır. Xüsusilə Slovakiya Ukrayna qaz sistemindən Avstriya, Çexiya, Macarıstan, Almaniya və İtaliyaya gedən  axınlar üçün tranzit ölkə kimi çıxış edərək Mərkəzi Avropada, Türkiyə isə cənubi Avropada Rusiya qazının paylama mərkəzinə çevrilmək niyyətindədir.

11 dekabr 2024-cü ildə Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələrinin daimi nümayəndələri Brüsseldə Rusiya Federasiyasına qarşı 15-ci sanksiyalar paketini təsdiqləyib. Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Lyayenin sözlərinə görə, bu sanksiya çərçivəsində tətbiq olunacaq məhdudiyyətlər "kölgə donanması" adlanan bir qrup tankerə qarşı mübarizəyə yönəlib. Belə ki, yeni sanksiyalar Rusiyanın “kölgə donanmasını” cilovlamaq üçün əlavə 52 tankerin Aİ limanlarından çıxmasına qadağa qoyacaq. Çünki, Ruslar bu tankerlərdən istifadə edərək G7 və onların tərəfdaşlarının tətbiq etdiyi məhdudiyyətlərdən yan keçərək neft və neft məhsullarını ixrac edirlər. Sanksiya siyahısına Qərbin məhdudiyyətlərindən yan keçməyə kömək edən yeni şəxslər və şirkətlər əlavə ediləcək.

Hazırda Rusiya iqtisadiyyatı işgüzar fəallığın azalması, rublun dəyərsizləşdirilməsi və inflyasiya təzyiqlərinin artması ilə səciyyələnən həddindən artıq hərarətlənmə əlamətlərini yaşayır. Rusiya Mərkəzi Bankının yüksək faiz dərəcələrini saxlamaq siyasəti investisiya fəaliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb və iqtisadi artımı daha da məhdudlaşdırıb. Nəticədə iqtisadiyyat durğunlaşır, böyük biznesdə narahatlıq artır, qiymətlər bahalaşır.