Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə: Üçtərəfli ittifaq və regional siyasətin gələcəyi müzakirə edilib

 Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə strateji əməkdaşlığı ölkələrin liderləri ilə yanaşı xalqların tarixi əlaqələrinə əsaslanır. Üç ölkəni həm də regional təhlükəsizlik, böyük iqtisadi layihələr, ərazi bütövlüyü, qarşılıqlı faydalı investisiya maraqları birləşdirir. Regionun digər ölkəsi Ermənistan isə qərb-şərq vektorundan kənar maraqlara xidmət edir.  

Fevralın 17-də Hilton otelində Azərbaycan Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə: üçtərəfli ittifaq və regional siyasətin gələcəyi” mövzusunda keçirilən konfransdakı çıxışların əsas hədəfləri belə olub.  Konfransda Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyədən olan ekspertlər iştirak edib.  

Tədbirdə həmçinin üç müttəfiq ölkənin münasibətlərin bu günü, regional siyasətin müəyyənləşdirilməsinə təsir imkanları, onlara qarşı yönəlmiş çağırışlara cavab vermə mexanizmi və münasibətlərin gələcəyi müzakirə olunub.

“Bu gün Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə TAP, TANAP, Bakı-Tbilis-Ceyhan Bakı-Tbilisi Ərzurum neft-qaz boru kəmərləri, İpək Yolu, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu kimi dünyanın diqqətində olan böyük layihələri reallaşdırmadadır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu Pekini-Londonla birləşdirəcək. Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə hazırda Avropanın yeni enerji və nəqliyyat xəritəsini reallaşdırmadadır”, Azərbaycan Prezident Administrasiyasının Siyasi təhlil və informasiya təminatı şöbəsinin müdiri Elnur Aslanov qeyd edib. 

Aslanov Ermənistanın siyasətini kəskin tənqid edib. Onun fikrincə, Ermənistanın qeyri-konstruktiv, qeyri-irrasional siyasəti  regionun təhlükəsizliyinə problemlər yaradır. “Ermənistan Azərbaycanın ərazilərinə işğalda saxlayır, Türkiyənin Anadolu, Gürcüstanın Cavaxetiya bölgələrinə iddia edir. Ermənistan bu çirkin siyasətindən əl çəkməlidir. Nə qədər ki, Ermənistan bu siyasətindən əl çəkməyib Ermənistanın blokada siyasəti davam etdiriləcək”, Aslanov bildirib. 

O Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılması ideyalarından da danışıb. “Çox təəssüf ki, son zamanlar bir sıra Avropa və qərb fondları bu sahədə çabalarını davam etdirir. Türkiyə prezidenti və baş naziri türkiyə-Ermənistan sərhədinin münaqişə başa çatmayınca açılmayacağı bəyanatlarını verib. Azərbaycanın da mövqeyi budur ki, münaqişə başa çatmayınca Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin açılması mümkün deyil”, şöbə müdiri Ermənistan rəhbərlərinin ölkəni xarabalığa çevirdiyini bildirib. 

Aslanov həmçinin Azərbaycanın bölgənin lider ölkəsi olduğunu, ölkədə internet və elektron demokratiyanın bərqərar olduğunu deyib. O Ermənistanı işğalçılıq siyasətindən əl çəkib Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə birliyinə qoşulmağa dəvət edib. 

SAM direktoru Fərhad Məmmədov üç ölkənin münasibətlərinin iqtisadi, tarixi  və siyasi birliyə əsaslandığını deyib. Azərbaycan-Gürcüstan dostluğu hələ 1918-ci ildən başlayır. Hər iki ölkə birgə xarici siyasət kursu yeridib, Denikin ordusuna qarşı birgə mübarizə aparılıb və hər iki ölkənin xarici işlər nazirlikləri müstəqilliyin dəstəklənməsi üçün birgə işləyib.  “Azərbaycanın görkəmli ictimai  xadimi Yusif Vəzir Çəmənzəminli  hələ 95 il bundan qabaq deyib ki, Gürcüstan-və Azərbaycanın müstəqilliyi bir-birini tamamlayır. Bu dövlətlərdən birinin müstəqilliyinin itirməsi o birinin də müstəqilliyinin itirməsi  demək olar”, F.Məmmədov qeyd edib. 

