Səhv

Fevralın 5-də gün ərzində Azərbaycan ictimaiyyətinin bir hissəsi meyvələrin, giləmeyvələrin, bitkilərin və hətta yerə düşmüş yarpaqların və budaqların yığılması ilə təbiətə ziyan vurulmasına görə cərimələrin gözlənilmədən üç dəfə artırılmasını (bir manatdan 3 manata qədər) müzakirə edib. Nazirlər Kabinetinin 19 yanvar tarixli "Qadağan edilmiş sahələrdə meşə sərvətlərinin tədarükü və yığılması nəticəsində meşə təsərrüfatına vurulmuş zərərə görə ödənişlər" haqqında qərarı əhaliyə fevralın 5-də məlum olub.

Bir qədər diqqətli vətəndaşlar Nazirlər Kabinetinin qərarının mətnini açaraq, qadağanın yalnız qoruqların, milli parkların ərazilərinə aid olduğunu tapıblar, amma sosial şəbəkələrdə narazılıq bildirməyə davam ediblər. İş açıq söyüşlərə qədər gedib çıxıb. Və bir gün sonra, yəni fevralın 6-da prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinə, prezidentə çoxsaylı müraciətləri nəzərə alaraq, qərarı ləğv etməyi əmr edib, - rəsmi məlumatda belə deyilirdi.

Mahiyyətcə, hökumətin sərəncamı qeyri-adi bir şey idi. Bütün dünyada təbiəti mühafizə tədbirləri görülür və cərimələr devalvasiyaya uğramış iki manatla deyil, yüzlərlə və minlərlə xarici valyuta ilə ölçülür. Azərbaycanda isə cərimələr artırıldıqdan sonra belə çox az idi.

Həmçinin, nəzərə almaq lazımdır ki, sərəncam bitki və meyvələrin yığılmasını məhdudlaşdırmır, onların yığılması zamanı ziyan vurulmasına görə cərimə nəzərdə tutur. Bu halda bunu belə başa düşmək lazımdır: ağacların budaqlarının, kolların qırılması, bitkilərin kökləri ilə birlikdə yığılması və s. Ağacların və bitkilərin məhv edilməsi daha da pisdir.

FHN-in 2018-ci il üzrə qeydlərində meşələrdə ağacların qanunsuz kəsilməsi, sayı getdikcə artan yanğınlar haqqında məlumat az deyil.

Azərbaycanlılar yerli təcrübəni dünyanın ən yaxşı ölkələri ilə müqayisə etməyi sevirlər. Siyasi analitik Vüqar Seyidov sosial şəbəkədə Almaniya hakimiyyətinin onu meşədə çır-çırpı yığdığına görə cərimə etməsindən yazırdı. Bu cür cərimələr 730 avroya qədər ola bilər.

Dövlət təbiətin mühafizəsi üzrə tədbirlər görməlidir, xüsusən, meşə qoruqları toxunulmaz hesab olunur, buna görə qoruq yerlərinin bütünlüyünü dəyişdirən istənilən fəaliyyət cəzalandırılmalıdır. Bu səbəbdən Nazirlər Kabinetinin səbəbləri aydındır.

Amma ictimaiyyət gözlənilmədən qəzəbləndi, sosial şəbəkələr meşələrdən uzaqlarda yaşayanların belə hakimiyyət əleyhinə qəzəbli replikaları ilə dolub daşdı. Nazirlər Kabinetinin qərarının ləğvi haqqında sərəncamda deyilir ki, prezidentin sərəncamına ictimaiyyətin cərimələrin artmasına reaksiyası səbəb olub.

Göründüyü kimi, prezidentin sərəncamı siyasi motivlə - ictimai əhval-ruhiyyətə gərginlik yaratmaq istəməməklə izah olunur. Hakimiyyət cəmiyyətin tələbinə cavab verdi, amma bu zaman qoruqların təhlükəsizliyini fəda etdi.

Qərarın qəbulu və ləğvi Prezident Administrasiyası ilə ona tabe olan Nazirlər Kabineti arasında fəaliyyətin razılaşdırılmadığını da göstərir. Nazirlər Kabinetinin qərarları düşünülmədən, tələsik, dövlət mütəxəssislərinin və müstəqil mütəxəssislərin fikri nəzərə alınmadan, habelə vətəndaş cəmiyyəti ilə müzakirə aparılmadan qəbul edilir.

Amma ən əsası, ilkin maarifləndirmə işi aparılmamışdı, ictimaiyyətə qərarın səbəbləri və ondan irəli gələn nəticələr, onun həyata keçirilməsi mexanizmləri izah edilməmişdi.

Məsələn, Latviyada giləmeyvə yığımı mövsümü yaxınlaşdıqda Ətraf Mühitin Mühafizəsi Departamentinin işçiləri xatırladırlar:

- giləmeyvə yığılması zamanı bitkiləri qoparmaq, qırmaq və onlara başqa cür məhv etmək, xüsusi alətlərdən, mexaniki vasitələrdən istifadə etmək qadağandır;

- ağaclardan və kollardan giləmeyvə və meyvə yığılması zamanı (o cümlədən toxum) bu bitkilərin budaqlarını və gövdələrini kəsmək, doğramaq, qırmaq qadağandır.

Bu qaydanın pozuntusuna görə şəxs hüquqi aktlarda müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə cəlb edilir.

Azərbaycanda bu cür dövlət-cəmiyyət münasibətləri qurulsaydı, prezident belə tələsik və müəyyən mənada populist qərar qəbul etmək məcburiyyətində qalmazdı. Nəticədə isə təbiətə, cəmiyyətə və dövlətə ziyan dəyəcək.