Azərbaycan və Belarus: əməkdaşlığın ənənəvi və yeni sahələrində qarşılıqlı maraq

Bakı/15.04.21/Turan: Azərbaycan və Belarus prezidentləri İlham Əliyev və Aleksandr Lukaşenko aprelin 14-də Bakıda danışıqlar zamanı ənənəvi əməkdaşlıq sahələri - neft, hərbi və aqrar, həmçinin yeni perspektivli istiqamətlər - səhiyyə, turizm və yüksək texnologiyalar daxil olmaqla "kooperasiyanın yeni mərhələsi"nə keçəcəklərini bəyan ediblər.

İki dövlət liderinin iştirakı ilə veterinarlıq, energetika sahələrində əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumları, Belarus Milli Turizm Agentliyi ilə Azərbaycan Dövlət Turizm Agentliyi arasında memorandum və "Belneftexim" və Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti arasında qarşılıqlı anlaşma memorandumu imzalanıb.

Tərəflər həmçinin COVİD-19 ətrafında vəziyyətin necə inkişaf etdiyini təhlil ediblər.

Lukaşenko xatırladıb ki, Belarusda əhalinin kütləvi vaksinasiyası başlayır, bu məqsədlər üçün ölkədə Rusiya texnologiyası ilə hazırlanan preparatlardan istifadə olunacaq. Lakin Belarus istehsal edilən vaksinlərin tam həcmini istehlak edə bilməz, buna görə də onları ixrac etməyə, o cümlədən Azərbaycana ixrac etməyə hazırdır.

Söhbət əsasən "Sputnik-V" vaksinindən gedir.

"Bizim təklifimiz (Azərbaycana vaksinlərin göndərilməsi barədə) təkcə müsbət yox,  həm də müəyyən ümidlə qarşılanıb", -  Lukaşenko bildirib.

Azərbaycan Turizm Agentliyinin mətbuat katibi Kənan Quluzadənin Turan-a verdiyi məlumata görə, tərəflər informasiya və bu sahənin inkişafı üzrə təcrübə mübadiləsi, qarşılıqlı turizm səfərləriin təşkili barədə razlılıga gəliblər.

Qeyd edək ki, Minsk daha çox turist və iş adamlarının cəlb edilməsi üçün Azərbaycan Hava Yollarına Nyu-Yorka tranzit reysi açmağı təklif edib.

Hələlik Bakı və Minski birbaşa hava əlaqəsi birləşdirir, eləcə də Bakı və Nyu-Yorku. Lakin digər variantlar da istisna edilmir. 

Aqrar sahədə əlaqələr

Belarusun kənd təsərrüfatı naziri İvan Kruko Bakıda azərbaycanlı həmkarı İnam Kərimovla görüş zamanı qeyd edib ki,  son 5 ildə kənd təsərrüfatı məhsullarının qarşılıqlı əmtəə dövriyyəsi 3,5 dəfə artıb və bu, tərəfdaşlığın strateji xarakter daşıdığını göstərir.

2020-ci ildə Belarus və Azərbaycan arasında kənd təsərrüfatı məhsulları və qida məhsullarının əmtəə dövriyyəsi 2019-cu illə müqayisədə 5,3 faiz artaraq 35 milyon dollara çatıb. Əmtəə ixracı 30,4 milyon dollar (və ya 110,7 faiz), idxal  4,6 milyon dollar təşkil edib. 2021-ci ilin yanvar-fevral aylarında bu göstərici 6,2 milyon dollar (2020-ci ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 15,6 faiz artıb) təşkil edib. İxrac 4,9 milyon (və ya 103,3 faiz), idxal 1,3 milyon təşkil edib. Belarus Azərbaycana süd və ət məhsulları, qənnadı məmulatları  göndərir, tərəvəz-bitkiçilik məhsulları, giləmeyvə və meyvə alır.

"Belarus Azərbaycanla aqrar-sənaye kompleksi və digər istiqamətlərdə ikitərəfli əməkdaşlığın davam etdirilməsində maraqlıdır. Belarus aqrar ali məktəbləri Azərbaycanın aqrar-sənaye kompleksi mütəxəssisləri üçün təcrübə və yenidən hazırlanma kurslarını təşkil etməyə, ixtisasartırma və tələbə mübadiləsinin təşkilinə, kənd təsərrüfatı sahəsində birgə elmi tədqiqatların aparılmasına kömək etməyə hazırdır.

Azərbaycan Qida Sənayesi İnstitutunun bazasında baytarlıq preparatlarının istehsalı üzrə müəssisəsinin yaradılması layihəsi üzərində birgə iş də perspektivlidir. Həmçinin Belarus seleksiyasındakı yüksək məhsuldarlı damazlıq iribuynuzlu mal-qaranın tədarükü sahəsində əməkdaşlıq təklif etməyə, damazlıq dəyərin qiymətləndirilməsi, biotexnologiya, iribuynuzlu mal-qaranın yetişdirilməsi və seleksiyası, atçılıq və qoyunçuluq məsələlərinin öyrənilməsində və təcrübə mübadiləsində əməkdaşlıq etməyə hazırdır. Aqrar sənaye kompleksi sahəsində əməkdaşlığın perspektiv istiqamətləri arasında Belarus tərəfinin Azərbaycan ərazisində süd-əmtəə fermalarının və digər kənd təsərrüfatı obyektlərinin yenidən qurulmasında və tikintisində iştirakı, "Belarus Milli Biotexnologiya korporasiyası" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin istehsalı olan qarışıq yem və premikslərin tədarükü var, - Belarus Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən bildiriblər.