Natiqlər hər üç dövlətin münasibətlərinin çoxvektorlu olduğunu və müttəfiqliyin çətin günlərin sınağından çıxdığını diqqətə çatdırıb. Bu zaman Rusiya-Gürcüstan müharibəsindən sonra Gürcüstanın iqtisadi yüksəlişinin dəstəklənməsi, 2006-cı ilin çətin qışında Gürcüstanın Azərbaycan tərəfindən enerji ilə  təmin etməsi yada  salınıb. 

“Azərbaycan hazırda Gürcüstanda ən böyük sərmayədardır. Türkiyədə isə 2018-ci ildə birinci böyük sərmayədara çevriləcək. BP şirkətinin hesablamalarına görə, yalnız TAP layihəsi Gürcüstana 2 milyard dollar gəlir gətirəcək, 17 000 yeni iş yeri açılacaq. Türkiyədə isə 5 min yeni iş yeri açılacaq”, Məmmədov bildirib. 

Gürcüstanın Siyasət Mərkəzinin direktoru Kornely Kakaçia hesab edir ki, hazırda regionun taleyi daha çox Ukraynada baş verən hadisələrinin yekunundan və Avropa Birliyinin “Şərq Tərəfdaşlığı”nın regionda mövqeyini möhkəmləndirə bilməsindən  daha çox asılıdır. 

“Gürcüstan, Moldova, Ukrayna Avropa Birliyi ilə  assosiativ saziş imzalaya bilərsə regionun gələcək inkişafına böyük təkan verəcək. Əksinə Ukrayna Rusiya mövqeyinə keçərsə bu Avropa Birliyi, Gürcüstan və Moldova üçün böyük problemlər yaradacaq. Problemlər undu də görünməkdədir. Regionda gizli qapalı xəritələr çəkilməkdədir. Ermənistan bu istiqamətdə Avropaya qarşı xətt götürüb”, Kakaçia qeyd edib. 

Ekspertlər regionda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll edilməməsini, Abxaziya və Cənubi Osetiya probleminin açıq qalmasını, Ermənistanın Rusiya mövqeyindən çıxış etməsini region üçün əsas təhlükə mənbəyi sayırlar. 

Ekspertlər eyni zamanda üç ölkə gənclərini birləşdirən fondun yaradılmasını, birgə səfərlərin təşkilini, təhsil əlaqələrinin  genişləndirilməsini, turisti və ticarət əlaqələrinin inkişafını vacib sayır. ”Bu baxımdan Gürcüstan türkiyə əlaqələri nümunə ola bilər. İki ölkə vətəndaşları sərhəd keçid məntəqələrindən sadələşdirilmiş şəkildə keçir, pasport tələb olunmur. Azərbaycanla-Türkiyə arasında təhsil əlaqələri yüksəkdir. Əlaqələr Türkiyənin bütün təhsil  səviyyələrində yer alır”, Qara Dəniz Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Yalçın Sarıkaya bildirib.                 

Daha sonra konfrans  “Müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlıq perspektivləri”, "İqtisadi potensialın inkişafı: enerji, daşınma və investisiya layihələri”,   “Üçtərəfli strateji əməkdaşlığın gələcəyi” mövzularında xüsusi sessiyalarda davam edib.

Xüsusi sessiyalarda Türkiyə Müdafiə Sənayesi Katibliyinin Beynəlxalq Əməkdaşlıq idarəsinin rəhbəri Yakup Taşdelen və Gürcüstan Müdafiə Nazirliyinin «Delta» Hərbi-Elmi Texniki Mərkəzinin direktoru Uça Dzodzuaşvili və  başqa ekspertlər çıxış edib.-03C-