Azad edilmiş Xersondan reportaj

Ruslar Xersonda camaatın başına elə bir oyun açıb ki, bu olaydan sonra çətin özlərinə gəlsinlər.

Yüzlərlə insan yoxa çıxıb. Rus əsgərlər Xersonda postlarda istədikləri adamları saxlayıb heç bir səbəb gətirmədən aparırdılar. Bu günə qədər də həmin adamlardan heç bir xəbər yoxdur.

Çoxlu sayda adamları pul ilə almağa başladılar. Məktəb direktoruna 200 min rubl (aylıq) təklif edərək öz tərəflərinə çəkmişdilər. Bunların içinə jek müdirləri, bağça müdir və müəllimələri. Bağçaya uşaq qoymağa görə əlavə ödənişlər və s. Hər kəsi öz tərəflərinə çəkməyə çalışdılar. Çoxu tab gətirə bilməyib ruslarla danışığa getdi. Hətta Xersonu tərk edib Krıma gedən ailələr də oldu.

İşğalın ilk günündə şəhərə giriş-çıxışı tam bağladılar. Zaman keçdikcə mağazalarda ərzaq və dərmanlar bitməyə doğru gedirdi. Bir müddət sonra ərzaqlar Rusiyadan gəlməyə başladı. Şəhərdə çoxlu sayda qoca adam olduğundan bu adamların dərmana ehtiyacları var idi. Rusiyadan gələn dərmanlar fantastik dərəcədə baha idi camaatin o qədər pulu yox idi. Çoxu əlacsızlıqdan ruslarla "danışığa" getdi. Bir müddət sonra insanların ehtiyatda saxladıqları pullar da bitirdi. Artıq şəhərdə rus rublu da dövriyyəyə buraxılmışdı. Amma insanların ümidlərini tam sındıra bilməmişdilər. İnsanlar inanırdılar ki, Ukrayna ordusu tezliklə azad edəcək. Və 8 aydan sonra Ukrayna ordusu Xersona girdi.

8 noyabr 2022, Zelenski Xersonun azad olunmasını hələ 4 gün sonra deyəcəkdi. Rus ordusunun Xersondan çıxmasına isə təxminən 4 gün var idi. Rus əsgərləri tərəfindən aylar öncə başlanan insan oğurluğu, psixoloji və mənəvi təzyiq, insanların pulla ruslara satılması bu dəfə daha şiddətlənmişdi. Blok postlarda insanların üstünə əssassız qışqırmaqlar şəhər camaatını daha da gərgin etmişdi. Postlarda insanların telefonları yoxlanılırdı. Telegram, viber, facebook, instagrama kimi baxılırdı. Əgər Ukraynaya aid nəsə tapılırdısa həmin adam demək olar ki, məhv olurdu. Ona görə insanlar bu hallarla rastlaşmasınlar deyə hər şeyi silmişdilər. Şəhərin hər yerində rus dilində plakatlar asılmışdı. Şəhəri ruslaşdıra bilmişdilər amma insanlar qalmışdı.

Artıq bir həftə idi ki, Xersonda sosial şəbəkələrə giriş məhdudlaşdırılmışdı, tv və radio ancaq rus kanallarını göstəriridi. Şəhərdə isə belə bir söhbət dolaşırdı ki, “Xersonda şəhər döyüşləri başlayacaq”. Bu xəbərdən sonra insanlar ərzaq ehtiyatlarını alıb evlərinə çəkilmişdilər. Heç kim ölmək istəmirdi. “Buça soyqırımı” burda gözlənilirdi (Buçada 200-dən artıq sakin yolun ortasında güllələnmişdi)

Noyabrın 9u gecədən başlayaraq, səhərə qədər atışmalar davam edir. Bundan əvvəlki günlərdə də olurdu amma bu gecə camaat yata bilmədi.  (18 aprel 2023 / Xersonda olduğum ilk gün, gecə 4də yatmışdım. Atışmalar hələ də davam edirdi. Növbəti günlər bu səslərə artıq alışdım. Atışma səsini adi səs kimi qəbul etmişdim) Axşam atışmalar o qədər şiddətli oldu ki, sakinlər öləcəklərindən qorxdular.

Beləliklə, Noyabrın 10u və Ukrayna ordusu artıq şəhərə girmişdi amma şəhər sakinləri bundan xəbərsiz idi.  İnsanlar Ukrayna formasında olan əsgərləri görüb həm təəccüblənmişdilər həm də qorxmuşdular. Axı Xerson işğal altındadır! Ukrayna əsgərləri bura necə gəlib? Bunlar Ukrayna əsgərinin formasını geyinmiş ruslardır. Provakasiyadır! - kimi fikirlər dolaşırdı. Əsgərlər də maşınlarda “Biz gəldik, qorxmayın!” sözləri insanıarı lap qorxuya saldı. Şəhərdə xaos yaranmışdı.

Əsgərlər də maşından düşüb insanlarla görüşmürlər ki, camaat rahat olsun. Əsgərlərə komanda verilmişdi ki, Dnepr çayına doğru irəliləyin. Ona görə şəhərdə dayanmamışdılar.

Və budur noyabrın 12i səhər tezdən şəhər sakinləri radio vasitəsilə Zelenskinin çıxışını dinləyirlər. “Рідні ви вільні” - “əzizlərim, siz azadaınız”

Beləliklə ruslar, Dnepr çayının sağ sahilinə kimi sıxışdırılıb çıxarılırlar. Amma buna baxmayaraq hər gün şəhəri top və digər ağır silahlarla vururlar. (Ardı var)

Əziz Kərimov

Turan agentliyinin foto müxbiri

20 aprel  2023 il