Beynəlxalq Tərəfdaşlıq Qrupu: Azərbaycan KİV-də vəziyyət dəhşətlidir və getdikcə pisləşir

Beynəlxalq Tərəfdaşlıq Qrupu (International Group for Partnership with Azerbaijan -  IPGA) Azərbaycanda fikrin ifadə edilməsi azadlığının pisləşməsindən narahatdır. Ölkədə ən məşhur qəzetlərdən biri olan “Azadlıq”ın bağlanmasının qaçılmaz olması xüsusi narahatlıq doğurur.

Bundan başqa, son həftələrdə daha bir jurnalist siyasi əsaslı ittihamla həbs edilib və iki digər jurnalistin həbsdə saxlanması məsələsi narahatlıq doğurub.

Bundan əlavə, bu yaxınlarda Bakıda qəzet köşklərinin monitorinqi göstərib ki, müstəqil və müxalifət qəzetləri paylanma məsələsində getdikcə artan problemlərlə qarşılaşır. Bütün bunlar barədə yeddi beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatının 7 sentyabr tarixli birgə bəyanatında bildirilir.

“Azadlıq” qəzeti ilə bağlı vəziyyətə gəlincə, məsələ belədir ki, qəzet “Azərbaycan” nəşriyyatına olan 25 min manat borcunu ödəməsə onun nəşri dayanacaq, qəzet özü isə həmin nəşriyyatdakı ofisindən çıxarılacaq.

Qəzet bu borcu ödəyə bilmir, çünki Qasid mətbuat yayım şirkətindən öz pulunu ala bilmir.

“Azadlıq” ən yüksək tirajlı qəzetlərdən və ölkədə mühüm kütləvi vasitələrdən biridir. Son illər o, reklam və poliqrafiya bazarında dövlət nəzarəti və çoxsaylı diffamasiya halları nəticəsində kəsilmiş böyük cəzalar səbəbindən ciddi çətinliklərlə üzləşir. Qəzetin bir çox redaktorları və jurnalistləri həbs cəzasına və ya basqına məruz qalıblar.

23 avqust 2012-ci ildə müstəqil jurnalist Fərəməz Novruzoğlu sərhədi qanunsuz keçmək və ictimai iğtişaşları qızışdırmaq ittihamı ilə 4 il yarım müddətinə azadlıqdan məhrum edilib. Novruzoğlu hesab edir ki, ittihamlar onun hökumətdə korrupsiya haqqında məqalələri ilə əlaqədardır.

Bundan əvvəl o, 2009 və 2007-ci illərdə jurnalistlik fəaliyyətinə görə həbs edilib.

29 avqust 2012-ci ildə Bakı qeyri-insani rəftara məruz qalmış “Tolışi Sədo” qəzetinin redaktoru Hilal Məmmədovun həbsxana rəhbərliyinə qarşı şikayətini rədd edib. 

Məmmədov 2012-ci ilin iyunundan həbsdədir və o, dövlətə xəyanət ittihamı ilə ömürlük həbs cəzasına məhkum edilə bilər.

“Xural” qəzetinin redaktoru Əvəz Zeynallı səhhətində problemlər olduğunu, həbsdə daha da pisləşdiyini bildirib. Zeynallı 2011-ci ilin oktyabrında saxlanılıb, rüşvət tələb etmə ittihamı ilə 12 ilədək azadlıqdan məhrumetmə cəzasına məhkum edilə bilər.

Jurnalist İdrak Abbasov onun və ailəsinin naməlum şəxslər tərəfindən təqibi faktlarından bəhs edib.

Sentyabrın 1-də KİV əməkdaşlarının monitorinqi göstərib ki, Bakıda bir çox qəzet köşkləri qəzet satmır və ya çox az sayda qəzet satır. Bəzi satıcılar bildiriblər ki, Bakı meriyasının əməkdaşından müstəqil və müxalif qəzetləri – Ayna, Zerkalo, Yeni Müsavat və Azadlıq qəzetlərini boykot etmək təlimatı alıblar.

Bakıda Qasid qəzet köşklərinin yarısından çoxu ötən il bağlanıb. Onların yerinə yeni, qəzetdən başqa hər şey satan köşklər açılıb.

Yuxarıda deyilənlərlə əlaqədar, IPGA Azərbaycan hakimiyyətini bu həyəcan doğuran vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün təcili addımlar atmağa və beynəlxalq öhdəliklərini yerinə yetirməyə - fikri ifadə etmək azadlığı hüququna hörmət etməyə və bu hüququ müdafiə etməyə, o cümlədən:

* “Azadlıq” qəzetinin “Azərbaycan” mətbəəsinin ofisindən çıxarılması haqqında məsələni aradan qaldırmağa və qəzetə borcu haqqında razılaşma əldə edənə qədər nəşrini davam etdirməyə icazə verməyə;

* Hilal Məmmədov, Fərəməz Novruzoğlu, Əvəz Zeynallı və fikri ifadə etmək azadlığı hüququnu yerinə yetirdiyi üçün həbs edilmiş bütün digər jurnalistləri azad etməyə və insanların siyasi səbəblərlə həbslərinə son qoymağa;

* Hilal Məmmədovun, Əvəz Zeynallının saxlanma şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə təxirəsalınmaz tədbirlər görməyə, o cümlədən Məmmədova qarşı qeyri-insani rəftar haqqında məlumatları qərəzsiz araşdırmağa və Zeynallını tibbi yardımla təmin etməyə;

* İdrak Abbasova basqının araşdırılması üzrə səyləri ikiyə qatlamağa və təqsirliləri məsuliyyətə cəlb etməyə, həmçinin bu yaxınlarda onun təqibi faktlarını araşdırmağa

* Qasid-ə qarşı boykota son qoymağa və bütün qəzetlərin paylanması üçün ədalətli şərait yaratmağa çağırır.

Bəyanatı aşağıdakı təşkilatlar imzalayıb: Article 19, Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi, Freedom House, Senzura İndeksi, KİV Müxtəlifliyi İnstitutu, Norveç Helsinki Komitəsi, Sərhədsiz Reportyorlar. -02D-