Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının VI Məsləhətləşmə görüşü inteqrasiya kursunu təsdiqləyir

Mərkəzi Asiya dövlət başçılarının VI Məsləhətçi Görüşü 9 avqust 2024-cü ildə Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi altında baş tutdu. Bölgə əməkdaşlığında mühüm mərhələ hesab edilən görüş qarşılıqlı inam və hərtərəfli qarşılıqlı əlaqə ilə xarakterizə olunan əməkdaşlıqda yeni bir dövrü vurğuladı.

Prezident Tokayev bu məsləhət görüşləri vasitəsilə əldə olunan regional əməkdaşlığın misli görünməmiş səviyyəsini vurğuladı, onların sistematik və etibara əsaslanan təbiətinə diqqət çəkdi. "Birləşmiş səylərimizlə uzun müddətdir davam edən əsas məsələləri həll edirik", diyərək,  regional sabitlik, təhlükəsizlik, sərhəd idarəçiliyi, su təchizatı və miqrasiya sahələrində əldə edilən irəliləyişi qeyd etdi. İqtisadi maneələr aradan qaldırılır, sərhəd buraxılış məntəqələri təkmilləşdirilir, nəqliyyat əlaqələri genişləndirilir və yeni marşrutlar açılır ki, bu da dinamik ticarət, iqtisadi və investisiya tərəfdaşlığını inkişaf etdirir.

Mədəni və humanitar əlaqələr də inkişaf edir, müntəzəm keçirilən mədəniyyətlərarası tədbirlər, sərgilər və gənclər forumları regional birliyi gücləndirir. Tokayev bu görüşləri regionun beynəlxalq subyektivliyini və birliyini vurğulayan bir platforma kimi təsvir etdi. “Biz Mərkəzi Asiyanın yeni imicini böyük imkanları olan, gələcəyə baxan bir region kimi formalaşdırırıq”, - deyə o bəyan edib.

Qazaxıstanın sədrliyi dövründə təhlükəsizlik, iqtisadi tərəfdaşlıq və gender bərabərliyi sahələrində əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə olunmuş, birgə tədbirlər bu sahələri gücləndirmişdir. Regional əməkdaşlığın 2027-ci ilə qədər Yol Xəritəsinin təsdiqlənməsi hökumətlərarası koordinasiyanı gücləndirmək məqsədilə əhəmiyyətli hadisədir. "Mərkəzi Asiya - 2040" inkişaf konsepsiyasının imzalanması hərtərəfli regional əməkdaşlığa ümumi sadiqliyi əks etdirir.

Prezident Tokayev mürəkkəb geosiyasi və iqtisadi şəraitdə əməkdaşlığın davam etdirilməsinin vacibliyini vurğuladı. O, Mərkəzi Asiya liderlərinin son qarşılıqlı səfərlərinin nümayiş etdirdiyi yüksək səviyyəli əməkdaşlığa diqqət çəkərək, siyasi dialoq və etimad quruculuğu tədbirlərinin zəruriliyini vurğuladı. Tokayev ticarət dövriyyəsinin artırılmasını da dəstəklədi, Kambarata SES-1 və Rogun SES kimi genişmiqyaslı infrastruktur layihələri vasitəsilə yaxın gələcəkdə 15 milyard dollara çatdırılmasını hədəf seçdi.

Prezident regionun tranzit və nəqliyyat potensialını daha da inkişaf etdirmək üçün Mərkəzi Asiya ölkələrinin Biznes Şurasının yaradılmasını təklif etdi. O, Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu və Transəfqan Dəmiryolu kimi layihələrin əhəmiyyətini vurğuladı, bu layihələr əlaqəni yaxşılaşdırmağı və yeni bazarlar açmağı vəd edir.

Su və enerji resurslarının idarə edilməsi Tokayevin ədalətli istifadəyə və qarşılıqlı öhdəliklərə əsaslanan konsolidasiya olunmuş su siyasətini müdafiə etdiyi digər diqqət mərkəzində idi. Birgə su elektrik təşəbbüsləri və Su və Enerji Konsorsiumu vasitəsilə çoxtərəfli əməkdaşlığın potensialı da müzakirə edildi.

Qazaxıstan getdikcə daha çox sayda Mərkəzi Asiya tələbələrinin ölkədə təhsil aldığı təhsil və mədəni mübadilələri təşviq edir. Tokayev gəncləri dünyanın universitetləri ilə Qazaxıstanın təhsil tərəfdaşlığından istifadə etməyə dəvət etdi və tədqiqat universitetlərinin və texnologiya mərkəzlərinin genişləndirilməsini vurğuladı.

Media sahəsində Tokayev regional həmrəylik və dostluğu təşviq edən birgə media məhsulları yaratmaq üçün birgə səylərə çağırdı. Media əməkdaşlığını gücləndirmək üçün regional televiziya kanalı və ya xəbər portalı təklifləri müzakirə edildi.

Görüşdə Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov, Tacikistan prezidenti Emomali Rahmon, Türkmənistan prezidenti Sərdar Berdiməhəmmədov və Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev də daxil olmaqla digər Mərkəzi Asiya liderlərinin çıxışları ilə başa çatıb. Prezident Tokayev Mirziyoyevə Məsləhət Görüşünün növbəti sədri kimi uğurlar arzulayıb.

Görüşdə imzalanmış əsas sənədlər arasında nəticələrə dair Birgə Bəyanat və regional yaxınlaşmanın prioritetlərini, ilk növbədə, beş tərəfli qarşılıqlı əlaqənin genişləndirilməsinə və Mərkəzi Asiyanın beynəlxalq subyektivliyinin gücləndirilməsinə yönəlmiş “Mərkəzi Asiya – 2040” inkişaf konsepsiyası yer alıb.

Mərkəzi Asiya dövlət başçılarının VI Məsləhət Görüşü geniş formatda davam etdi. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və BMT-nin Mərkəzi Asiya üçün Qabaqlayıcı Diplomatiya üzrə Regional Mərkəzinin rəhbəri Kaxa İmnadze tədbirə fəxri qonaq qismində qoşulublar.

Görüşdə Əliyev bəyan edib ki, Azərbaycanın COP29-da sədrliyi çərçivəsində ölkə regionda iqlim dəyişiklikləri problemlərinin həlli istiqamətində Mərkəzi Asiya ölkələri ilə birgə təşəbbüsləri dəstəkləməyə hazırdır: “Mən artıq Mərkəzi Asiya ölkələrinin prezidentlərinə rəsmi dəvət məktubları göndərmişəm və noyabr ayında Bakıda yenidən görüşməyi səbirsizliklə gözləyirəm” .