Onu da unutmaq olmaz ki, uzun illərdir ki, Gəncədə avtomobil zavodunun bazasında Belarus komplekt hissələrindən traktorlar və digər aqrotexnikalar yığılır (2021-ci ildə 1.200-ə yaxın maşın buraxılışı nəzərdə tutulur) və onların bir hissəsi aqrar sənaye ehtiyacları üçün Türkiyəyə göndəriləcək.

Aprelin 14-də Azərbaycan prezidenti bildirib ki, Belarusun aqrar şəhərciklərin yaradılması üzrə təcrübəsi çox maraqlıdır.

O, Belarus şirkətlərini Qarabağın bərpasında iştiraka dəvət edib, üstəlik, erməni işğalından azad edilmiş bu region yüksək texnologiyalardan istifadə etməklə "Yaşıl zona" elan edilib.

Hərbi-sənaye kompleksi üzrə əməkdaşlıq

Belarusun keçmiş müdafiə naziri Andrey Ravkovun bu ölkənin Azərbaycanda yeni səfiri olması göstərir ki, tərəflər hərbi-sənaye kompleksi, əsasən yüksək texnologiyalar sahəsində uğurlu əməkdaşlığı davam etdirəcəklər.

Belarusun  TUT.by nəşrinin hesablamalarına görə, bu istiqamətdə əməkdaşlığın son 10 ilində rəsmi Minsk Bakıya 500 milyon dollardan çox geniş çeşiddə silah-sursat, o cümlədən "Pion" özüyeriyən artilleriya qurğuları sistemi (atəşin 10 dəqiqəsi ərzində 500 kiloqramdam artıq partlayıcı maddəni hədəfə çatdırır, düşmənin arxa cəbhəsində obyektlərin məhv edilməsi üçün nəzərdə tutulub) göndərib.

Belarusun  122 millimetr kalibrli  D-30 haubitsası, "Buk-MB", zenit raket kompleksi,  "Stilet" T38 zenit raket kompleksi və "Polonez" raket kompleksləri də populyarlıq qazanıb.

Belarus mütəxəssisləri Azərbaycana "Osa-AKM" zenit raket kompleksini “Osa-1T" və "C-125" zenit raket kompleksini “Peçora-2T” səviyyələrinə modernləşdirməyə yardım göstəriblər.

Həmçinin rəsmi Minsk Azərbaycan üçün Belarus hərbi təyinatlı avtomobillərin -MAZ 6317 və MAZ 5317 avtomobillərinin yığılmasını təşkil edib.

Neft

2020-ci ildə Belarus Azərbaycandan 244,1 milyon həcmində neft alıb, Belarusun ümumi alışı 257 milyon dollar təşkil edib (2019-cu ilə nisbətən 14 dəfə artım).

2020-ci ildə Belarus 720 min ton Azərbaycan nefti və SOCAR Trading-in Belarus neft emalı zavodlarına göndərdiyi 280 min tona yaxın qeyri-Azərbaycan nefti alıb.

Bu il tədarükün davam etdirilməsi planlaşdırılır, baxmayaraq ki, Rusiya Belarusun iki  neft emalı zavodunun xammala olan tələbatını təmin edir. Bu yanaşma Belarusun xammal mənbələrini diversifikasiya etmək istəyilə izah olunur.

Maraqlıdır ki, aprelin 14-də Bakıda Lukaşenko danışıqlar mövzusu haqqında belə deyib:

Maraqlıdır ki, aprelin 14-də Bakıda Lukaşenko danışıqlar mövzusu haqqında belə deyib: "Biz bəlkə də haradasa məhz bu sahədə münasibətlərin dərinləşdirilməsi məsələsinə baxmalıyıq. Əlbəttə, Belarusun iqtisadi və siyasi hadisələrin episentrində yerləşməsi baxımından bu, çox incə və həssasdır. Bununla belə, həll olunmayan məsələlər yoxdur".

Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətindəki mənbənin bildirdiyinə görə, 2021-ci ildə Azərbaycan tərəfindən Belarusa neft ixracının həcmi 2020-ci il səviyyəsində və ya ay ərzində 80-90 min tonluq 1 tanker ola bilər.

Onun sözlərinə görə, aprelin 14-də "Belneftexim" və Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti arasında imzalanmış memorandumda neft təchizatı, Belarus Respublikasında istehsal olunan neft məhsullarının satışı üzrə ("SOCAR" brendi altında yanacaq doldurma məntəqələrinin yaradılması, yanacaq-energetika kompleksi məhsullarının birgə ixracına çıxış, birgə investisiya layihələrinin reallaşdırılması üzrə qarşılıqlı fəaliyyət vasitəsilə mümkündür) öhdəliklər əksini tapıb.

Memorandum neft və neft məhsullarının istehsalı və satışı sahəsində tərəflərin imkanlarının genişləndirilməsini nəzərdə tutur.

Həmçinin Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti Belarus neft emalı zavodlarında texniki audit keçirə bilər. Məqsəd onların işinin səmərəliliyinin artırılmasıdır.

Qeyd edək ki, bu yaxınlarda SOKAR Konstrakşn Belarusun Mozır neft emalı zavodunda krekinq qurğularından birinin modernləşdirilməsi üzrə işləri başa çatdırıb.

Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti məhz bu müəssisə ilə daha sıx əlaqələrə malikdir və əməkdaşlıq davam edəcək.—0—